Η απονομή του βραβείου Νομπέλ Λογοτεχνίας στον περουβιανό συγγραφέα Μάριο Βάργκας Λιόσα διέσωσε την τιμή της Σουηδικής Ακαδημίας, μολονότι το κύρος του βραβείου παραμένει άτρωτο. Και παραμένει άτρωτο όχι τόσο για τις επιλογές των ακαδημαϊκών στην υπερεκατονταετή ιστορία του βραβείου όσο για το χρηματικό έπαθλο που το συνοδεύει: 1,5 εκατ. δολάρια. Το όνομα του Μάριο Βάργκας Λιόσα φερόταν για χρόνια ως φαβορί για το Νομπέλ. Μόνο που η έννοια του φαβορί ή του υποψηφίου δεν έχει καμία σημασία για τη Σουηδική Ακαδημία ή τουλάχιστον τόση σημασία όση για τα γραφεία στοιχημάτων. Είναι τέτοιος ο μηχανισμός της Ακαδημίας που αποκλείει τις υποψηφιότητες, χωρίς να αποκλείει όμως τις διαρροές. Για το βραβείο ψηφίζουν τα 18 ισόβια μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας. Οι ακαδημαϊκοί ψηφίζουν επί τη βάσει των προτάσεων που κάνει η Επιτροπή Υποψηφιοτήτων της Ακαδημίας. Η Επιτροπή αποτελείται και αυτή από μέλη της Ακαδημίας αλλά με τριετή θητεία. Για να είναι κάποιος υποψήφιος για το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας και κυρίως για να κρατηθεί η υποψηφιότητά του, δηλαδή να είναι nominee, πρέπει να προταθεί από nominators που έχουν δικαίωμα να κάνουν προτάσεις. Αυτοί είναι τα ίδια τα μέλη της Ακαδημίας, μέλη άλλων ακαδημιών, καθηγητές πανεπιστημίου, εταιρείες λογοτεχνών κ.ά. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε έτος μπορεί να υπάρχουν δεκάδες υποψήφιοι. Και δεν αποκλείεται ένας υποψήφιος να έχει προταθεί από περισσότερους nominators. Μέσα από τέτοιες διαδικασίες έφτασαν να είναι υποψήφιοι για το Νομπέλ ο Κωστής Παλαμάς, ένας από τους 30 nominees για το βραβείο του 1929, και οι Νίκος Καζαντζάκης και Αγγελος Σικελιανός, δύο από τους 79 nominees για το 1950.
Πέρυσι στο γνωστό μπλογκ Τhe Literary Saloon είχε εμφανιστεί το όνομα της συγγραφέως Χέρτα Μύλερ ακριβώς μία ημέρα πριν από την ανακοίνωση της απονομής του βραβείου Νομπέλ σ΄ αυτήν. Εφέτος το γαλλικό περιοδικό «Le Νouvel Οbservateur» δημοσίευσε στο φύλλο της 30ής Σεπτεμβρίου, ακριβώς μία εβδομάδα πριν από την ανακοίνωση του Νομπέλ, μεγάλη συνέντευξη του Μάριος Βάργκας Λιόσα. Είναι η πιο πρόσφατη συνέντευξη του περουβιανού συγγραφέα σε μέσο ενημέρωσης. Οσο κι αν είναι ελκυστικές οι θεωρίες συνωμοσίας, το σίγουρο είναι ότι το γαλλικό περιοδικό δεν έχει κάποια «εσωτερική» πληροφόρηση. Ο Λιόσα είναι στο Παρίσι πρόσωπο της επικαιρότητας γιατί η γαλλική πρωτεύουσα του αφιερώνει μια μεγάλη έκθεση στο Μaison de l΄ Αmerique Latine. Ο Λιόσα πρωτοπήγε στο Παρίσι το 1959, σε ηλικία 23 ετών, στην αρχή για να εργαστεί ως καθηγητής ισπανικών στο λύκειο Μπερλίτς και στη συνέχεια ως δημοσιογράφος στο Γαλλικό Πρακτορείο και μετά στις ισπανόφωνες εκπομπές της γαλλικής ραδιοφωνίας.
Οσοι ενδιαφέρονται για τη λειτουργία των μηχανισμών, η Σουηδική Ακαδημία είναι ένα λαμπρό πεδίο μελέτης. Τα αρχεία της είναι ανοικτά ως το 1951 και εκεί μπορεί να δει κανείς τους υποψηφίους, αυτούς που τους στήριξαν, το πώς διαμορφώθηκαν τα αποτελέσματα. Οφείλουμε πάντως να ομολογήσουμε ότι τα βραβεία στον Μπέκετ, στον Καμί, στον Φόκνερ, στον Χεμινγκγουέι, στον Στάινμπεκ και στον Αντρέ Ζιντ δημιουργούν τον μύθο του Νομπέλ, έστω και αν το βραβείο δεν το πήρε ποτέ ένας τιτάνας της λογοτεχνίας, ο Λέων Τολστόι.
Για να ξαναγυρίσουμε στον Λιόσα, τον ρώτησαν ποια βιβλία θα έπαιρνε μαζί του σε ένα έρημο νησί. Απάντησε: «Θεία Κωμωδία», «Πόλεμος και Ειρήνη», «Δον Κιχώτης» (για να μη χάσει τα ισπανικά του) και «Οδυσσέας» του Τζόις, γιατί είναι ένα μυθιστόρημα ανεξάντλητο.
