ΒΕΡΟΛΙΝΟ Είναι γρουσούζικη ημέρα. Η Παρασκευή και δεκατρείς είναι στη Γερμανία ό,τι η Τρίτη και δεκατρείς στην Ελλάδα. Γι΄ αυτό και η ανακοίνωση της είδησης για την απότομη άνοδο της γερμανικής οικονομίας ακριβώς σε μια τέτοια ημερομηνία, την Παρασκευή 13 Αυγούστου 2010, άφησε έκπληκτους τους παρατηρητές, δεισιδαίμονες ή όχι. « Αλλιώς τα περιμέναμε κι αλλιώς μας ήρθαν » έλεγε ένας από αυτούς. « Αντί για βάλτωμα έχουμε κάθετη άνοδο. Θυμίζει οικονομικό θαύμα ».
Ο υπουργός Οικονομίας Ράινερ Μπρίντλερε απέφυγε να βάλει στο στόμα του τη λέξη «θαύμα», μίλησε όμως για « ΧL-αύξηση ». Εξίσου διθυραμβικά ήταν τα σχόλια των τραπεζικών αναλυτών. « Ζούμε ένα θερινό όνειρο » είπε ο επικεφαλής των οικονομολόγων της Deutsche Βank Γεργκ Κράμερ. « Σκέτη τρέλα » προσέθεσε ο εκπρόσωπος της Unicredit Αλεξάντερ Κοχ. Αύξηση εισοδήματος
Ο ενθουσιασμός δεν είναι αδικαιολόγητος. Η αύξηση του ακαθάριστου εισοδήματος κατά 2,2% το β΄ τρίμηνο του 2010 (το μεγαλύτερο ποσοστό μετά την ένωση της χώρας!) έθεσε απροσδόκητα τη Γερμανία επικεφαλής στους ρυθμούς ανάπτυξης των μεγάλων οικονομιών της Δύσης- πιο μπροστά από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη Μεγάλη Βρετανία. « Ξαφνικάη Γερμανία παίρνει στροφές όπως η Κίνα! » σχολίασε εμφατικά η εβδομαδιαία εφημερίδα «Die Ζeit».
Πολλοί έσπευσαν έτσι να αναθεωρήσουν προς τα πάνω τις προγνώσεις τους για το επόμενο εξάμηνο. Η Βundesbank αναμένει τώρα ετήσια αύξηση κατά 3%, άλλοι, όπως οι αναλυτές της Unicredit, την ανεβάζουν στο 3,5%. Αλλά και το υπουργείο Οικονομικών, αν και πιο συγκρατημένο, μιλά τώρα για αύξηση κατά πολύ πάνω από το 2%. « Η Γερμανία ξανάγινε η λοκομοτίβα της οικονομίας όχι μόνο στην Ευρώπη,αλλά και σε όλον τον δυτικό κόσμο » είπε ένας από αυτούς. Το φαινόμενο έχει πολλές αιτίες. Κατ΄ αρχάς μία γενική: Για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες παρατηρείται ταυτόχρονη βελτίωση όλων των βασικών δεικτών: Αύξηση των παραγγελιών στα εργοστάσια, περισσότερες επενδύσεις στο εσωτερικό, αναζωογόνηση σε οικοδομές και κατασκευές, μείωση του αριθμού των ανέργων, (μετρημένη) άνοδος της εσωτερικής κατανάλωσης.
Ο βασικός κινητήρας της ανόδου ήταν ωστόσο- για άλλη μια φορά!- οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων. Η εξαγωγή αυτοκινήτων και ανταλλακτικών, για παράδειγμα, ανέβηκε τον περασμένο Μάιο κατά 41% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2009 φθάνοντας τα 13 δισ. ευρώ. Ο μηχανολογικός κλάδος αύξησε παράλληλα τον τζίρο του κατά 19%- κάτι που μεταφράζεται σε 11 δισ. Η συνολική αύξηση των εξαγωγών, σύμφωνα με το γερμανικό βιομηχανικό και εμπορικό επιμελητήριο, θα ανέλθει το 2010 στο 11%. « Το γερμανικό μοντέλο είναι άκρως επιτυχημένο » συμπεραίνει ο αναλυτής της Landesbank της Βρέμης Φόλκερ Χελμάιερ . « Οι ανταγωνιστές έχουν τραπεί σε άτακτη φυγή! ».
Μόνο που όσο πιο επιτυχημένο το μοντέλο τόσο μεγαλύτερος και ο κίνδυνος για υποτροπή στην κρίση. Οι εξαγωγές, διαπιστώνουν πολλοί οικονομολόγοι, δεν είναι αυτόματος πιλότος. Τον τελευταίο χρόνο πήγαν καλά λόγω των μεγάλων κρατικών προγραμμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο τέλος του 2010 όμως πολλά από αυτά, ιδίως στις αναπτυσσόμενες ασιατικές χώρες, θα λήξουν. Παράλληλα συρρικνώνεται η παραγωγή και επομένως και η εισαγωγική δύναμη άλλων σημαντικών αγορών, όπως των Ηνωμένων Πολιτειών, της Νότιας Ευρώπης και (λιγότερο) της Κίνας. Τυχόν σοβαρή μείωση των εξαγωγών λοιπόν σε αυτές τις περιοχές θα έπληττε, κατ΄ ακολουθίαν, το σύνολο της γερμανικής οικονομίας. Το συμπέρασμα που βγάζουν έτσι πολλοί παρατηρητές είναι ότι παρά την ορμητική πρόοδο η γερμανική οικονομία παραμένει εύθραυστη. « Ανοδος ναι, όμως η κρίση δεν έχει παρέλθει ακόμη » γράφει χαρακτηριστικά «Die Ζeit».
Προστατευτικά αναχώματα
Υπάρχουν βέβαια πολλά προστατευτικά αναχώματα στο εσωτερικό αυτής της οικονομίας. Ενα από αυτά είναι το πρωτοφανές πρόγραμμα σταθερότητας, για το οποίο η κυβέρνηση έχει διαθέσει, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το 2% της συνολικής οικονομικής δύναμης της χώρας. Ενα δεύτερο ανάχωμα είναι το κρατικό πρόγραμμα δημοσίων έργων (μόνο για την ανακαίνιση κτιρίων διατίθενται εφέτος 11 δισ. ευρώ). Και ένα τρίτο είναι τα- έστω και αργά εγκριθέντα- προγράμματα σταθεροποίησης εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα οποία διασφαλίζουν τόσο τη συνέχιση των εξαγωγών στις υπό κρίση ευρισκόμενες χώρες όσο και την επιβίωση του ευρώ. Κανένα από τα αναχώματα αυτά όμως, σύμφωνα με την άποψη ειδικών, δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει την «αυτοσυντήρηση» και την αειφόρο ανάπτυξη της οικονομίας. « Το κλειδί για αυτό είναι η εσωτερική κατανάλωση » λέει ο οικονομολόγος Λούκας Τσάιζε. Αυτό προϋποθέτει όμως γενναία αύξηση των μισθών που από τη δεκαετία του 1990 έχουν πάρει την κατιούσα.
Και τα συνδικάτα όμως αφυπνίζονται τελευταία. Τα δύο ισχυρότερα από αυτά- το συνδικάτο μετάλλου ΙG-Μetall και εκείνο των υπαλλήλων ver.di, που μαζί εκπροσωπούν 4 εκατομμύρια άτομα- ανακοίνωσαν την περασμένη Πέμπτη ότι θα ζητήσουν επίσπευση κατά δύο μήνες της παροχής των μισθολογικών αυξήσεων που προβλέπονται για το τέλος του χρόνου. « Τα κέρδη των επιχειρήσεων είναι τόσο μεγάλαπου δικαιολογούν την επίσπευση » δήλωσε ο πρόεδρος του ver. di Φρανκ Μπρίσκε . « Οι εργοδότες πρέπει να καταλάβουνότι τέτοιες αυξήσεις είναι και προς δικό τους όφελος ».
Το κατά πόσον οι επιχειρηματίες θα « τσιμπήσουν », όπως έγραψε εφημερίδα, είναι βέβαια άδηλο. Σίγουρο είναι ότι έχουν όντως μεγάλα περιθώρια παροχών. « Χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις έβγαζαν παχυλά κέρδη ακόμη και στο αποκορύφωμα της κρίσης,το 2009,όταν λειτουργούσε μόνο το 60% του δυναμικού τους » λέει ο κ. Τσάιζε.
Σε περίπτωση θετικής ανταπόκρισης των εργοδοτών λοιπόν, η τρέχουσα άνοδος της γερμανικής οικονομίας θα μπορούσε να διατηρηθεί, έστω και με «σκόντο», και το 2011 δεδομένου ότι η αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης θα εξισορροπούσε την αναμενόμενη μείωση των εξαγωγών.
