Τολμηρή και ρεαλιστική η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού κ. Παπανδρέου να προσκαλέσει στην Αθήνα τον πρωθυπουργό του Ισραήλ κ. Νετανιάχου. Τολμηρή, διότι οι πολιτικοί και οι πολίτες, στη μεγάλη πλειονότητά τους, είναι, από χρόνια «βαπτισμένοι» στον «ιδεαλισμό» της μονομερούς φιλίας προς τον αραβικό κόσμο και και της συμπόρευσης στον αγώνα των Παλαιστινίων. Τολμηρή, διότι η πρώτη αυτή επίσκεψη ισραηλινού πρωθυπουργού συμπίπτει με μια περίοδο όπου είναι νωπή ακόμη η δικαιολογημένη αγανάκτηση των πολιτών για τη δολοφονική επίθεση στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην αποκλεισμένη Γάζα. Τολμηρή, διότι οι συζητήσεις για το πλαίσιο της διμερούς συνεργασίας κάλυψαν όλους τους τομείς, ακόμη και αυτόν της στρατιωτικής συνεργασίας.
Ηταν όμως μια πρωτοβουλία ρεαλιστική. Τον ρεαλισμό στην εξωτερική πολιτική και στη γεωστρατηγική τον δίδαξε και μας τον άφησε ως υποθήκη ο μόνος Εθνικός Ηγέτης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο ρεαλισμός ήταν οδηγός του σε όλες τις μεγάλες διπλωματικές μάχες που διπλασίασαν την Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στη Διάσκεψη της Ειρήνης των Παρισίων (1818-20) αποφασίστηκε η ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών, «μητέρας» των σημερινών Ηνωμένων Εθνών και μακρινού απογόνου των αρχαίων Ελληνικών Αμφικτυονιών. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος εκλήθη τιμητικά να προσφωνήσει την ιδρυτική συνέλευση. Είχε ήδη συμφωνήσει με τη γενική άποψη ότι το προς έγκριση σχέδιο ήταν «κατώτερο των ιδεαλιστικών προσδοκιών». Τόνισε ο Βενιζέλος: «Θα αρκεσθώ ως ιδεολόγος να εκφράσω τον ενθουσιασμόν μου. Νομίζω ότι ο ιδεαλισμός αποκλείει τον υλισμόν αλλά δεν αποκλείει τον πραγματισμόν».
Ο «πραγματισμός» ήταν η πυξίδα της γεωστρατηγικής του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τις παραμονές του Εθνικού Διχασμού θα ανατρέψει στη Βουλή (Σεπτέμβριος 1915) το «δόγμα» περί «φιλελληνικών» και «μισελληνικών» κρατών. «Πρέπει» τόνισε «να αντιληφθώμεν ότι αι Μεγάλαι Δυνάμεις επιζητούν εκάστη τα ίδια συμφέροντα… Η νέα Ελληνική αντίληψις καλώς εννοεί ότι δεν δυνάμεθα να αξιώμεν από τους ξένους να είναι φίλοι της Ελλάδος. Ο,τι οφείλομεν να πράττωμεν είναι όπως ημείς αυτοί κατωρθώνωμεν να ευρίσκωμεν τους συνεργάτας και συναγωνιστάς μας εκάστοτε εν τω κύκλω εν τω οποίω ευρίσκεται περισσοτέρα προσαρμογή των ιδικών μας συμφερόντων».
Από τότε ως σήμερα το μόνο που έχει αλλάξει είναι η ταχύτητα των γεωστρατηγικών επιλογών των Μεγάλων αλλά και των μικροτέρων κρατών. Το «δόγμα» του Βενιζέλου δεν έχει αλλάξει. Ολα τα κράτη έχουν ως κύριο στόχο τα «εθνικά» τους συμφέροντα και με βάση αυτά επιδιώκουν και συνιστούν τις συμμαχίες τους. Και οι συμμαχίες δεν είναι πάντα σταθερές, ιδιαίτερα σήμερα, όπου η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει πολλαπλασιάσει τους Μεγάλους παίκτες στη «σκακιέρα» των ζωνών πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής επιρροής.
Χαρακτηριστική περίπτωση, η «τούμπα» της στρατηγικής της Τουρκίας, η οποία από χρόνια είχε στενή στρατηγική σχέση με το Ισραήλ. Τα ισραηλινά μαχητικά αεροπλάνα εκπαιδεύονταν στον εναέριο χώρο της Τουρκίας. Αντάλλαγμα; Το ισραηλινό λόμπι στις ΗΠΑ «πρακτόρευε» τα συμφέροντα της γείτονος. Με αφορμή την επίθεση ισραηλινών κομάντος σε τουρκικό πλοίο που μετέφερε βοήθεια στη Γάζα και τον θάνατο τούρκων πολιτών, η κυβέρνηση Ερντογάν «επισημοποίησε» τη μεγάλη στροφή προς τον μουσουλμανικό κόσμο με άξονα την υποστήριξη του Ιράν, που αποτελεί «κόκκινο πανί» για τις ΗΠΑ, και όχι μόνο…
Τι έπρεπε να κάνει η Ελλάδα; Να παρακολουθεί στωικά τις εξελίξεις; Να εμμείνει στο παραδοσιακό «δόγμα» της αποκλειστικής φιλίας προς τον αραβικό κόσμο που από χρόνια έχει ατονήσει και ο ίδιος ο αραβικός κόσμος έχει αλλάξει προσανατολισμό;
Ηταν πλέον η ώρα για μια νέα σφαιρική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή η οποία θα συνδυάζει τη φιλία με τους Αραβες, την υποστήριξη των Παλαιστινίων και τη συνεργασία με το Ισραήλ. Δύσκολο εγχείρημα. Αλλά πρέπει να επιχειρηθεί. gromaios@otenet.gr
