Ενώ ο Λευκός Οίκος έχει παραλύσει από το ενδεχόμενο να χάσει σε τρεις εβδομάδες και στα δύο νομοθετικά σώματα του Κογκρέσου, στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στη Γερουσία, οι τραπεζίτες της ισχυρότερης κεντρικής τράπεζας στον κόσμο, της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), είναι έτοιμοι να πάρουν πρόσθετα μέτρα για να καταπολεμήσουν τον επίμονα χαμηλό πληθωρισμό και τη σταθερά υψηλή ανεργία. Εκτιμάται ότι οι τραπεζίτες της Fed θα ξοδέψουν επιπλέον τουλάχιστον 1 τρισ. δολάριααν και εικάζεται ότι θα είναι πολύ περισσότερα-, αγοράζοντας το κρατικό χρέος για να ρίξουν ακόμη χαμηλότερα τα μακροπρόθεσμα επιτόκια, ώστε να τονώσουν τον τραπεζικό δανεισμό και έτσι να στηρίξουν την εξασθενημένη αμερικανική οικονομία και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Διαχείριση κινδύνων
Το ξεκάθαρο αυτό μήνυμα έστειλε ο πρόεδρος της Fed Μπεν Μπερνάνκι από τη Βοστώνη προχθές Παρασκευή. Μιλώντας σε οικονομολόγους τόνισε ότι η κεντρική τράπεζα είναι έτοιμη να διαχειριστεί τους κινδύνους οι οποίοι απορρέουν από την αντισυμβατική πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing), όπως αποκαλείται η παροχή ρευστότητας στην οικονομία μέσω της αγοράς μακροπρόθεσμης διάρκειας τίτλων σαν τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου. Οταν επίσης ο πρόεδρος της πανίσχυρης Fed της Νέας Υόρκης κ. Μπιλ Ντάντλι ισχυρίζεται ότι μια κεντρική τράπεζα θα ήταν ασυνεπής με τις υποχρεώσεις της αν δεν έκανε οτιδήποτε θα μπορούσε να κάνει προκειμένου να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα και τις θέσεις εργασίας. Και όταν η Fed Νέας Υόρκης έχει μακρά ιστορία συναλλαγής τίτλων του κρατικού χρέους, οι αγορές έχουν προεξοφλήσει τον επόμενο γύρο μιας τεράστιας ποσοτικής χαλάρωσης.
Οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs πιστεύουν ότι ο δεύτερος γύρος της ποσοτικής χαλάρωσης θα ανέλθει στο 1 τρισ. δολάρια, ενώ σύμφωνα με τους νέους υπολογισμούς των οικονομολόγων της JΡ Μorgan οι αγορές κρατικών ομολόγων αξίας 2 τρισ. δολαρίων θα οδηγήσουν την απόδοση των 10ετούς διάρκειας ομολόγων χαμηλότερα κατά 50 μονάδες βάσης. Ηδη η απόδοσή τους είχε πέσει στο 2,4%, όταν στο ετήσιο συμπόσιο της Fed στο Τζάκσον Χόουλ του Γουαϊόμινγκ στα τέλη Αυγούστου ο κ. Μπερνάνκι υπαινίχθηκε ότι είναι έτοιμοι να τονώσουν την οικονομία χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως η ποσοτική χαλάρωση. Πανωλεθρία και στο δολάριο, που από τότε έχει χάσει πάνω από το 8% της αξίας του σε εμπορικά σταθμισμένη βάση. Με αποτέλεσμα ο Σεπτέμβριος να είναι ο δεύτερος χειρότερος σε απόδοση μήνας των τελευταίων δύο δεκαετιών για το δολάριο, σύμφωνα με τα στοιχεία της JΡ Μorgan. Εκτιμάται ότι ο Οκτώβριος θα είναι ακόμη χειρότερος για το δολάριο τώρα που επιβεβαιώθηκε ότι η Fed θα κινηθεί.
Αποπληθωρισμός
Πάντως οι τραπεζίτες της Fed ανησυχούν για τον αποπληθωρισμό, όπως έδειξαν τα πρακτικά από τη συνεδρίαση της 21ης Νοεμβρίου. Υπαινίχθηκαν μάλιστα ότι οι μελλοντικές αγορές ομολόγων θα ενισχύσουν τον πληθωρισμό ώστε να επιστρέψει στα ιστορικά φυσιολογικά επίπεδα. Και τούτο διότι τα χαμηλά επιτόκια, στοχεύοντας, εκτός των άλλων, στην αύξηση του δανεισμού και των επιχειρηματικών δαπανών, προκαλούν πληθωριστικές προσδοκίες και ανοδικές πιέσεις στις τιμές. Λέγεται επίσης ότι η ποσοτική χαλάρωση θα πλήξει τα κέρδη των τραπεζών. Οι πιέσεις που δέχθηκαν οι μετοχές του τραπεζικού τομέα τις τελευταίες ημέρες αποδίδονται από ορισμένους αναλυτές στις ανησυχίες ότι η ποσοτική χαλάρωση θα ισοπεδώσει την καμπύλη απόδοσης. Και τούτο διότι οι τράπεζες κερδίζουν από μια βαθιά καμπύλη απόδοσης μιας και αυτό το γεγονός τους επιτρέπει να δανείζονται φθηνά βραχυπρόθεσμα και να επενδύουν σε μακροπρόθεσμης διάρκειας και υψηλότερης απόδοσης τίτλους.
Ποσοτική χαλάρωση
Ηπαράπλευρη συνέπεια της ποσοτικής χαλάρωσης- δηλαδή η υποτίμηση του δολαρίου- είναι αυτή που έχει αναστατώσει κυρίως τον… αναδυόμενο κόσμο, διότι η Fed θα κινηθεί σε αχαρτογράφητα εδάφη. Οι αγορές κρατικών ομολόγων είναι περισσότερο ένας έμμεσος τρόπος προκειμένου να υποτιμηθεί ένα νόμισμα, ενώ συγχρόνως αποφεύγεται η μομφή της παρέμβασης ακριβώς επειδή η ποσοτική χαλάρωση δεν έχει άμεσο στόχο την υποτίμηση ενός νομίσματος, αλλά τις αποδόσεις. Αντίθετα, μια άμεση και διαφανής κίνηση είναι η απευθείας παρέμβαση στις αγορές συναλλάγματος, όπως έκανε η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, προκειμένου να φρενάρει τη μεγάλη ανατίμηση του γεν έναντι του δολαρίου. Το ιαπωνικό νόμισμα έχει ανατιμηθεί 29% από τη χρεοκοπία της Lehman Βrothers τον Σεπτέμβριο του 2008. Παρ΄ όλα αυτά η παρέμβαση της Ιαπωνίας που έγινε στις 15 Σεπτεμβρίου, αν και κόστισε 25 δισ. δολάρια, δεν είχε επιτυχία. Μετά την αρχική του πτώση, το γεν συνέχισε να ανεβαίνει και μάλιστα το δολάριο έπεσε στα 80,89 γεν, ακόμη χαμηλότερα από τα επίπεδα που είχε γίνει η παρέμβαση στα 82,88 γεν και μάλιστα μία ανάσα από την πτώση ρεκόρ των 79,95 γεν που σημειώθηκε τον Απρίλιο του 1995.
Η διστακτικότητα όμως του ιάπωνα πρωθυπουργού Ναότο Καν να παρέμβει και πάλι (διότι καθώς λέγεται θέλει να διαχωρίσει τη θέση του από τις άλλες χώρες της Ασίας οι οποίες διενεργούν συνεχείς παρεμβάσεις και κυρίως από την Κίνα και τη Νότια Κορέα, η οποία είναι και η χώρα- οικοδέσποινα της επικείμενης συνόδου των ηγετών του G20) έχει ανοίξει την πόρτα στους κερδοσκόπους. «Θα θέλαμε η Νότια Κορέα και η Κίνα να ενεργήσουν με υπευθυνότητα και εντός των αποδεκτά κοινών κανόνων» δήλωσε ο κ. Καν αναφερόμενος στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και πρόσθεσε ότι οι χώρες που ασκούν πιέσεις στα νομίσματά τους δεν έχουν θέσει στο G20.
Το ξεπούλημα του δολαρίου
Προεξοφλώντας τα επενδυτικά κεφάλαια τον δεύτερο γύρο μιας τεράστιας ποσοτικής χαλάρωσης από τη Fed, διότι μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων μεγάλης κλίμακας θα πέσει νέο χρήμα στην αμερικανική οικονομία, ξεπουλούν το δολάριο και στρέφονται σε άλλα νομίσματα και στον χρυσό. Και τούτο διότι η αγορά των κρατικών ομολόγων θα παρασύρει ακόμη χαμηλότερα τα ήδη χαμηλά επίπεδα των επιτοκίων-«κλειδιών» του δολαρίου. Η εξέλιξη αυτή θα καταστήσει τα άλλα νομίσματα, όπως το ευρώ, και κυρίως τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών τα οποία έχουν υψηλότερα επιτόκια, πολύ πιο ελκυστικά από το αμερικανικό νόμισμα. Παίζει ρόλο και η άποψη ότι το φθηνό χρήμα που δημιουργεί η Fed αγοράζοντας τα ομόλογα θα καταλήξει σε άλλες αξίες, οπουδήποτε στον κόσμο.
Ορισμένοι οικονομολόγοι όμως δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν πληθωριστικές ανησυχίες στους επενδυτές ομολόγων, με συνέπεια οι αποδόσεις τους να ανέβουν περαιτέρω και όχι να πέσουν. Σημειωτέον ότι η προστασία κατά του πληθωρισμού έχει γίνει ιδιαίτερα ακριβή. Το κλασικό ασφάλιστρο κατά του πληθωρισμού, ο χρυσός, πετάει από ρεκόρ σε ρεκόρ. Η τιμή του πολύτιμου μετάλλου έφθασε στα 1.387,35 δολάρια ανά ουγκιά, την περασμένη Πέμπτη, ενώ η τιμή του πετρελαίου έχει ανέβει περίπου 11% από την τελευταία συνεδρίαση της Fed στις 21 Νοεμβρίου.
