Ο 85χρονος Robert G. Εdwards, ο «πατέρας» της εξωσωματικής γονιμοποίησης, θα τιμηθεί εφέτος με το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής. Οπως ανακοίνωσε η επιτροπή των βραβείων στο Ινστιτούτο Καρολίσκα της Στοκχόλμης, το επίτευγμα του Εdwards «κατέστησε δυνατή τη θεραπεία της στειρότητας, η οποία πλήττει μεγάλο ποσοστό της ανθρωπότητας». Πράγματι,
εκτιμάται ότι σήμερα προβλήματα υπογονιμότητας αντιμετωπίζει το 10% των ζευγαριών παγκοσμίως, ενώ ο αριθμός των παιδιών που έχουν γεννηθεί με τη βοήθεια των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ξεπερνά τα 4 εκατομμύρια! Με αυτά
τα δεδομένα ο Robert Εdwards πληροί με το παραπάνω τις προδιαγραφές της διαθήκης του Αlfred Νobel, στην οποία αναγράφεται ότι η μέγιστη επιστημονική τιμητική διάκριση θα πρέπει να απονέμεται σε εκείνον που θα έχει επιφέρει τα μέγιστα οφέλη στην ανθρωπότητα («shall have conferred the greatest benefit on mankind»).
O R. G. Εdwardsείναι ο μοναδικός εφετινός παραλήπτης του βραβείου, γεγονός που δεν εκπλήσσει καθώς ο βρετανός επιστήμονας οραματίστηκε τη γονιμοποίηση των ανθρώπινων ωαρίων στον δοκιμαστικό σωλήνα και για περισσότερο από δύο δεκαετίες αφιέρωσε όλη του την ενέργεια για την επίτευξη του οράματος αυτού. Το 1969 ο Εdwards και οι συνεργάτες του πέτυχαν να γονιμοποιήσουν στον δοκιμαστικό σωλήνα το πρώτο ανθρώπινο ωάριο.
Υπό κανονικές συνθήκες, όταν δηλαδή ένα ωάριο γονιμοποιείται από ένα σπερματοζωάριο στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, πυροδοτείται ένας μηχανισμός κυτταρικών διαιρέσεων που οδηγεί στη δημιουργία του εμβρύου (από τη διαίρεση του γονιμοποιημένου ωαρίου δημιουργούνται δύο κύτταρα, από τη διαίρεση αυτών των δύο τέσσερα κύτταρα, από τη διαίρεση των τεσσάρων κυττάρων οκτώ κύτταρα κ.ο.κ.). Η γονιμοποίηση του πρώτου ανθρώπινου ωαρίου από τον Εdwards όμως απέτυχε να πυροδοτήσει αυτόν τον μηχανισμό. Καθώς τα ωάρια που είχε χρησιμοποιήσει ήταν ωάρια που είχαν ωριμάσει στον δοκιμαστικό σωλήνα, ο Εdwards υποπτεύθηκε ότι αν αυτά είχαν ωριμάσει στις ωοθήκες θα ήταν λειτουργικά. Πώς όμως θα μπορούσε να προμηθευτεί τέτοια ωάρια χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή των εθελοντριών;
Εκείνη την εποχή ο γυναικολόγος Ρatrick Steptoe είχε αναπτύξει την τεχνική της λαπαροσκόπησης, η οποία επέτρεπε την εξέταση των ωοθηκών με τη βοήθεια οπτικών οργάνων τα οποία εισάγονταν από πολύ μικρές τομές. Ο Steptoe (ο οποίος πέθανε το 1988), αξιοποίησε τη λαπαροσκόπηση για την απομόνωση των ωαρίων, τα οποία τοποθετήθη- καν σε κα τάλληλο θρεπτικό υλικό (όχι σε δοκιμαστικό σωλήνα, όπως είναι ευρέως πιστευτό, αλλά σε ένα είδος πιάτου που οι επιστήμονες ονομάζουν τρυβλίο Ρetri). Στη συνέχεια ο Εdwards πέτυχε τη γονιμοποίηση των ωαρίων και παρατήρησε με ικανοποίηση ότι όντως αυτά έφταναν στο στάδιο των οκτώ κυττάρων.
Ακριβώς όταν τα πειράματα φαινόταν να οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα, η κρατική χρηματοδότηση σταμάτησε. Αυτό δεν πτόησε τον Εdwards, o οποίος αντιλαμβανόταν πλήρως ότι ο πειραματισμός του ήταν αμφιλεγόμενος. Ετσι με δική του πρωτοβουλία άνοιξε ο δημόσιος διάλογος για τα ηθικά διλήμματα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Χάρη σε ιδιωτική χρηματοδότηση οι Εdwards και Steptoe συνέχισαν τις προσπάθειές τους και το πολυπόθητο αποτέλεσμα δεν άργησε: στις 25 Ιουλίου 1978 ένα υγιές μωρό, η Louise Βrown, γεννήθηκε με καισαρική τομή. Επρόκειτο για το μωρό που είχε προέλθει από το έμβρυο των 8 κυττάρων που είχε δημιουργηθεί στο τρυβλίο Ρetri των Εdwards και Steptoe!
Πώς ένιωσε άραγε ο Εdwards εκείνη την ημέρα; «Χμμμ…Δεν βρίσκω λέξεις να το περιγράψω. Μοιάζει με το συναίσθημα που έχει κανείς όταν ένα όμορφο πρωινό ανοίγει το παράθυρο, βλέπει ένα υπέροχο τοπίο μπροστά του, ανασαίνει τον αέρα και- τελικά αυτό είναι- είναι ευγνώμων που βρίσκεται εκεί, είναι πλήρης…» είχε δηλώσει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» πριν από 13 χρόνια. (Διαβάστε περισσότερα: http: //www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct =34&artid=93615&dt =30/11/1997#ixzz11Οx CJqen.)
Οσο για το βραβείο Νομπέλ, το οποίο μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας εκτιμά ότι έπρεπε να του είχε απονεμηθεί πολύ νωρίτερα, δεν ξέρουμε τι αισθήματα του προκάλεσε. Σύμφωνα με τον Goran Ηansson, μέλος της Επιτροπής Νομπέλ, ο οποίος του τηλεφώνησε για να του αναγγείλει το χαρμόσυνο γεγονός, η υγεία του Εdwards δεν του επέτρεψε να συνομιλήσει μαζί του. Τα νέα τού μεταφέρθηκαν από τη σύζυγό του Routh, η οποία δήλωσε ότι «η επιτυχία των ερευνών του άγγιξε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο». Με δεδομένη τη σημασία των παιδιών στη ζωή των ανθρώπων και το γεγονός ότι 4 εκατομμύρια άνθρωποι οφείλουν την ύπαρξή τους στον Εdwards, δύσκολα θα διαφωνούσε κανείς μαζί της.
Από τη Λουίς Μπράουν ως τη μικρογονιμοποίηση
Στα 32 χρόνια που πέρασαν από τη γέννηση της Louis Βrown (στις φωτογραφίες, τότε και σήμερα) το πεδίο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έχει γνωρίσει τεράστια ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον κλινικό εμβρυολόγο Giles Ρalmer στη μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής του «Μητέρα», «οι πρόοδοι που σημειώθηκαν αφορούν πολλούς τομείς. Ετσι, η λαπαροσκόπηση αντικαταστάθηκε από πολύ λιγότερο επεμβατικές τεχνικές. Αυτό, σε συνδυασμό με τη χορήγηση ορμονοθεραπείας έτσι ώστε να αυξάνεται ο αριθμός των ωαρίων που ωριμάζουν, έχει καταστήσει την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή φιλικότερη για τον ασθενή. Επίσης, ενώ αρχικά είχε θεωρηθεί ότι οι τεχνικές αφορούσαν μόνο τις γυναίκες, στην πορεία διαπιστώθηκε ότι μπορούσαν εξίσου να αξιοποιηθούν και σε περιπτώσεις ανδρικής στειρότητας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μικρογονιμοποίηση, κατά την οποία το σπερματοζωάριο εισάγεται με ένεση στο ωάριο, η οποία εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων δεν είναι τέτοια ώστε να επιτυγχάνεται γονιμοποίηση. Και επειδή οι αριθμοί έχουν την αξία τους, αξίζει να αναφέρουμε ότι σήμερα το 4% των παιδιών στη Δανία γεννιούνται με τη βοήθεια των τεχνικών εξωσωματικής γονιμοποίησης, ενώ στη χώρα μας το ποσοστό ανέρχεται σε 1%. Περιττό δε να πούμε ότι οι έρευνες στο πεδίο της κλινικής εμβρυολογίας που γεννήθηκε από τις εργασίες του Εdwards δεν έχουν σταματήσει από τη δεκαετία του 1950 και μετά». Με πρώτο πτυχίο στη Ζωολογία
Ο Robert Εdwards γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1925 στο Μάντσεστερ της Αγγλίας. Πήρε δίπλωμα Ζωολογίας από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο της Βόρειας Ουαλλίας και αφού εργάστηκε στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ για έναν χρόνο επέστρεψε στη χώρα του και στο Εθνικό Ινστιτούτο Ιατρικών Ερευνών του Λονδίνου. Πραγματοποίησε τη διδακτορική διατριβή του στο Ινστιτούτο Γενετικής Ζώων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και από το 1963 εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όπου και ίδρυσε την πρώτη κλινική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το 1980.
