Εχει καταντήσει τόσο κοινότοπος ο χαρακτηρισμός «ιστορικός/ή», ώστε αν ονομαστεί ιστορική η διάσκεψη κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισαβόνα την περασμένη εβδομάδα _ όπως τη χαρακτήρισαν όσοι πήραν τον λόγο _ κανένας δεν θα δώσει ιδιαίτερη σημασία. Και όμως, μπορεί σε καμιά δεκαριά χρόνια να αποδειχθεί ότι όντως ήταν ιστορικής σημασίας αυτή η διάσκεψη. Και μόνο το γεγονός ότι το τελικό ανακοινωθέν κάνει λόγο για 29 χώρες και όχι για «28 συν μία» (τη Ρωσία) όπως στο παρελθόν δείχνει το μεγάλο βήμα που έκαναν οι «28» αλλά και η Ρωσία προς μια πολιτική και στρατιωτική κατεύθυνση, με στόχο την εμπέδωση της ασφάλειας στον κόσμο.
Ωστόσο καταγράφηκε και άλλο ένα μεγάλο βήμα στη Λισαβόνα. Το ΝΑΤΟ δίνει ευρύτατη έννοια στη λέξη άμυνα. Βάζει στους στόχους του την κλιματική αλλαγή, τις ροές μεταναστών, τη συρρίκνωση της οικονομικής ανισότητας, την αντιμετώπιση της επίθεσης στην ηλεκτρονική επικοινωνία κ.ά. Στα 61 χρόνια της λειτουργίας της η Βορειοατλαντική Συμμαχία διευρύνθηκε επτά φορές, αλλά ούτε οι θεσμοί της άλλαξαν ούτε η μονομέρεια της αμυντικο-επιθετικής φιλοσοφίας της μεταβλήθηκε. Στη Λισαβόνα οι ηγέτες των 28 κρατών-μελών της συμφώνησαν και τους θεσμούς της Συμμαχίας να εκσυγχρονίσουν και την έννοια της άμυνας να διευρύνουν.
Τι ήταν αυτό το οποίο «ξύπνησε» την (αμερικανική) ηγεσία του ΝΑΤΟ και την υποχρεώνει να διευρύνει τους στόχους του; Πρώτον, ότι δεν έχουμε πλέον βαρβάρους _ όπως θύμισε ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου τον στίχο του Καβάφη, μιλώντας στη διάσκεψη _, δηλαδή δεν έχουμε πλέον Σοβιετική Ενωση και δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Ετσι, κατ’ ανάγκην πλέον το ΝΑΤΟ αφού επί πολλά χρόνια μετά την πτώση του Τείχους ανακάλυπτε ή έστω διόγκωνε «απειλές» χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, έκρινε πως για να επιβιώσει το στρατιωτικό σκέλος του έπρεπε να διευρύνει τον «κύκλο εργασιών» του. Δεύτερον, η «απειλή» έχει μεταφερθεί τώρα στην Ασία _ στην Κίνα, κατά κύριο λόγο, αλλά και στο Πακιστάν και στη Βόρεια Κορέα που διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Γεγονός το οποίο υποχρεώνει την Ουάσιγκτον να ακούσει τις εισηγήσεις πολλών Ευρωπαίων και να κάνει κάποιες υποχωρήσεις ώστε να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της Ρωσίας στο «νέο ΝΑΤΟ». Ετσι, η αντιπυραυλική ασπίδα δεν τοποθετείται κοντά στην Τσεχία και στην Πολωνία αλλά καλύπτει πλέον ολόκληρη την Ευρώπη, αφήνοντας ανοικτή την πόρτα για τη Ρωσία, η οποία στη Λισαβόνα αποδέχθηκε την πρόσκληση κατ’ αρχήν.
Ούτε είναι εύκολο να γίνουν ούτε μπορεί να πραγματοποιηθούν σύντομα όσα αποφασίστηκαν στη Λισαβόνα.
Κάτι χρονικά περιθώρια που ορίστηκαν μάλλον θα αποδειχθούν στενά. Οπως δείχνει υπερβολική αισιοδοξία η απόφαση να παραμείνει το ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν ως το 2014 και τότε να παραδώσει την ασφάλεια της χώρας στη «δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνησή» του.
