«Ο Τεν Τεν είμαι εγώ…». Το έλεγε και το πίστευε ως το τέλος της ζωής του, την περασμένη εβδομάδα, ένας δανός ηθοποιός. Ο Πάλε Χουλ έφυγε πλήρης ημερών, 98 ετών. Συμμετείχε επί δεκαετίες στο Βασιλικό Θέατρο στην Κοπεγχάγη, αλλά διάσημος είχε γίνει από τα 15 του, όταν κέρδισε έναν διαγωνισμό
για να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 46 ημέρες – σαν λιλιπούτειος Φιλέας Φογκ.Εφημερίδες σε όλον τον κόσμο έγραψαν για το επικό ταξίδι του μικρού Δανού, με τις φακίδες, το ατίθασο τσουλούφι και την αχόρταγη όρεξη για περιπέτεια. Βέλγος σκιτσογράφος είδε τις φωτογραφίες και ίσως να εμπνεύστηκε τη δημιουργία ενός χάρτινου ήρωα, που έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ.
Εδώ και 27 χρόνια, από τότε που πέθανε ο Ερζέ (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ζορζ Ρεμί), χιλιάδες… «Τεν Τεν-ολόγοι» προσπαθούν να λύσουν το μυστήριο: Ποιος ήταν η πηγή της έμπνευσής του; Μήπως ένας πρόσκοπος από τη Δανία που έτυχε να απαντήσει το 1928 σε μια μικρή αγγελία;
Η εφημερίδα «Ρolitiken» διεξήγε διαγωνισμό για να τιμήσει τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ιουλίου Βερν. Εψαχνε κάποιον που θα έκανε τον «Γύρο του Κόσμου» ακολουθώντας τα βήματα του Φιλέα Φογκ στο διάσημο μυθιστόρημα του 1873. Στον διαγωνισμό όμως μπορούσαν να πάρουν μέρος μόνο αγόρια στην εφηβεία και ο νικητής, που θα έκανε τον γύρο του κόσμου χωρίς να συνοδεύεται, θα έπρεπε να ολοκληρώσει το ταξίδι σε 46 ημέρες, χωρίς αεροπλάνο.
Η «Ρolitiken» επέλεξε τον Χουλ ανάμεσα σε εκατοντάδες εφήβους που είχαν απαντήσει στην αγγελία. Εφυγε από τη Δανία την 1η Μαρτίου του 1928 και έκανε τον γύρο του κόσμου, ταξιδεύοντας με ατμόπλοια, τρένα και αυτοκίνητα σε Αγγλία, Σκωτία, Καναδά, Ιαπωνία, ΕΣΣΔ, Πολωνία και Γερμανία.
«Κάτι μέσα μου μού έλεγε ότι έπρεπε να το δοκιμάσω» έγραψε το 1992, στην αυτοβιογραφία του. Ο διεθνής Τύπος κάλυψε από την πρώτη στιγμή την περιπέτειά του. Το ταξίδι κύλησε χωρίς απρόβλεπτα, ώσπου ο Χουλ έφθασε στον Καναδά. Θέλοντας να εντυπωσιάσει μια κοπέλα που είχε γνωρίσει στο πλοίο με το οποίο διέπλευσε τον Ατλαντικό, έχασε χρόνο, και το τρένο.
Χωρίς να πτοηθεί από την καθυστέρηση, κατάφερε στη συνέχεια να διασχίσει χωρίς προβλήματα τη Μαντζουρία η οποία το 1928 ήταν στο επίκεντρο πολεμικής σύρραξης μεταξύ Σοβιετικής Ενωσης και Ιαπωνίας. Τη μεγαλύτερη τρομάρα την πήρε στη Μόσχα όπου δεν τον περίμενε κανένας. Σε μια εποχή όπου οι ξένοι συλλαμβάνονταν απλώς και μόνο γιατί κυκλοφορούσαν χωρίς συνοδεία, έκανε τον γύρο της πόλης με άμαξα προτού βρει τον προξενείο της Δανίας.
Οταν επέστρεψε στην Κοπεγχάγη, έπειτα από μόλις 44 ημέρες, τον υποδέχθηκε σαν ήρωα ενθουσιώδες πλήθος 20.000 συμπατριωτών. Η περιπέτεια του Χουλ τελείωσε επάνω στους ώμους δύο γεροδεμένων αστυνομικών. Τον άφησαν μπροστά στη μητέρα του, που κοιμόταν με ηρεμιστικά καθ΄ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του. Είναι γνωστό ότι το 1929 ο Ερζέ διάβασε το βιβλίο που έγραψε ο νεαρός Χουλ για το ταξίδι του, με τίτλο «Ενας πρόσκοπος στον Γύρο του Κόσμου». Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε πρώτη φορά ο Τεν Τεν στο παιδικό ένθετο της εφημερίδας «Le Ρetit Vingtieme». Ο Χουλ δεν είναι ο μοναδικός υποψήφιος. Πολλοί πιστεύουν ότι πρότυπο για τον Τεν Τεν ήταν και ο γάλλος δημοσιογράφος Ρομπέρ Σεξ. Ανταποκριτής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και λάτρης των εξερευνήσεων, έμοιαζε και ντυνόταν σαν τον Τεν Τεν. Επιπλέον πιστός φίλος του ήταν ένας σκύλος ονόματι Μιλού. Το 1926 ο Σεξ πήγε στη Μόσχα. Τρία χρόνια αργότερα ο Ερζέ εξέδωσε το πρώτο άλμπουμ της σειράς «Ο Τεν Τεν στη χώρα των Σοβιέτ». Οι αποστολές του Σεξ στο εξωτερικό, στο Κονγκό το 1930 και στην Αμερική το 1931 συμπίπτουν ακριβώς με τα θέματα των επόμενων βιβλίων. Τυχαίο; Ο ίδιος ο Ερζέ δεν αποκάλυψε ποτέ ποιος ήταν η πηγή της έμπνευσής του.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Ο Ερζέ ήταν ο Χίτσκοκ των κόμικς»
– Αντέχουν σήμερα οι ιστορίες του Τεν Τεν;
«Εγώ γεννήθηκα το 1969 και διάβαζα Τεν Τεν μανιωδώς, όπως όλοι οι συμμαθητές μου. Η γενιά μας τον βλέπει με νοσταλγία. Αλλά σήμερα τα παιδιά τον θεωρούν ξεπερασμένο. Τους φαίνεται δισδιάστατος, προβλέψιμος, πιο απλοϊκός από τους ήρωες στην τηλεόραση και στο σινεμά. Φοβάμαι ότι ανήκει στον 20ό, όχι στον 21ο αιώνα… Τα κατορθώματά του μπορεί να φαίνονταν εξωτικά το 1939 αλλά τώρα είναι μάλλον συνηθισμένα, και τα ρούχα του είναι τόσο παλιομοδίτικα».
– Η «γραμμή» και οι ιστορίες του Ερζέ;
«Ο Ερζέ παραμένει κλασικός. Τον διδάσκουμε ως παράδειγμα απλού και καθαρού σχεδίου, πλοκής δομημένης με ακρίβεια και δράσης σε σωστές δόσεις. Για τον κόσμο του κόμικς είναι ό,τι ο Χίτσκοκ για τον κινηματογράφο, αξεπέραστος».
– Και οι ιδέες του;Η κατηγορία ότι διαιώνισε το στερεότυπο του λευκού αποικιοκράτη, π.χ., στο τεύχος «Ο Τεν Τεν στο Κονγκό»;
«Αυτή η ιστορία πράγματι αποτέλεσε όργανο προπαγάνδας. Οχι όμως υπέρ του ρατσισμού, όπως λέγεται συχνά, αλλά υπέρ των βέλγων ιεραποστόλων στην Αφρική, που σώζουν συνεχώς με όλο και πιο γελοίους τρόπους τη ζωή του Τεν Τεν, παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους και τα μακριά ράσα που φορούν. Είναι μια περιπέτεια που έχει χάσει όποια γοητεία είχε τότε. Αλλά αυτή η συζήτηση περί πολιτικής ορθότητας μού φαίνεται ότι γίνεται σε εντελώς λανθασμένη βάση. Ο Τεν Τεν υπήρξε προϊόν της εποχής του. Και μην ξεχνάτε ότι ο Ερζέ δούλευε για μια καθολική εφημερίδα η οποία ήθελε οι μικροί αναγνώστες να κατηχηθούν με πολύ συντηρητικές αξίες».
Γυρίζει ταινία ο «φαν» Σπίλμπεργκ
Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού ο βέλγος ρεπόρτερ με το λευκό τεριέ είναι σχεδόν άγνωστος! Ολα δείχνουν ότι αυτό θα αλλάξει σε λίγους μήνες όταν προβληθεί στις αίθουσες το πρώτο μέρος της τριλογίας που γύρισε ο «πολύς» Στίβεν Σπίλμπεργκ σε 3D, με τίτλο «Οι περιπέτειες του Τεν Τεν- Το μυστικό του μονόκερου».
«Ισως επειδή οι ιστορίες του δεν έχουν ούτε σεξούτε βία, που αρέσουν στους Αμερικανούς. Επιπλέονο Τεν Τεν δεν ξεπουλήθηκε ποτέ στο δολάριο. Από αυτή την άποψη ήταν και είναι ένας πολύ ευρωπαίος ήρωας» έχει εξηγήσει ο Πιερ Ασουλίν, συγγραφέας του βιβλίου «Ερζέ: ο άνθρωπος που δημιούργησε τον Τεν Τεν».
Η περιφρόνηση του καθολικού Ερζέ στον αμερικανικό καπιταλισμό φαίνεται καθαρά στο τεύχος «Ο Τεν Τεν στην Αμερική» (1931)οι κακοί είναι πάντα αριβίστες που επιδεικνύουν με φτηνό τρόπο τον πλούτο τους και προσφέρουν στον Τεν Τεν χρήματα τα οποία εκείνος αρνείται να πάρει. Ερωτικός υπαινιγμός δεν υπάρχει ούτε για δείγμα! Ο Τεν Τεν κάνει παρέα μόνο με άνδρες και δεν νιώθει το παραμικρό ρομαντικό σκίρτημα για καμία κοπέλα σε 24 ιστορίες. Εξ ου και η (αναπόδεικτη) θεωρία ότι μπορεί να ήταν γκέι.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
