Στον ομώνυμο γαλλικό μύθο ο Κυανοπώγων είναι ένας βίαιος ευγενής με τρομακτική μπλε γενειάδα. Σκοτώνει τις συζύγους του και κρατά τα πτώματά τους – το φρικτό μυστικό του- σε μια καμαρούλα στον πύργο του, στην οποία απαγορεύεται η είσοδος. Ο Κυανοπώγων στο μυθιστόρημα του Κερτ Βόνεγκατ, ένας 71χρονος Αμερικανός, μονόφθαλμος, με μια καλύπτρα που σκεπάζει τη δική του τρομακτική ουλή, κρύβει επίσης ένα μυστικό σε μια κλειδαμπαρωμένη παλιά παταταποθήκη.
Ο Ράμπο Καραμπεκιάν γεννήθηκε από αρμένιους γονείς, επιζώντες της πρώτης γενοκτονίας του 20ού αιώνα. Ο ίδιος μεγάλωσε στην Αμερική της Μεγάλης Κρίσης και πολέμησε στην Ευρώπη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου έχασε το αριστερό του μάτι από γερμανική σφαίρα. Στη μεταπολεμική Αμερική προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να γίνει ζωγράφος συχνάζοντας με τους καλλιτέχνες του αφηρημένου εξπρεσιονισμού (τον Τζάκσον Πόλοκ, τον Αρσίλ Γκόρκι, τον Μαρκ Ρόθκο και τον φανταστικό Τέρι Κίτσεν). Κατάφερε να γίνει μοναχά συλλέκτης. Τώρα ζει σε ένα σπίτι με 19 δωμάτια και ιδιωτική παραλία, το οποίο έχει μετατρέψει σε ιδιότυπο μουσείο για τα έργα των φίλων του. Μια ημέρα συναντά στην παραλία του την Κίρκη Μπέρμαν, χήρα νευροχειρουργού και συγγραφέα ευπώλητων μυθιστορημάτων, μια ασυνήθιστη γυναίκα, που σφύζει από ενεργητικότητα. Εισβάλλει στο σπίτι και στη ζωή του και τον παροτρύνει να γράψει την αυτοβιογραφία του. Και κάποια στιγμή, λίγο προτού εκείνη αναχωρήσει, ο Ράμπο ενδίδει στην επιμονή και στη φιλία της και της αποκαλύπτει το μεγάλο μυστικό της αποθήκης του. Ο τίτλος μάς προδιαθέτει για κάτι μακάβριο, και είναι αλήθεια ότι από τις σελίδες του βιβλίου περνούν αναφορές για τις αιματοχυσίες και το μακελειό στην κόλαση του πολέμουαπό τη σφαγή των Αρμενίων, στη φασιστική Ιταλία, στα πεδία μαχών της Ευρώπης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στον Πόλεμο της Κορέας, στον Πόλεμο του Βιετνάμ, υπάρχει «ένας πόλεμος για τον κάθε πελάτη»- αλλά και για τις αυτοκαταστροφικές τάσεις των αυτόχειρων ζωγράφων του αμερικανικού εξπρεσιονισμού. Ομως, η φρίκη για τον άγριο θάνατο, την ανθρώπινη βαρβαρότητα, την τραγικότητα της ύπαρξης, την τρέλα, ελαφραίνουν με τον επιδέξιο κυνισμό του Βόνεγκατ, την ειρωνεία και το χιούμορ, που δεν τον εγκαταλείπουν ποτέ. Το βιβλίο είναι μοιρασμένο ανάμεσα στους πολέμους, στους περιορισμούς, στην ανέχεια, από τη μια, και στην αληθινή ζωή που περιμένει να ξεκινήσει, από την άλλη: τη φιλία, τον έρωτα, την οικογένεια, την επιθυμία για δημιουργία, την τέχνη. Οφείλει η τέχνη να είναι επικοινωνιακή ή αφορά μονάχα τον εαυτό της; Είναι αξιολογότερη η ρεαλιστική τέχνη από την αφηρημένη; Ο πόλεμος είναι εφεύρεση των ανδρών; Τι γίνεται όταν έρθει η σειρά των γυναικών; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτει μεταξύ άλλων ο Βόνεγκατ εμπλέκοντας τον αναγνώστη σε ενδιαφέρουσες συζητήσεις.
Θλιμμένος αλλά με χιούμορ
Ο Κερτ Βόνεγκατ (φωτογραφία)
γεννήθηκε στην Ινδιανάπολη το 1922 από γονείς γερμανικής καταγωγής και πέθανε στη Νέα Υόρκη το 2007. Πολέμησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,στη διάρκεια του οποίου αιχμάλωτος των Γερμανών στη Δρέσδη έζησε τους βομβαρδισμούς και την καταστροφή της πόλης από τους Συμμάχους,που ενέπνευσαν τη συγγραφή του μυθιστορήματος «Σφαγείο Νούμερο Πέντε».Με όχημα τη σάτιρα,το μαύρο χιούμορ και στοιχεία επιστημονικής φαντασίας έδωσε έργα που είναι ταυτόχρονα τρυφερά και υμνούν τις ανθρωπιστικές αξίες.Το χαρακτηριστικό στακάτο αποφθεγματικό ύφος του Βόνεγκατ προκαλεί τον αναγνώστη να υπογραμμίζει διαρκώς φράσεις.
