Το αυτοκίνητο κορνάρει θριαμβευτικά, η νύφη γέρνει τρυφερά στον ώμο του συντρόφου της, οι φίλοι χειροκροτούν τους νιόπαντρους, οι οποίοι δεν παντρεύτηκαν για να επιτύχουν τη σαρκική τους ένωση, αλλά τη συγχώνευση (λέξη-«κλειδί» στη μετά ΔΝΤ εποχή) των εργένικων νοικοκυριών τους. Κοινοί λογαριασμοί, κοινά αγαθά… Ο γάμος τους επιδοτήθηκε εν μέρει από δωρεές συγγενών και φίλων, οι οποίοι είτε κατέθεσαν χρήματα σε τραπεζικό λογαριασμό είτε προσέφεραν χρήσιμα (και λιγότερο χρήσιμα) δώρα…
«Σε περιόδους κρίσεων οι άνθρωποι χρειάζονται τη στήριξη των γύρω τους, την ενότητα και την αίσθηση της ασφάλειας που προσφέρει η συντροφική σχέση. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι μετά τα επεισόδια της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη αυξήθηκε το ποσοστό γεννήσεων», μας λέει η δρ Λίζα Βάρβογλη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, νευροψυχολόγος.
Ανασφάλεια και γάμοι
Εχουμε αύξηση γάμων; Δεν έχει φθάσει ακόμη ο καιρός να το αναδείξουν οι δημογράφοι. Μελέτη όμως (επεξεργασία δεδομένων της απογραφής του 2001 αλλά και άλλων μεταγενέστερων ερευνών) η οποία έγινε για το ΕΔΚΑ (Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Ερευνών- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και δημοσιεύτηκε λίγο προτού ξεσπάσει η κρίση (Δεκέμβριος 2009) καταδεικνύει τα φτωχά ποσοστά ελεύθερης συμβίωσης (3%). Οι ερευνήτριες Σταματίνα Κακλαμάνη, λέκτορας Πανεπιστημίου Κρήτης, και Μαρί-Νοέλ Ντυκέν, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, παρουσίασαν την ελεύθερη συμβίωση ως προθάλαμο του γάμου, καθώς το 73% από αυτές τις σχέσεις καταλήγουν σε στεφάνι σε διάστημα μικρότερο των τριών ετών. Πιθανοί ανασταλτικοί παράγοντες της ελεύθερης συμβίωσης; Η θεσμική ανασφάλεια (το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης είναι πολύ πρόσφατο) σε συνδυασμό με την οικονομική ανασφάλεια και την αυξανόμενη ανεργία.
Τι ρόλο παίζει όμως η εργασία (και, κυρίως, η μη εργασία), στις σχέσεις μας; «Από τη στιγμή που η επιβίωση αλλά και η κοινωνική ένταξη της οικογένειας εξαρτώνται από την αμοιβή των μελών της που εργάζονται, η απασχόληση καθίσταται καίριο στοιχείο της συλλογικής όσο και της ατομικής κοινωνικής ύπαρξης» γράφει στο « Οικογένεια και οικογενειακή πολιτική» (εκδ. Gutenberg 2005) η Λούλα Μ. Μουσούρου , κοινωνιολόγος, ειδική σε θέματα οικογένειας, με ακαδημαϊκή θητεία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Καθημερινά αυξάνεται ο αριθμός των ζευγαριών όπου ο ένας από τους δύο χάνει τη δουλειά του και συνήθως αυτό σημαίνει ότι μένει για αρκετό καιρό άνεργος.
Ανεργία και… χαρά
«Οι δυσκολίες συχνά γίνονται ο μοχλός που προάγει μια σχέση, διότι το ζευγάρι “δένεται” περισσότερο προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση» εξηγεί η κυρία Βάρβογλη και συνεχίζει: «Σε αυτή την περίπτωση οι σύντροφοι είναι άτομα που χαρακτηρίζονται από αισιοδοξία, πίστη στις δυνάμεις τους, αφοσίωση, μια γενική αίσθηση ότι έχουν κάποιον έλεγχο της κατάστασης και χρησιμοποιώντας τις δικές τους προσωπικές πηγές και ικανότητες, θα αντεπεξέλθουν. Τα ζευγάρια αυτά εξακολουθούν να έχουν καλή σεξουαλική ζωή, να περνάνε ωραίαέστω και με λιγότερα χρήματα- και να εστιάζουν στην ποιότητα της σχέσης και της μεταξύ τους ζωής και όχι στο πόσα χρήματα κόπηκαν από τον μισθό τους».
Δεν είναι όμως το ίδιο για όλους… «Για τα ζευγάρια που θεωρούν το χρήμα “το νέο σεξ”, η οικονομική κρίση συνεπάγεται όλεθρο στη σχέση τους. Στα ζευγάρια αυτά συνήθως λείπει το “μοίρασμα”, η ικανότητα διαχείρισης της καθημερινότητας αλλά και η επικοινωνία που θα τα βοηθήσει να χαράξουν μια νέα πορεία. Οταν η οικονομική δύναμη του ενός είναι ο συνδετικός κρίκος, η απώλεια χρημάτων σημαίνει ότι σπάει ο κρίκος που συνενώνει το ζευγάρι,με αποτέλεσμα τσακωμούς, πικρία, απογοήτευση και, συχνά, χωρισμό»καταλήγει η ψυχολόγος. Δικηγόροι που πίνουν τον πρωινό τους εσπρέσο στα καφέ της Ευελπίδων μετράνε πολλούς «κακοπληρωτές» ανάμεσα στους διαζευγμένους: ακούσαμε – λάθρα- για κύριο που δήλωσε ορθά – κοφτά στη δικηγόρο της πρώην συζύγου του: «Ουκ αν λάβοι παρά του μη έχοντος». Οταν η συντροφικότητα καταρρεύσει, οι πρώην σύντροφοι είναι ικανοί για το χειρότερο. Πόσω μάλλον όταν υπάρχει το άλλοθι της κρίσης.
Σοφία Σ.,
μεταφράστρια, πρόσφατα παντρεμένη, χωρίς παιδιά
«Ο φόβος μπαίνει ανάμεσα»
«Δεν έχουμε πληγεί σημαντικά από την κρίση.
Υπάρχει μια μικρή δυστοκία στη δουλειά μου, κυρίως στις πληρωμές.
Οι άνθρωποι που ήταν συνεπείς ξαφνικά καθυστερούν. Αλλά αυτό δεν έχει φέρει μιζέρια στη σχέση μας. Νομίζω ότι έχει να κάνει με τους ανθρώπους. Εχουμε φίλους, που έχουν προβλήματα “φαντασιακά”, μόνο και μόνο επειδή ο φόβος για μια επικείμενη καταστροφή έχει μπει ανάμεσά τους.
Αλλά συνήθως αυτά συμβαίνουν σε σχέσεις που έχουν στηριχτεί σε ένα συγκεκριμένο lifestyle…».
Μαρίλη Παναγοπούλου,
46 ετών,παιδίατρος, παντρεμένη,μητέρα
«Τον νοιάζομαι περισσότερο»
«Η συντροφικότητα είναι κάτι που προϋπάρχει ή όχι, άρα η κρίση δεν δημιουργεί αλλά φέρνει στην επιφάνεια το πρόβλημα. Δεν με έχει επηρεάσει στη σχέση μου η κρίση.Ανησυχώ και στενοχωριέμαι για τον σύντροφό μου,που έχει πληγεί επαγγελματικά. Η επαγγελματική αποτυχία ή δυσχέρεια είναι δυσβάσταχτη- κυρίως για τους άνδρες.Τους κάνει εριστικούς,απόμακρους ή ακόμη τους οδηγεί την κατάθλιψη.Αυτό είναι ένα πρόβλημα στη σχέση.Από την άλλη,τα προβλήματα που έχουμε,σχετίζονται με το παρελθόν μας.Δεν μας έφερε η κρίση προβλήματα στη σχέση μας,ίσως να μας έφερε και κοντά…Μπορώ να πω ότι τώρα τον νοιάζομαι περισσότερο. Βέβαια δεν περνάμε τόσο καλά όσο παλιά,με τα συχνά ταξίδια και τις διάφορες πολυτέλειες,αλλά αυτό δεν επηρεάζει στην πραγματικότητα την ποιότητα μιας σχέσης. Οσο για το μέλλον των παιδιών μου, δεν ανησυχώ. Θεωρώ ότι υπάρχουν διέξοδοι. Αν τα πράγματα γίνουν πολύ άσχημα,ξέρω ότι μπορώ να στηριχτώ στους γονείς μου.Θεωρώ επίσης ότι η κρίση θα κάνει καλό στα παιδιά μου, σε όλα τα παιδιά που μεγάλωναν “κάπως” τα τελευταία χρόνια».
