Η ομάδα Ελεύθερο Θέατρο της Λευκορωσίας είναι ένας underground θίασος με βάση το Μινσκ. «Underground» όχι επειδή είναι ψαγμένος αλλά επειδή η Λευκορωσία είναι δικτατορία και κάθε αντίσταση, καλλιτεχνικής ή άλλης φύσεως, μπορεί με ευκολία να καταπνιγεί. Η ακραία λογοκρισία και οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη της χώρας που μόλις την περασμένη Κυριακή «επανεξέλεξε» (με ύποπτη υπερπλειοψηφία 79,96%) τον Αλεξάντερ Λουκασένκο. Οσοι υπονομεύουν το καθεστώς έχουν μυστηριωδώς εξαφανιστεί ή απαχθεί, φυλακιστεί και δολοφονηθεί.
Το Ελεύθερο Θέατρο της Λευκορωσίας ανεβάζει έργα που λένε στους θεατές τι συμβαίνει στη χώρα τους. Δέχονται συνεχώς παρενοχλήσεις και θανατικές απειλές. Αρνούνται όμως να το βάλουν κάτω. Οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς του θιάσου έχουν στο παρελθόν εξοστρακισθεί από το κρατικό θέατρο της χώρας εξαιτίας της συμμετοχής τους στην «απαγορευμένη» ομάδα. Οι μυστικές υπηρεσίες τούς έχουν χαρακτηρίσει «ασταθή στοιχεία». Η παραγωγός και συγγραφέας Ναταλία Κολιάντα και ο θεατρικός συγγραφέας Νικολάι Κχαλέζιν έχουν στραφεί στον ακτιβισμό υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παράλληλα με τη θεατρική τους δράση. Νιώθουν ότι ο κόσμος έχει ξεχάσει τη χώρα τους.
Επιδρομές της αστυνομίας
Οσοι έχει τύχει να παρακολουθήσουν παράσταση της ομάδας στα πάτρια εδάφη της υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη βραδιά στο θέατρο. Ο θίασος είναι αναγκασμένος να παίζει στα κρυφά παίρνοντας μεγάλο ρίσκο, καθώς στο παρελθόν έχουν σημειωθεί επιδρομές της αστυνομίας και πολλαπλές συλλήψεις. Οι επίδοξοι θεατές ειδοποιούνται μέσω μηνυμάτων στο κινητό τους σχετικά με την μυστική τοποθεσία συνάντησης με τους ανθρώπους της ομάδας, οι οποίοι τους οδηγούν στο θέατρο. Αυτή την περίοδο η ομάδα χρησιμοποιεί ως βάση ένα ετοιμόρροπο κτίριο με δύο δωμάτια που έχουν ενωθεί. Οι θεατές, μερικοί από τους οποίους έχουν ταξιδέψει ώρες για να φτάσουν εκεί, στριμώχνονται στους πάγκους και βλέπουν απορροφημένοι το έργο. Η αίσθηση προσμονής είναι διάχυτη. Στο τέλος, το χειροκρότημα σκάει σαν κύμα ανακούφισης _ όχι απλώς επειδή η αστυνομία δεν εισέβαλε στο κτίριο. Πολλά από τα μέλη του κοινού δεν έχουν ξαναδεί κάτι παρόμοιο στη ζωή τους: τα προβλήματα της χώρας του να θίγονται με ειλικρίνεια. Αυτό τους κάνει να αισθάνονται λιγότερο μόνοι.
Πριν από δύο εβδομάδες η ομάδα επισκέφθηκε το Λονδίνο και παρουσίασε δύο έργα στο Young Vic (η βραδιά ήταν μια πρωτοβουλία της διοργάνωσης Index on Censorship δηλαδή Δείκτης στη Λογοκρισία). Το πρώτο λεγόταν Numbers, ένα προϊόν devised theatre που διερευνά τη σύγχρονη Λευκορωσία μέσα από στατιστικές (π.χ. «72% των Λευκορώσων δυσκολεύονται να ορίσουν τη λέξη «δημοκρατία»», ή «13 πρακτορεία μοντέλων σε συνεργασία με το υπουργείο πολιτισμού πούλησαν νεαρές γυναίκες από τη Λευκορωσία ως σεξουαλικές σκλάβες»). Το δεύτερο ήταν το Discover Love, η ιστορία της Ιρίνα Κρασόφσκαγια και του αντικαθεστωτικού ακτιβιστή συζύγου της που έπεσε θύμα απαγωγής και φόνου. Αυτό το περιστατικό φέρνει στο μυαλό τον πρόσφατο ύποπτο θάνατο του Ολεγκ Μπεμπένιν, δημοσιογράφου και στενού φίλου της ομάδας. Τα δύο κομμάτια δημιουργούν έναν δυνατό συνδυασμό ξεκινώντας από τον αφηρημένο κόσμο των στατιστικών και καταλήγοντας σε μια σπαρακτική προσωπική ιστορία.
Οσον αφορά το καθαρά δημιουργικό σκέλος της δουλειάς τους, αυτό χαρακτηρίζεται από ευρηματικότητα, πρωτοτυπία, αλλά και πολύ χιούμορ που συνορεύει με τη βαθιά θλίψη. Ποιος ξέρει τι θα συνέβαινε αν οι κάτοικοι της Λευκορωσίας είχαν τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στις παραστάσεις του Ελεύθερου Θεάτρου…
