Το Ιράκ είναι πάντα επίκαιρο, ιδιαιτέρως τούτη τη στιγμή που ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κήρυξε επισήμως πως η «αποστολή εξετελέσθη» και επτά χρόνια μετά την εισβολή των ΗΠΑ μεγάλο μέρος των αμερικανικών στρατευμάτων έχει αποχωρήσει από τη χώρα. Το Ιράκ είναι μια περιοχή της Μέσης Ανατολής που εκτείνεται από τον Περσικό Κόλπο ως το Βόρειο Ιράν και την Ανατολική Τουρκία, ενώ τη διασχίζουν από βορρά προς νότο δύο ποτάμια, ο Τίγρης και ο Ευφράτης. Κάποτε ονομαζόταν Μεσοποταμία και ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία, της οποίας η παρακμή και ο επικείμενος διαμελισμός οδήγησαν τον Μάιο του 1916 στη Συμφωνία Σάικς- Πικό που καθόριζε τις βρετανικές και γαλλικές πολιτικές και οικονομικές ζώνες επιρροής. Σε αυτό το μέρος του κόσμου, Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Χετταίοι, Ασσύριοι, Μήδοι, Χαλδαίοι, δημιούργησαν σπουδαίες αυτοκρατορίες που πίστευαν πως θα διαρκούσαν για πάντα, αλλά τελικά διαλύθηκαν.
Αυτές τις πληροφορίες μας δίνει ο Μπάρι Ανσγουορθ στο μυθιστόρημά του Η γη των θαυμάτων που δεν είναι άλλη από τη Μεσοποταμία, αραβικά Αλ Τζαζίρα. Η ιστορία διαδραματίζεται το 1914, όταν ο κεντρικός ήρωας, ο Τζον Σάμερβιλ, βρετανός αρχαιολόγος, φέρνει στην επιφάνεια ένα ασσυριακό παλάτι, πραγματοποιώντας το όνειρο της ζωής του. Ο Σάμερβιλ βρίσκεται εκεί με τη σύζυγό του, την ωραία Ηντιθ, και έναν ντόπιο, τον Τζεχάρ, πληροφοριοδότη και αγγελιοφόρο του, ο οποίος διακρίνεται για τις ακραίες φιλοδοξίες του και για το σκοτεινό παρελθόν του: έχει διαπράξει ληστείες, έχει μαχαιρώσει κάποιον χαρτοπαίχτη και έκανε φυλακή. Ως επιστάτες έχει τον Ηλία, έναν Ελληνα από το Ικόνιο και τον Αραβα Χαλίλ. Στην αποστολή συμμετέχει η Πατρίτσια, μια έξυπνη Αγγλίδα, απόφοιτη κολεγίου, και ο Πάλμερ, ο βοηθός του. Η περιοχή είναι γεμάτη από αρχαιολόγους, Γάλλους, Γερμανούς, Βρετανούς και Αμερικανούς, μα και στρατιωτικούς όπως ο Τούρκος Φαχίρ και ο άγγλος ταγματάρχης Μάνινγκ. Υπάρχει επίσης και ένα ζευγάρι Σουηδών, μελετητών της Βίβλου, οι οποίοι θέλουν να κτίσουν ένα ξενοδοχείο που να θυμίζει την Εδέμ.
Απατεώνες και δολοπλόκοι
Ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους διεξάγονται συζητήσεις εθνικιστικού χαρακτήρα, αναπτύσσονται ειδύλλια και ανταγωνιστικές σχέσεις που οξύνουν τα πράγματα και ενίοτε τους φέρνουν στα όρια της παραφροσύνης. Μια τέτοια περίπτωση είναι της Ηντιθ που ζηλεύει την Πατρίτσια και του Ελιοτ που συκοφαντεί τον Μάνινγκ ως πράκτορα των Ρώσων. Καθώς οι ανασκαφές συνεχίζονται στην περιοχή όπου θα κατασκευαστεί η σιδηροδρομική γραμμή της Βαγδάτης, ένα φιλόδοξο έργο χρηματοδοτούμενο από την Ντόιτσε Μπανκ που θα φτάνει ως την Κωνσταντινούπολη, ανάμεσα στα μέλη της αρχαιολογικής αποστολής συμβαίνουν διάφορα: ο Σόμερβιλ αντιλαμβάνεται ότι ο σιδηρόδρομος αποτελεί θανάσιμη απειλή για την καριέρα του· ο Τζεχάρ θέλει να αποκτήσει πολλά λεφτά για να παντρευτεί τη νεαρή Νινάννα· η Ηντιθ βαριέται την πληκτική ζωή. Στο μεταξύ, στη βρετανική πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης εξυφαίνεται μια δολοπλοκία με επίκεντρο τη σιδηροδρομική γραμμή και τα πετρέλαια, στην οποία πρώτο λόγο έχουν ο πρέσβης και ένας σκληρός επιχειρηματίας, ο λόρδος Ράμπλινγκ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταφθάσει στον τόπο των ανασκαφών ένας μυστηριώδης Αμερικανός, ο Ελιοτ, γεωλόγος που παριστάνει τον αρχαιολόγο και δουλεύει για λογαριασμό μιας αμερικανικής εταιρείας, η οποία ενδιαφέρεται για τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου. Ο Ελιοτ είναι φορέας του κακού. Δεν υπηρετεί μόνο περισσότερους του ενός κυρίους, αλλά βάζει στο μάτι και μια γυναίκα της συντροφιάς. Ο ύποπτος ρόλος του δεν μένει κρυφός. Ο Φαχίρ ξέρει πως η Μεσοποταμία είναι γεμάτη ξένους κατασκόπους και απατεώνες, οι οποίοι θα έπρεπε να εκδιωχθούν όλοι, όπως ξέρει ότι η κυβέρνησή του δεν είναι συνετό να προσβάλει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις ευρωπαϊκές χώρες, λόγω του ότι έχουν κάνει μεγάλες επενδύσεις στην Ανατολία. Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο που τα πράγματα πηγαίνουν εκεί όπου τα κατευθύνουν οι μεγάλες δυνάμεις.
Το τέλος της ιστορίας είναι αναπάντεχο και αιματηρό, μια λογική κατάληξη της έντονης δράσης, των δολοπλοκιών και των ραδιουργιών. Βεβαίως, το μυθιστόρημα, μολονότι έχει αρκετά στοιχεία θρίλερ, είναι απολύτως πολιτικό, τα δε μυστήριά του συνδέονται με το πετρέλαιο και τα ποικίλα οικονομικά συμφέροντα. Εδώ, ο συγγραφέας επιχειρεί να αναβιώσει το πρόσφατο παρελθόν του Ιράκ. Θυμίζουμε ότι το 1936, όταν η χώρα ήταν βρετανικό προτεκτοράτο, η Αγκαθα Κρίστι έγραψε το αστυνομικό μυθιστόρημα Φόνος στη Μεσοποταμία με ήρωεςέναν αμερικανό αρχαιολόγο και τη γυναίκα του.
«Είμαι κοινωνικός συγγραφέας»
Ο Μπάρι Ανσγουορθ γεννήθηκε το 1930 στο Γουιγκέιτ της κομητείας Ντάραμ στην Αγγλία,σε οικογένεια ανθρακωρύχων,και σήμερα είναι κάτοικος της Ιταλίας.Συγγραφέας,τιμημένος το 1992 με το βραβείο Μπούκερ για τηνΙερή πείνα,έχει γράψει 15 μυθιστορήματα.Δύο από αυτάέχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο.Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και έχει επισκεφτεί επανειλημμένως την Ελλάδα (πρώτη φορά το 1958), και την Τουρκία (το μυθιστόρημά τουΤο νησί του Πασχάληδιαδραματίζεται σε ένα νησί του Αιγαίου).Μάλιστα ένα βιβλίο του τιτλοφορείταιΤhe Greeks Ηave a Word for Ιt.Σε συνέντευξή του στη Λώρη Κέζα που δημοσιεύτηκε στα «Βιβλία» στις 8 Μαρτίου 1998, είπε: «Δεν θα έλεγα πως είμαι πολιτικός συγγραφέας. Είμαι περισσότερο κοινωνικός συγγραφέας». Επίσης: «Μου αρέσει η έρευνα που προηγείται της συγγραφής ενός βιβλίου».Εχει ειδικευτεί στη συγγραφή μυθιστορημάτων που συνδέονται με την Ιστορία,ωστόσο μερικά από αυτά είναι περιπετειώδη,κατασκοπικά, θρίλερ και μυστηρίου.
Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.
