Σε διάστημα περίπου τριών μηνών θα εξετάζονται από νεοσύστατη υπηρεσία οι αιτήσεις για την παροχή ασύλου. Αυτό προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Παράλληλα, όσοι δεν διαθέτουν άδεια παραμονής ή δεν εγκριθεί η αίτησή τους για άσυλο θα παίρνουν επίσης άμεσα τον δρόμο της επιστροφής στην πατρίδα τους είτε οικειοθελώς είτε αναγκαστικά. Αυτά αναφέρονται μεταξύ άλλων στο σχετικό σχέδιο νόμου τγια την ίδρυση υπηρεσίας ασύλου, το οποίο αναμένεται να ψηφιστεί ως το τέλος του έτους. Η στελέχωση θα γίνεται από δημόσιους υπαλλήλους, με απόσπαση ή μετάταξη, από δημοτικούς υπαλλήλους, ενώ θα προσληφθεί και επιστημονικό προσωπικό με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου.

Θα δημιουργηθεί Ανεξάρτητη Αρχή Προσφυγών, η οποία θα επανεξετάζει αιτήματα για παροχή ασύλου τα οποία σε πρώτο βαθμό απορρίφθηκαν. Ακόμη, για την αποτελεσματική διαχείριση των μη νόμιμων μεταναστών θα λειτουργήσει υπηρεσία «πρώτης υποδοχής». Στόχος είναι να γίνεται «εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειας των μεταναστών, ο ιατρικός τους έλεγχος και ο εντοπισμός αυτών που τυχόν δικαιούνται διεθνή προστασία ή ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες».

Επίσης στο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της οδηγίας 115 του 2008 της Ευρωπαϊκής Ενωσης «σχετικά με τους κανόνες και τις διαδικασίες που θα εφαρμόζουν τα κράτη-μέλη για την επιστροφή των λαθρομεταναστών». Οπως αναφέρεται στο άρθρο 18, για τους αλλοδαπούς που διαμένουν παράνομα στην Ελλάδα θα εφαρμόζεται η διαδικασία της επιστροφής είτε στη χώρα καταγωγής του είτε σε χώρα διέλευσης, σύμφωνα με τις διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής, είτε σε άλλη τρίτη χώρα στην οποία αποφασίζει ο μετανάστης εθελοντικά να επιστρέψει και στην οποία γίνεται δεκτός. Οπως διευκρίνισε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Χρ. Παπουτσής, ώσπου να ρυθμιστεί το ζήτημα της επιστροφής θα μπορεί να δίνεται ένα προσωρινό δικαίωμα διαμονής στη χώρα.