Την προσήλωσή της στην πολιτική μείωσης των ελλειμμάτων επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία η Ανγκελα Μέρκελ. Πρόκειται για μια πολιτική που έχει όμως προφανή «παιδευτικό» χαρακτήρα. Διότι με την εμμονή της στον εξορθολογισμό των δημοσίων οικονομικών της χώρας της, η γερμανίδα καγκελάριος θέλει να δώσει το παράδειγμα στους ευρωπαίους εταίρους. Με την πειθαναγκαστική ισχύ που της προσδίδει η θεαματική ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας, η Μέρκελ καταφέρνει να επιβάλει στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης μια «α λα καρτ» πολιτική, η οποία όμως φαίνεται ότι δεν ταιριάζει όχι μόνο στις εθνικές οικονομίες των άλλων Ευρωπαίων αλλά ούτε καν στην εγχώρια! Δεν είναι λίγες, εξάλλου, οι φωνές που προειδοποιούν τη γερμανική κυβέρνηση ότι δεν είναι στραβός ο ευρωπαϊκός γιαλός, αλλά ότι εκείνη αρμενίζει στραβά.
Παγκόσμια επιρροή
Ανέκαθεν η οικονομική ισχύς μιας χώρας καθόριζε την επιρροή της στη διεθνή πολιτική σκηνή. Και η οικονομική ισχύς διαμορφώνεται από δύο βασικούς παράγοντες: από το μέγεθος της οικονομίας και από την ευρωστία της. Λόγω οικονομικού μεγέθους και μόνο, το Βερολίνο διαθέτει βαρύνοντα λόγο στον ευρωπαϊκό χώρο. Η εντυπωσιακή πορεία της γερμανικής οικονομίας το δεύτερο τρίμηνο του έτους (αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,2% σε τριμηνιαία βάση και αναθεώρηση της πρόβλεψης της Βundesbank για την εφετινή ανάπτυξη από το 1,9% στο 3%) δικαίως δίνει στο Βερολίνο τον πρώτο λόγο. Εδώ όμως αρχίζουν οι ενστάσεις. Κυβερνητικά στελέχη, διάσημοι επιστήμονες και επιφανείς παράγοντες της διεθνούς οικονομίας προειδοποιούν εν χορώ για το ενδεχόμενο το νέο «γερμανικό οικονομικό θαύμα» να αποδειχθεί μη διατηρήσιμο για τη Γερμανία και ταυτοχρόνως επιβλαβές για τους οικονομικούς εταίρους της, κυρίως τους Ευρωπαίους.
Επιγραμματικά οι ενιστάμενοι επισημαίνουν τον κίνδυνο η Γερμανία να έχει γίνει επικίνδυνα ανταγωνιστική και για την ίδια και για τους άλλους. Διότι το νέο οικονομικό θαύμα, λέγουν, στηρίζεται αποκλειστικά στις εξαγωγές. Σε μια εξέλιξη εν πολλοίς συγκυριακή, αφού οφείλεται στην υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ και στα οικονομικά «πακέτα» που υιοθέτησαν οι διάφορες κυβερνήσεις για να τονώσουν την εγχώρια οικονομία. Βεβαίως, δεν είναι τυχαίο ότι οι Γερμανοί εκμεταλλεύονται τις ευνοϊκές συγκυρίες σαφώς περισσότερο από τους Γάλλους, ας πούμε, ή τους Ιταλούς ή τους Ισπανούς. Ωστόσο, όταν οι εργαζόμενοι στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες απολάμβαναν με πλουσιοπάροχες αποδοχές τα οφέλη της οικονομικής μεγέθυνσης (και του υπερδανεισμού), οι γερμανοί εργαζόμενοι έπαιρναν αυξήσεις με το σταγονόμετρο. Το αποτέλεσμα ήταν αφενός η ανταγωνιστικότητα των ιδίων και του παραγομένου προϊόντος τους να εκτιναχθεί στα ύψη και αφετέρου η διαβίωσή τους να παγιωθεί τηρουμένων των αναλογιών σε… σπαρτιατικά πρότυπα.
Από τη γαλλίδα υπουργό Οικονομικών Κριστίν Λαγκάρντ ως τον αμερικανό ομόλογό της Τίμοθι Γκάιτνερ και από τον νομπελίστα οικονομολόγο Τζόζεφ Στίγκλιτζ ως τον «γκουρού» των επενδύσεων Τζορτζ Σόρος προτρέπουν συστηματικά και επανειλημμένως την κυβέρνηση Μέρκελ να εξισορροπήσει το εμπορικό της ισοζύγιο λαμβάνοντας μέτρα για την τόνωση της εσωτερικής κατανάλωσης.
Από την ευρωπαϊκή ενοποίηση το 1990 η ιδιωτική κατανάλωση στη χώρα αυξήθηκε κατά 21%, όσο ακριβώς αυξήθηκε και το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών της. Στις ΗΠΑ την εικοσαετία αυτή το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε κατά 71% και η ιδιωτική κατανάλωση κατά 75%. Το 2009 οι εξαγωγές συνεισέφεραν κατά… 41% στη διαμόρφωση του γερμανικού ΑΕΠ, ενώ συνεισέφεραν κατά 13% στο ιαπωνικό και κατά 11% στο αμερικανικό ΑΕΠ. Το ΔΝΤ προβλέπει για τη Γερμανία πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 5,5% του ΑΕΠ, ενώ για την Κίνα μόλις 6,2%.
«Οσοι πιστεύουν ότι η Κίνα συνιστά ένα πρόβλημα για την παγκόσμια οικονομία, πρέπει να παραδεχθούν ότι και η Γερμανία συνιστά ανάλογο πρόβλημα» είχε δηλώσει στις 5 Αυγούστου σε συνέντευξή του στο Σίδνεϊ ο Στίγκλιτζ.
Θεμελιώδη λάθη
Και μία εβδομάδα αργότερα, ο Σόρος σε συνέντευξή του στη «Νew Υork Review» τόνιζε χαρακτηριστικά: «Η Γερμανία κάνει θεμελιώδη λάθη στις σχέσεις της με τους εταίρους της… Βλάπτει την Ευρωπαϊκή Ενωση, εμποδίζοντας τους εταίρους της να ανακάμψουν. Ομωςοι άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι οι μεγαλύτεροι εμπορικοί της εταίροι… Η ευημερία της Γερμανίας εξαρτάται από την αγοραστική δύναμη και των γερμανών καταναλωτών και των άλλων Ευρωπαίων… Το Βερολίνο με την πολιτική του αρνείται να γίνει χορηγός της υπόλοιπης Ευρώπης, αλλά εμποδίζει εν τέλει τους εταίρους του να ξεπληρώσουν τα χρέη τους και να ορθοποδήσουν».
Οι «Financial Τimes» στο χθεσινό φύλλο τους αναλύουν διεξοδικά την προβληματική αυτή, που «έχει θορυβήσει όλες ανεξαιρέτως τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις». Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο που επισήμανε ρητώς την περασμένη Τρίτη και το ανεξάρτητο γερμανικό ινστιτούτο ερευνών ΖΕW, ανακοινώνοντας την πτώση του δείκτη επενδυτικής εμπιστοσύνης στη Γερμανία (για τέταρτο συνεχόμενο μήνα) στο 14 τον Αύγουστο από το 21,1 που ήταν τον Ιούλιο. Είναι το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 16 μηνών και δείχνει, αν μη τι άλλο, ότι η πολιτική Μέρκελ δεν πείθει ούτε τη γερμανική αγορά που προεξοφλεί επιβράδυνση το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Σε πείσμα της Βundesbank και της κυρίας Μέρκελ…
