Η προβλεπόμενη μείωση της παραγωγής σιταριού στη Ρωσία εξαιτίας της μεγάλης ξηρασίας και των πυρκαγιών που εξακολουθούν να πλήττουν τη χώρα έδωσε την ευκαιρία στις παγκόσμιες κερδοσκοπικές αγορές σιταριού να εκτινάξουν τις τιμές της βασικής αυτής πρώτης ύλης για τη διατροφή του πλανήτη σε τέτοια ύψη ώστε να υπάρχουν φόβοι ακόμη και για νέες εξεγέρσεις πείνας, όπως πριν από δύο χρόνια! Oι τιμές του σιταριού ήδη από τον Ιούλιο αυξήθηκαν κατά 40%, φθάνοντας στα επίπεδα όπου βρίσκονταν πριν από δύο χρόνια, όταν υπήρχε πραγματικό πρόβλημα στα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών. Η αύξηση των τιμών συνεχίστηκε και την εβδομάδα που μας πέρασε, ανεβάζοντας τις αυξήσεις από τον Ιούνιο σε επίπεδα 50%.

+4,8% σε μία ημέρα
Ετσι στην αγορά του Σικάγου, η οποία θεωρείται ορόσημο, η τιμή του συμβολαίου για παράδοση τον Σεπτέμβριο εκτινάχθηκε κατά 4,8% μέσα σε μία ημέρα, τη Δευτέρα, φθάνοντας στα 7,1125 δολάρια ανά μπούσελ (35.238 λίτρα), ενώ τον Ιούλιο καταγράφηκε η μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση τιμής από το 1973. Σε σχέση με τις τιμές της 9ης Ιουνίου, όταν βρίσκονταν στο χαμηλότερο επίπεδο των προηγούμενων 9 μηνών, η τιμή τη Δευτέρα στο Σικάγο ήταν αυξημένη κατά 62%, ενώ και την Πέμπτη παρέμενε στα επίπεδα των 6,8 δολαρίων. Αντίστοιχα και στην ευρωπαϊκή αγορά Εuronext, η τιμή ανά τόνο εκτινάχθηκε πάνω από τα 200 ευρώ, φθάνοντας τη Δευτέρα στα 211 ευρώ, με αύξηση μέσα σε μία ημέρα κατά 8% και καταγράφοντας ταυτόχρονα ρεκόρ διετίας. Στην αγορά του Παρισιού, σε πέντε μόνο ημέρες, η αύξηση της τιμής έφθασε στο 32%. Και, παρά τις αυξομειώσεις που καταγράφουν οι κερδο σκοπικές αγορές εμπορευμάτων, η γενική τάση είναι ανοδική.

Οι καταστροφές από την ξηρασία και τις πυρκαγιές στη Ρωσία τροφοδοτούν αυτή την τάση, ακόμη περισσότερο που και οι μετεωρολογικές προβλέψεις δεν μιλούν για γρήγορη βελτίωση, ενώ υπάρχουν και άλλες χώρες στον πλανήτη με προβλήματα στην παραγωγή σιτηρών. Το ρωσικό Γεωργικό Επιμελητήριο αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις του για την εφετινή γεωργική παραγωγή (συνολικά) εκτιμώντας την πλέον σε 72-78 εκατ. τόνους από τους 81,5-85 εκατ. τόνους, αριθμός που θα έπρεπε να συγκριθεί με τους 97 εκατ. τόνους του 2009 και τους 108 εκατ. τόνους το 2008. Ο ίδιος οργανισμός προειδοποίησε ότι οι εξαγωγές της χώρας θα πρέπει να μειωθούν κατά 50%, ενώ και ο αμερικανικός οργανισμός γεωργικών προβλέψεων (USDΑ) κάνει λόγο για μείωση των ρωσικών εξαγωγών σιτηρών εφέτος κατά 23%, δηλαδή για 14 εκατ. τόνους από τους 18,2 εκατ. τόνους πέρυσι.

Αναθεώρηση πρόγνωσης
Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας ήδη, το Διεθνές Συμβούλιο Γεωργικών Πρώτων Υλών (ΙGC), με έδρα το Λονδίνο, αναθεώρησε την πρόγνωσή του για την παραγωγή σιταριού της Ρωσίας σε 50 εκατ. τόνους το 2010 (μείωση 19%). Αλλά και το υπουργείο Γεωργίας της χώρας μείωσε της προβλέψεις του στους 70-75 εκατ. τόνους, σύμφωνα με το πρακτορείο Νοβόστι. Ωστόσο οι αγορές πάνε πολύ πιο πέρα. «Εξαιτίας της “ξηρασίας του αιώνα” που πλήττει τη Ρωσία, οι αγορές φαίνεται να ετοιμάζονται για ένα πολύ πιο άσχημο σενάριο» γράφουν οι αναλυτές της Commerzbank. Αλλά ένας άλλος αναλυτής, ο Τζόναθαν Μπάρατ , επικεφαλής της Commodity Βroking Services από το Σίδνεϊ, παραμερίζει τις εκλογικεύσεις και εξηγεί ότι οι αγορές σιταριού «λειτουργούν αποκλειστικά με οδηγό τον φόβο». Ή, ακόμη καλύτερα, οι απρόβλεπτες αλλαγές (όπως από καταστροφές) και οι επιπτώσεις τους στις τιμές δίνουν μια τεράστια ευκαιρία για κερδοσκοπία.

Οπως εξηγεί ο Μισέλ Πορτιέ, διαχειριστής της Αgritel, είναι «τα κερδοσκοπικά κεφάλαια που προσελκύονται ιδιαίτερα από τις μεταβολές των τιμών». Και αυτό έγινε μετά τις 9 Ιουνίου, όταν άρχισε η αύξηση των τιμών. Σύμφωνα με την εφημερίδα «La Τribune», μόνο στις 21 Ιουνίου ανταλλάχθηκαν 50.000 κουπόνια των 50 τόνων στην αγορά Νyse Liffe, ενώ πέρυσι στις συνεδριάσεις με τη μεγαλύτερη διακίνηση δεν είχαν ανταλλαγεί παρά 11.000-16.000.

Οι αναλυτές της Βarclays Capital έδωσαν και μια άλλη εξήγηση: «Οι τιμές ωθούνται από τους φόβους ότι ενδέχεται να τεθούν έλεγχοι και περιορισμοί στις εξαγωγές σιταριού ή έστω και περιορισμοί που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν οι χώρες γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, οι οποίες συνεχίζουν να πλήττονται από τη χειρότερη ξηρασία εδώ και πάνω από έναν αιώνα». Σύμφωνα με τον Νικολάι Ντεμιάνοφ, αναπληρωτή επικεφαλής της Ιnternational Grain της Glencore, η Ρωσία θα αναγκαστεί, έστω και προσωρινά, να απαγορεύσει τις εξαγωγές και να επιτρέψει στις εξαγωγικές της εταιρείες να ακυρώσουν συμβόλαια- αλλιώς κινδυνεύει η ίδια να βρεθεί με ελλείψεις.

Στη μεγάλη μείωση της παραγωγής της Ρωσίας, από μια κατεστραμμένη έκταση ίση με την Πολωνία ή τη Νότια Κορέα, ήλθαν να προστεθούν και άλλες μειώσεις από άλλες χώρες. Είναι η Ουκρανία και το Καζακστάν, που πλήττονται από τις ίδιες μετεωρολογικές συνθήκες.

Βροχές στον Καναδά
Ο Καναδάς, από την πλευρά του, που μαζί με τη Ρωσία ήταν το 2009 ο τρίτος εξαγωγέας παγκοσμίως, επίσης υπέστη υπερβολικές βροχοπτώσεις την άνοιξη και, κατά τους αναλυτές της Commerzbank, θα έχει εφέτος μια παραγωγή κατά 17% μειωμένη σε σχέση με πέρυσι.

Ωστόσο οι αριθμοί από άποψη αποθεμάτων και παραγωγής δεν δικαιολογούν τον υποτιθέμενο φόβο των αγορών για την «προσφορά» σιταριού. Η παραγωγή της Ευρώπης θα είναι κάπως μειωμένη, αλλά πολύ λιγότερο απ΄ ό,τι αρχικά θεωρήθηκε, ίσως κατά 5%, στους 126-128 εκατ. τόνους, έναντι των περυσινών 130 εκατ. τόνων, σύμφωνα με προχθεσινές εκτιμήσεις γάλλων αναλυτών. Η συνολική παραγωγή της Ρωσίας δεν αποτελεί παρά μόνο το 8% της παγκόσμιας παραγωγής. Ακόμη η εφετινή παραγωγή των ΗΠΑ αναμένεται εξαιρετικά άφθονη και σε θέση να αντισταθμίσει ένα μεγάλο τμήμα από τις προηγούμενες απώλειες. Και, τέλος, το πλέον σημαντικό, τα αποθέματα που έχουν συσσωρευτεί τα δύο τελευταία χρόνια, όπου καταγράφηκαν παγκοσμίως σοδειές ρεκόρ, είναι απολύτως σε θέση να καλύψουν τις απώλειες και να εξακολουθήσουν ταυτόχρονα να βρίσκονται στην περίοδο 2010-2011 στο τρίτο υψηλότερο επίπεδο αποθεμάτων που έχει ποτέ υπάρξει.

Διαφορετικές συνθήκες
Η κατάσταση μοιάζει έτσι αρκετά διαφορετική με πριν από τρία χρόνια, όταν ο FΑΟ, έξι μήνες πριν από την «κρίση των τροφίμων», εξέδιδε προειδοποίηση για τα επικινδύνως μειωνόμενα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών. Ωστόσο η τιμή του σιταριού στις παγκόσμιες κερδοσκοπικές αγορές, ακόμη και στα 7 δολάρια ανά μπούσελ, απέχει ακόμη πολύ από τα ύψη όπου είχε φθάσει (13 δολάρια) στην κορύφωση της κρίσης. Και από αυτή την άποψη υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω αυξήσεις τιμών, έστω και απλώς κερδοσκοπικές. Σε μερικές χώρες οι αυξήσεις αυτές μπορεί να έχουν μάλιστα πολύ σημαντικές επιπτώσεις. Το ρωσικό πρακτορείο πληροφοριών που ειδικεύεται στη γεωργία, το SovΕcon, εξηγεί ότι στη Ρωσία την περασμένη εβδομάδα οι τιμές του σιταριού αυξήθηκαν κατά 19%, ακολουθώντας δηλαδή έναν ρυθμό πιο γρήγορο και από τις προπέρσινες αυξήσεις και επισημαίνει ότι τότε είχαν προκαλέσει μια σειρά από εξεγέρσεις πείνας. Αυτή είναι η πιο δραματική επίπτωση. Μπορεί από μόνη της η αύξηση της τιμής του σιταριού να μη μοιάζει δραματική, ιδιαίτερα στην πλούσια Δύση: όπως εξηγεί ο πρόεδρος των βέλγων αρτοποιών Ανρί Λεονάρ «δεν θα είναι δραματική η επίπτωση,καθώς το αλεύρι αποτελεί μόνο το 12% του κόστους μιας φρατζόλας». Ωστόσο, σε πολλές χώρες του πλανήτη, μια αύξηση, ακόμη και μικρή, στην τιμή των βασικών ειδών διατροφής μπορεί να πλήξει δραματικά εκατομμύρια ανθρώπους.