Εκθεση αφιερωμένη σε μια από τις σημαντικότερες ελληνίδες εικαστικούς του εικοστού αιώνα, τη Νίκη Καναγκίνη (1933-2008), εγκαινιάζεταιαύριο Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μια έκθεση την οποία η ίδια η καλλιτέχνις είχε αρχίσει να προετοιμάζει τον Μάρτιο του 2008. Οι προετοιμασίες, ωστόσο, αναβλήθηκαν με τον ξαφνικό θάνατό της, τον Ιούνιο του 2008, για να συνεχιστούν, δύο χρόνια μετά, με τη συνεργασία της κόρης της Λίας Καναγκίνη.
Η Νίκη Καναγκίνη υπήρξε μια πολυτάλαντη και σκεπτόμενη καλλιτέχνις, γνωστή για τις ανησυχίες και τον δυναμισμό της, με έντονη εκθεσιακή παρουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το έργο της παρουσιάζει διαρκή εξέλιξη και πρωτοτυπία: από την αρχική ενασχόλησή της με τη ζωγραφική στις προεκτάσεις του αφηρημένου εξπρεσιονισμού και στη συνέχεια με τη στροφή της προς άλλες κατευθύνσεις, με άξονα την εννοιολογική τέχνη και την τεχνολογία: εγκαταστάσεις, δράσεις, φωτογραφία, βίντεο.
Στο πλούσιο και πρωτότυπο, θεματικά και μορφολογικά, εικαστικό έργο της ανέπτυξε έναν γόνιμο διάλογο με επίκαιρα θέματα που αναφέρονταν σε οικολογικά και κοινωνικά προβλήματα, στη σχέση με την παράδοση, την ανθρωπολογία και την ιστορία τέχνης. Πέτυχε παράλληλα μια προσωπική, ιδιότυπη ερμηνεία σκηνών της καθημερινής ζωής στο κέντρο των οποίων βρίσκεται η γυναίκα. Παρόλο που δεν υπήρξε στρατευμένη φεμινίστρια, ο κοινωνικός της προβληματισμός και τα προσωπικά της βιώματα της υπαγόρευσαν τεχνικές και θέματα που αναφέρονται στην έμφυλη ταυτότητα.
Από τη ζωγραφική, με επιδράσεις του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, πέρασε στις ταπισερί, σε κατασκευές μεικτής τεχνικής, σε εγκαταστάσεις στον χώρο. Χρησιμοποιούσε ποικίλα υλικά, όπως σχοινιά, πλαστικά, τσιμέντο, πηλό, αλλά προσέφυγε και στην εννοιολογική τέχνη και στα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας, βίντεο και ψηφιακή φωτογραφία, για να προβάλει παραστατικά τις ιδέες της.
Πολλά από τα έργα της εντάσσονται και εξελίσσονται σε σειρές, όπως το «Μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη» (1976), «Ίππος του Άργους» (1993), «Χειρόγραφα» (δεκαετία ΄80), «Απόλλων» και «Αφροδίτη» (δεκαετίες ΄80-΄90), «Εν Οίκω» (δεκαετίες ΄70-΄90), «Έδεσμα» (2004), «Μ’ αρέσει να στολίζομαι» (2002), «Μετακίνηση» (2004).
Η γυναικεία ταυτότητα
Στην παρούσα έκθεση με τίτλο «Εν οίκω _ Νίκη Καναγκίνη» παρουσιάζονται έργα που σχετίζονται με την έννοια του Οίκου και ανήκουν σε διαφορετικές περιόδους, ώστε να γίνει εμφανής η διαδικασία της επεξεργασίας του ίδιου θέματος από τη δημιουργό και η ποικιλία των λύσεων που επέλεξε κάθε φορά στην αντιμετώπιση των προβληματισμών της. Εκτίθενται συνθέσεις, κατασκευές και εγκαταστάσεις, στις οποίες στοιχεία της καθημερινής ζωής και της βιωμένης μνήμης αποκτούν εμβληματική σημασία και τελετουργικό χαρακτήρα, καθώς μεταγράφονται σε εικαστική γλώσσα.
Η έκθεση περιλαμβάνει, επίσης, πρώιμα ζωγραφικά έργα και σχέδια, ταπισερί, κοσμήματα, φωτογραφίες εγκαταστάσεων, βίντεο από δράσεις που πραγματοποίησε η καλλιτέχνις και αναφέρονται στις αισθήσεις (γεύση, αφή), αλλά και σε θέματα που επικεντρώνονται στη γυναικεία ταυτότητα.
Η ταινία «Δαντέλα Μνήμης» (2006), της Δέσποινας Πανταζή, που προβάλλεται στην έκθεση, αποτελεί αυτοβιογραφικό ντοκουμέντο και αναδρομή στις πηγές έμπνευσης της Νίκης Καναγκίνη, με την καταγραφή του οδοιπορικού της επίσκεψής της στον τόπο καταγωγής της οικογένειάς της, στο Ορτάκιοϊ της Βουλγαρίας. ?
Το βιογραφικό της Νίκης Καναγκίνη
Σπούδασε σχέδιο και εφαρμοσμένες τέχνες στην Εcole Cantonale de Dessin et d’ Art Applique στη Λωζάνη (1952-1954), ζωγραφική και χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (1954-1958), με τους Γ. Κεφαλληνό, Σπ. Παπαλουκά και Γ. Μόραλη και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Central School of Arts and Crafts στο Λονδίνο (1958-1961), με τους William Turnbull, Alan Davie, Cecil Collins και H. Tiesdall. Τα χρόνια της μαθητείας της στο Λονδίνο και η γνωριμία της με τις κυρίαρχες καλλιτεχνικές τάσεις της εποχής υπήρξαν καθοριστικά για τη μετέπειτα πορεία της και τη διαμόρφωση του ερευνητικού κι ανήσυχου πνεύματος που τη χαρακτήριζαν ως το τέλος.
Πραγματοποίησε τις πρώτες ατομικές της εκθέσεις στην γκαλερί La Feluca στη Ρώμη (1962) και στην γκαλερί Μέρλιν στην Αθήνα (1965) και στη συνέχεια ανέπτυξε έντονη εκθεσιακή δραστηριότητα, με πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις τόσο στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας όσο και στο εξωτερικό, π.χ.: «Π+Π=Δ. Νέα Τέχνη από τις δεκαετίες του ’70 και ’80. Επιλογές από το Δεσμό», Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα (1999) και Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (2000-2001), «Τα χρόνια της Αμφισβήτησης. Η τέχνη του ’70 στην Ελλάδα»-Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (2005), «Δέκα καλλιτέχνες, Δέκα απόψεις από την Ελλάδα», Ericsson gallery, Νέα Υόρκη και Design Center, Βρυξέλλες (1981-1982), «Η ελληνική τέχνη στην Ολλανδία», Nieuwe Kerk Cathedral, Άμστερνταμ (1981), «Τρεις Γενιές Ελληνίδων Καλλιτεχνών», The National Museum of Women in the Arts, Ουάσιγκτον (1989) και πολλές άλλες.
Στη Θεσσαλονίκη έχουν πραγματοποιηθεί ατομικές εκθέσεις της Νίκης Καναγκίνη στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο (1993), στην γκαλερί Ζήνα Αθανασιάδου (2003), ενώ έργα της παρουσιάστηκαν στις εκθέσεις «322+1 Καλλιτέχνες-Δωρητές», Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (2004) και «Μεταμφιέσεις. Θηλυκότητα, Ανδροπρέπεια και Άλλες Βεβαιότητες», Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (2007).
Η Νίκη Καναγκίνη ασχολήθηκε, επίσης, με τη διδασκαλία. Δίδαξε στη σχολή Βακαλό (1963-1967), στο Κέντρο Τεχνολογικών Εφαρμογών (1970-1971) και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, ως ειδική επιστήμων (1984-1986).
Πληροφορίες: «ΕΝ ΟΙΚΩ_ ΝΙΚΗ ΚΑΝΑΓΚΙΝΗ»
, στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης, 20 Δεκεμβρίου 2010 – 20 Φεβρουαρίου 2011. Εγκαίνια: Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010, 19:30. Επιμέλεια: Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα & Αρετή Λεοπούλου
