Η ομιλία του Ρομάνο Πρόντι, πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας, στο Μέγαρο Μουσικής έδωσε την ευκαιρία να εξετάσουμε ένα πανόραμα γεωστρατηγικών ζητημάτων. Η συζήτηση ξεκίνησε με την απαρίθμηση των τεσσάρων προφανέστερων συνεπειών γεωπολιτικής φύσεως της παρούσας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης. Φυσικά, όταν ξεπεραστεί οριστικά αυτή η κρίση, θα υπάρξουν και άλλες συνέπειες. Προς το παρόν όμως αναφέρθηκαν οι πλέον ορατές αλλαγές στο διεθνές σκηνικό. Συγκεκριμένα:
1. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χάσει τη θέση ισχύoς, που τους επέτρεπε να είναι υπεύθυνες για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα.
2. Ξεκινώντας από την απουσία μιας οικονομικής κυβέρνησης στη ζώνη του ευρώ ή τουλάχιστον μιας νομισματικής και φορολογικής εναρμόνισης μεταξύ των μελών της ευρωζώνης, οι δομικές αδυναμίες της Ευρώπης έγιναν επώδυνα καταφανείς. Αναμφίβολα το σοβαρότερο ζήτημα αφορά την οπισθοδρόμηση που σημειώθηκε ακολούθως στην κοινή γνώμη των κρατών-μελών όσον αφορά το ευρωπαϊκό ιδεώδες.
3. Η ανάπτυξη των αναδυόμενων οικονομιών επιταχύνεται και γίνονται όλο και περισσότερο αυτοδύναμες. Στο συγκεκριμένο ζήτημα, συνηθίζαμε να αναφερόμαστε στην ομάδα ΒRΙC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα), ενώ πλέον θα έπρεπε να κάνουμε λόγο για ΒΙC (Βραζιλία, Ινδία και Κίνα), δεδομένου ότι η Ρωσία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και προσομοιάζει όλο και περισσότερο σε αραβικό εμιράτο που παράγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο. 4. Σημειώθηκε αναδιανομή της ισχύος σε πλανητικό επίπεδο ή, αν προτιμάτε, μετατόπιση των ισορροπιών σε έναν κόσμο που ξεκάθαρα γίνεται πολυπολικός (διαπίστωση που μας παραπέμπει στην περίπτωση αρ. 1).
Η σημαντικότερη εξέλιξη είναι εκείνη που μας οδηγεί από μια ομάδα του G8 σε μία του G20, γεγονός που αναβαθμίζει το ΒΙC. Αλλωστε, στο εσωτερικό του βλέπουμε ήδη να φύεται ένα G2, μια δυάδα μεταξύ της ηγεμονίας του χθες, των Ηνωμένων Πολιτειών, και εκείνης που φιλοδοξεί να έχει την ηγεμονία του αύριο, της Κίνας. Ακριβώς σε αυτό, δηλαδή στην εξέλιξη και στις φιλοδοξίες της Κίνας, εστίασε τα λεγόμενά του ο Πρόντι. Για εκείνον, το πρώτιστο γεωστρατηγικό ζήτημα αφορά την ανάδειξη της Κίνας. Θύμισε ότι πρώτη φορά στην Ιστορία μια δύναμη μπορεί να εξάγει σε όλο τον κόσμο τα προϊόντα της, αλλά και τα κεφάλαια, τα στελέχη και την τεχνολογία της. Αυτό αποδεικνύουν, για παράδειγμα, το αποθεματικό 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων που υπάρχει στην Κεντρική Τράπεζα της Κίνας, οι επενδύσεις κεφαλαίων, ανθρώπινου δυναμικού και τεχνολογιών από την Κίνα στην Αφρική.
Την επομένη μιας συνέλευσης που στις Βρυξέλλες είχε φέρει σε επαφή την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Κίνα, και επέτρεψε να φανεί το αυξανόμενο ειδικό βάρος της κινεζικής ηγεσίας, αυτή η ενημέρωση αποδείχθηκε ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Στην παρούσα φάση της κρίσης, η πιο απειλητική προοπτική θα ήταν να δούμε τους μόνιμους διαπραγματευτικούς μηχανισμούς που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του G20 να υποχωρούν μπροστά στον πειρασμό της αντιπαράθεσης. Ο Ντομινίκ Στρος-Καν, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, και πολλοί άλλοι ειδικοί φοβούνται μήπως ξεσπάσει πόλεμος συναλλαγμάτων. Οπως γνωρίζουμε, καθώς ο κόσμος θεωρεί ότι το κινεζικό γουάν είναι υποτιμημένο, οι αμερικανικές αρχές εξωθούν το δολάριο σε πτώση τόσο πολύ που οι Ιάπωνες και οι Βραζιλιάνοι εξετάζουν το ενδεχόμενο ανταπάντησης. Εκ των πραγμάτων, αυτό το σενάριο θα ήταν καταστροφικό.
Στις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι προσπάθησαν να πείσουν τον κινέζο πρωθυπουργό Γουέν Ζιαμπάο να δεχτεί τη σταδιακή ανατίμηση του γουάν, με τρόπο που να μπορέσουν οι ευρωπαϊκές, αλλά και οι άλλες χώρες, με τη σειρά τους, να εισχωρήσουν στην τεράστια κινεζική αγορά. « Μη μας πιέζετε » απάντησε ο Γουέν Ζιαμπάο, εξηγώντας ότι η Κίνα θα κάνει τις απαραίτητες κινήσεις, αλλά με τους δικούς της ρυθμούς. Με άλλα λόγια, αν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί συνεχίσουν να ασκούν πιέσεις στην Κίνα προς αυτή την κατεύθυνση, το Πεκίνο θα επιβραδύνει, ακόμη και θα αποφύγει κάθε κίνηση. Αυτό φάνηκε να λέει στον Στρος-Καν ότι όσον αφορά την Κίνα, αν μια χώρα θέλει να συγκαταλέγεται, όπως είναι φυσικό, στις χώρες που αποφασίζουν και επηρεάζουν τον υπόλοιπο κόσμο, πρέπει να αποδέχεται και το μερίδιο ευθύνης που της αναλογεί. Το παρόν επεισόδιο δείχνει, λοιπόν, άριστα την απόλυτη ανάγκη να δοθεί περισσότερο βάρος στην Κίνα, κυρίως στο πλαίσιο του G20. Δείχνει επίσης και τη σχεδόν ανυπέρβλητη δυσκολία που υπάρχει να οδηγηθεί η Κίνα σε διαδικασίες μέσω των οποίων θα μοιραστεί την ανάπτυξη και τα κέρδη της.
Ο Πρόντι, για να επανέλθουμε σε αυτόν, εμφανίστηκε αισιόδοξος διότι, κατά τη γνώμη του, μακροπρόθεσμα, είναι προς το συμφέρον της Κίνας να συμμετέχει στα παγκόσμια «κοινά» και όχι να απομονωθεί. Σε αυτό το πλαίσιο εξήρε την πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Κίνας, κατά την οποία η Κίνα υποσχέθηκε να αγοράσει κρατικά ελληνικά ομόλογα την επόμενη φορά που θα προχωρήσει η κυβέρνηση σε έκδοσή τους, αποκτώντας σε αντάλλαγμα, μέσω του λιμένος Πειραιώς, μιαν απαραίτητη πύλη εισόδου για την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ο κ. Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde». Το τακτικό, ανά Κυριακή, άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για «Το Βήμα».