Φίδια, αράχνες, κλέφτες και στοιχειωμένα σπίτια: τίποτα δεν μπορεί να φοβίσει μια 44χρονη Αμερικανίδα, θύμα μιας σπάνιας γενετικής διαταραχής που κατέστρεψε το «κέντρο του φόβου» στον εγκέφαλό της.
Γνωστή μόνο με τα αρχικά της, ΣΜ, η ατρόμητη ασθενής υποβάλλεται εδώ και 20 χρόνια σε πειράματα, ειδικά σχεδιασμένα να της κόψουν τη χολή.
Τίποτα από όλα αυτά δεν έχει όμως αποτέλεσμα, επιβεβαιώνει η τελευταία μελέτη, την οποία δημοσιεύουν στο Current Biology ερευνητές του Πανεπιστημίου της Άιοβα.
Μητέρα τριών παιδιών, η ΣΜ δεν είναι ούτε αναίσθητη ούτε ψυχοπαθής: μια σπάνια γενετική βλάβη κατέστρεψε κατά την παιδική της ηλικία μια περιοχή του εγκεφάλου της που ονομάζεται αμυγδαλή.
Γνωστή στους νευροανατόμους εδώ και δεκαετίες, η αμυγδαλή συμμετέχει στην επεξεργασία των αναμνήσεων και των συναισθηματικών αντιδράσεων. Η περίπτωση της ΣΜ, λένε τώρα οι ερευνητές, καθιστά εμφανές ότι η αμυγδαλή είναι αυτό που κάνει τον κόσμο να φοβάται όταν εκτεθεί σε απειλητικά ερεθίσματα.
Η ζωή της ασθενούς, επισημαίνει η ερευνητική ομάδα, δείχνει επίσης ότι η έλλειψη φόβου μπορεί να γίνει πραγματικά επικίνδυνη.
Η ΣΜ δεν φοβήθηκε, για παράδειγμα, όταν ένας άγνωστος που φαινόταν να βρίσκεται «υπό την επήρεια ναρκωτικών» την κάλεσε κοντά του σε ένα παγκάκι στο πάρκο, και στη συνέχεια της έβαλε ένα μαχαίρι στο λαιμό απειλώντας την με τη φράση «θα σε χαρακώσω».
«Αν σκοπεύεις να με σκοτώσεις, θα πρέπει πρώτα να περάσεις από τους αγγέλους του Θεού που με προστατεύουν» απάντησε η ατρόμητη γυναίκα, σαστίζοντας τον διώκτη της.
Για τις ανάγκες της τελευταίας μελέτης, η ασθενής κλήθηκε να αγγίξει φίδια και αράχνες (καμία αντίδραση) και να παρακολουθήσει θρίλερ όπως η Αραχνοφοβία και το Blair Witch Project (και πάλι κανένα αποτέλεσμα).
Στη πιο ανορθόδοξη από τις δοκιμασίες του πειράματος, η ΣΜ δεν αισθάνθηκε κανένα φόβο όταν επισκέφθηκε ένα «στοιχειωμένο» σπίτι με ερευνητές ντυμένους φαντάσματα. Η εμπειρία, σύμφωνα με την ίδια, ήταν «συναρπαστική και διασκεδαστική».
Σε μια άλλη δοκιμασία, της οποίας τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν το 1995, οι επιστήμονες ενεργοποιούσαν μια δυνατή κόρνα δίπλα στο αφτί της ασθενούς κάθε φορά που της έδειχναν ένα μπλε τετράγωνο σε μια οθόνη. Αντίθετα με ό,τι θα συνέβαινε στους κανονικούς ανθρώπους, ο εγκέφαλος της ΣΜ δεν έμαθε σταδιακά να φοβάται κάθε φορά που συναντούσε μπλε τετράγωνα.
Υπήρξε πάντως και η εποχή που η άτυχη Αμερικανίδα μπορούσε να νιώσει φόβο. Όπως για παράδειγμα όταν ήταν παιδί και ένα επιθετικό ντόμπερμαν τη στρίμωξε σε μια γωνία.
To περιστατικό αυτό, εικάζουν οι ψυχολόγοι, συνέβη πριν οι αμυγδαλές της καταστραφούν στη δεξιά και την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου της.
Όπως εκτιμά ο Ντέιβιντ Άμαραλ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, η περίπτωση της ΣΜ «επιβεβαιώνει κάτι που γνωρίζαμε χονδρικά εδώ και δεκαετίες: ότι οι αμυγδαλές είναι ανιχνευτές κινδύνου».
Το συμπέρασμα, πάντως, δεν βρίσκει ακόμα σύμφωνους όλους τους συναδέλφους του. Η Λιζ Φελπς του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα, περιγράφει την περίπτωση μιας άλλης γυναίκας με βλάβες στις αμυγδαλές, η οποία όμως δεν έχει ανοσία στο αίσθημα του φόβου.
Σύμφωνα με την ίδια, η διαφορά ίσως έγκειται στο στάδιο της ανάπτυξης κατά το οποίο επήλθε η βλάβη.
Ακόμα όμως κι αν η αμυγδαλή δεν είναι πραγματικά το «κέντρο του φόβου» στον εγκέφαλο, το σίγουρο είναι ότι παίζει σημαντικό ρόλο στο να μας προειδοποιεί για κινδύνους.
