Κεντρική επιλογή των διοικήσεων των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά αποτελεί η μείωση του λειτουργικού κόστους, το οποίο αναρριχήθηκε τα τελευταία χρόνια σε ιστορικά υψηλά ως αποτέλεσμα της υπερανάπτυξης του κλάδου με στόχο να καλυφθεί η αυξανόμενη χρόνο με το χρόνο ζήτηση για τραπεζικές υπηρεσίες. Μέσα στην επταετία 2003 – 2009 το δίκτυο των τραπεζών μεγεθύνθηκε κατά 30% σε ολόκληρη την Ελλάδα στα 4.264 καταστήματα, καταγράφοντας υπερδιπλάσια αύξηση σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Την ίδια περίοδο ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε κατά 4.600 άτομα στα 65.680, ενώ το μισθολογικό κόστος στους έξι μεγαλύτερους εγχώριους ομίλους διαμορφώθηκε το 2009 στα 2,29 δισ. ευρώ, αυξημένο σε σχέση με το 2007 κατά 10%.
Ωστόσο, η πορεία αυτή ανεκόπη κατά την περυσινή χρονιά. Η πιστωτική κρίση που οδήγησε την ελληνική οικονομία σε ύφεση και απέκλεισε τις τράπεζες από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου μετέβαλλε άρδην το περιβάλλον ανάπτυξης, καθιστώντας ανενεργό μεγάλο μέρος των ανά την Ελλάδα μονάδων. Το προσωπικό των υποκαταστημάτων τα τελευταία δύο χρόνια απασχολείται κυρίως με τις αναχρηματοδοτήσεις οφειλών από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, που δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στα δάνεια που είχαν λάβει τα προηγούμενα χρόνια. Από την άλλη, η ζήτηση για δανεικά για νέες επενδύσεις ή για την κάλυψη νέων αναγκών, στεγαστικών ή καταναλωτικών, παραμένει «παγωμένη», γεγονός που σε συνδυασμό με τα αυστηρότερα κριτήρια πιστοληπτικής αξιολόγησης που χρησιμοποιούν οι τράπεζες, έχει οδηγήσει τους ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης σε μηδενικά επίπεδα.
Βασικό συστατικό της στρατηγικής που θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια οι τραπεζίτες, αποτελεί ο περιορισμός των λειτουργικών δαπανών, με τον εξορθολογισμό του δικτύου των καταστημάτων και τη μείωση του αριθμού των εργαζομένων, πολλοί εκ των οποίων κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς αντικείμενο λόγω του περιορισμένου όγκου νέων εργασιών. Χαρακτηριστική της κατάστασης που επικρατεί είναι η πρόταση που υπέβαλε η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς στους εργαζομένους της για προσωρινή αργία για διάστημα έως και 3 χρόνια, ενώ και η Citibank Ελλάδος ανακοίνωσε πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, βάση του οποίου θα κλείσουν άμεσα σχεδόν τα μισά της καταστήματος και θα αποχωρήσει μεγάλο μέρος του προσωπικού της. Ανάλογα σχέδια έχει επεξεργαστεί και ο διοικητής της ΑΤΕ κ. Θ. Πανταλάκης, ο οποίος στοχεύει στην εξυγίανση της τράπεζας και τη μείωση των λειτουργικών δαπανών σε ποσοστό άνω του 20%, μέσω κλεισίματος μονάδων, παγώματος των προσλήψεων και της εφαρμογής ενός προγράμματος εθελούσιας εξόδου. Παράλληλα, πρότεινε στους εργαζομένους μείωση των μισθών τους κατά 10%. Πρόκειται για κινήσεις που με τη μία ή άλλη μορφή θα εφαρμόσει το σύνολο των τραπεζών στη χώρα μας.
Ηδη από τα αποτελέσματα εννεαμήνου είναι εμφανής η προσπάθεια συγκράτησης των δαπανών. Αναλυτικότερα, στους τέσσερις μεγαλύτερους τραπεζικούς ομίλους καταγράφηκαν οι εξής εξελίξεις:
– Στην Εθνική Τράπεζα οι λειτουργικές δαπάνες σε επίπεδο ομίλου μειώθηκαν σε τριμηνιαία βάση στο γ΄ τρίμηνο του έτους κατά 1%, καθώς υπήρξαν περικοπές στην Ελλάδα. Πρόκειται για μία σημαντική εξέλιξη, καθώς την ίδια περίοδο η τουρκική θυγατρική Finansbank «τρέχει» με πολύ υψηλούς ρυθμούς επιβαρύνοντας το κόστος σε ενοποιημένη βάση. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά στην εγχώρια αγορά, όπου σημειώθηκε αποκλιμάκωση των λειτουργικών εξόδων κατά 3%.
– Στην Alpha Bank, ο αυστηρός περιορισμός των δαπανών μείωσε το λειτουργικό κόστος κατά 1,8% σε ετήσια βάση στα 854 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον τεθέντα στόχο για υποχώρησή του σε ετήσια βάση κατά 2%. Σύμφωνα με τη διοίκηση της τράπεζας, έχουν αρχίσει και αποδίδουν οι ενέργειες για εξορθολογισμό τόσο των δαπανών που σχετίζονται με την παραγωγή, όσο και τον ανασχεδιασμό των ανελαστικών δαπανών. Στο εννεάμηνο οι δαπάνες προσωπικού μειώθηκαν κατά 0,3% στα 414,9 εκατ. ευρώ, ενώ τα γενικά έξοδα παρουσίασαν συρρίκνωση κατά 3,8% σε 369,9 εκατ. ευρώ. Στην Ελλάδα, το λειτουργικό κόστος μειώθηκε κατά 2,7% σε 621,9 εκατ. ευρώ, ενώ στη ΝΑ Ευρώπη διευρύνθηκε κατά μόλις 1,9% σε 226,5 εκατ. ευρώ.
– Στην Eurobank EFG υλοποιείται στρατηγική για τον περιορισμό των λειτουργικών δαπανών, με τη μείωσή τους κατά 3,1% σε ετήσια βάση το εννεάμηνο του 2010. Ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας, ο δείκτης κόστους – εσόδων βελτιώθηκε σε 47,6% το εννεάμηνο του 2010, από 48,3% ένα χρόνο πριν, ενώ στην Νέα Ευρώπη βελτιώθηκε στο 60,4% από 62,2%.
– Στην Τράπεζα Πειραιώς τα λειτουργικά έξοδα του 9μήνου διατηρήθηκαν σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με το αντίστοιχο περυσινό στα 636 εκατ. ευρώ. Το κόστος λειτουργίας στην Ελλάδα σημείωσε μείωση 3% ετησίως, ενώ στο εξωτερικό ο ρυθμός αύξησης του κόστους ανήλθε σε 7%. Η συγκράτηση του κόστους είναι κεντρικός στόχος για το 2010 αλλά και το 2011. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούνται μια σειρά από ενέργειες όπως το νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης μακροχρόνιας άδειας «Sabbatical» του προσωπικού του Ομίλου, όπου δίνεται η δυνατότητα σε ένα εργαζόμενο να απουσιάσει από την εργασία του για 1-3 έτη και να λαμβάνει το 40-50% των αποδοχών του. Επιπρόσθετα, έχει πραγματοποιηθεί μείωση των αμοιβών των μελών της διοίκησης. Οι δαπάνες προσωπικού ανήλθαν στα 299 εκατ. ευρώ με μείωση 2% σε ετήσια βάση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
