ΕΚΤΟΣ από το βάρος ενός φοβερού αεροπορικού δυστυχήματος από το οποίο βγήκε σώος και μοναδικός επιζών, έχοντας χάσει την οικογένειά του, ο μόλις εννιάχρονος Ρούμπεν βαν Ασοου έχει να σηκώσει και το βάρος της εκτυφλωτικής
δημοσιότητας. Προτού ακόμη συνειδητοποιήσει τι του συνέβη, βρέθηκε να μιλάει τηλεφωνικώς, από το κρεβάτι ενός νοσοκομείου στην Τρίπολη της Λιβύης, με μια ρεπόρτερ από την Ολλανδία. Την άλλη ημέρα, πρωτοσέλιδο και αναπαραγωγή της αποκλειστικότητας στα ψηφιακά πέρατα του κόσμου. «Είχαμε μια δημοσιογραφική επιτυχία» κομπάζει η εφημερίδα
– όμως σε ποιο σημείο σταματά το κυνήγι της είδησης και αρχίζει η «καταδίωξη» ανθρώπων; Και πόσο βαθιά «έσκαψε» την παιδική ψυχή το γεγονός ότι η φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής δεν ήταν κάποιου προσφιλούς προσώπου; Στην τηλε-πραγματικότητα όλες οι τραγωδίες τείνουν σε «ριάλιτι». Αλλά όταν οι πρωταγωνιστές είναι ανήλικοι το «ριάλιτι» σοκάρει.
«Το όνομά μου είναι Ρούμπεν και είμαι από την Ολλανδία. Είμαι καλά αλλά τα πόδια μου πονούν πολύ. Βρίσκομαι σε ένα νοσοκομείο. Δεν ξέρω πώς βρέθηκα εδώ.Δεν γνωρίζω τίποτε άλλο.Θέλω απλώς να φύγω. Να πλυθώ, να ντυθώ και μετά να φύγω.Θέλω πραγματικά να πάω στο σπίτι μου». Ιδού η «αποκλειστική» συνέντευξη. Ο μικρός Ρούμπεν, ο μοναδικός επιζών από τους 104 επιβαίνοντες του αεροπλάνου που συνετρίβη λίγο πριν από την προσγείωση στο αεροδρόμιο της Τρίπολης, είχε μόλις ανακτήσει τις αισθήσεις του όταν χτύπησε το κινητό ενός από τους λίβυους γιατρούς που φρόντιζαν τα τραύματά του. Ηταν μια δημοσιογράφος της ολλανδικής εφημερίδας «De Τelegraaf» η οποία έπεισε τον γιατρό να δώσει το κινητό του στο τραυματισμένο παιδί για να του μιλήσει.
«Ο Ρούμπεν όταν άκουσε ολλανδικά συγκινήθηκε» γράφει η εφημερίδα. Κατ΄ άλλους, ξέσπασε σε γοερά κλάματα μόλις συνειδητοποίησε ότι μιλούσε σε δημοσιογράφο και όχι σε κάποιο μέλος της οικογένειάς τουεξάλλου οι γονείς και ο αδελφός του, με τους οποίους συνταξίδευε, ήταν νεκροί.
Η «De Τelegraaf» δημοσίευσε τη μικρή συνέντευξη του εννιάχρονου, τον οποίο τα σωστικά συνεργεία εντόπισαν στην έρημο, ανάμεσα στα συντρίμμια, δεμένο ακόμη στο κάθισμα του αεροπλάνου. Κάποιος παρατήρησε ότι το παιδί ανέπνεε. Η φωτογραφία του, μελανιασμένος και συνδεδεμένος με σωληνάκια στο κρεβάτι του νοσοκομείου, έκανε τον γύρο του κόσμου. Ο Ρούμπεν έγινε το πρόσωπο της αεροπορικής τραγωδίας με θύματα πολλούς Ολλανδούς οι οποίοι επέστρεφαν από σαφάρι στη Νότια Αφρική με την εταιρεία Αfriqiyah Αirways μέσω Λιβύης.
Οταν μίλησε στη δημοσιογράφο δεν γνώριζε καν ότι ο μπαμπάς, η μαμά και ο 11χρονος αδελφός του είχαν σκοτωθεί. Η συνέντευξη ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Πολιτικοί, γιατροί και διανοούμενοι έκαναν απερίφραστα καταδικαστικές δηλώσεις και κάποιοι αναγνώστες της «De Τelegraaf», της μεγαλύτερης εφημερίδας στην Ολλανδία, με ροπή προς τον εντυπωσιασμό και καθημερινή κυκλοφορία 800.000 φύλλων, έσπευσαν θυμωμένοι να ακυρώσουν τη συνδρομή τους. «Το Βήμα» επικοινώνησε με την «De Τelegraaf» ζητώντας την άποψή της για τη διαμάχη σχετικά με το πού τελειώνουν τα όρια της ελευθερίας του Τύπου και πού αρχίζει η προστασία της ιδιωτικής ζωής, ιδίως των παιδιών.
«Διαμάχη;Δεν βλέπουμε καμία διαμάχη» απάντησε ο δημοσιογράφος ο οποίος μας μετέφερε τη θέση της διεύθυνσης. «Το θέμα δημιουργήθηκε από άλλες εφημερίδες που προσπάθησαν να μιλήσουν με τον μικρό και δεν τα κατάφεραν. Μετά άρχισαν να επικρίνουν εμάς». Παραδέχεται ότι υπήρξαν μερικές ακυρώσεις συνδρομών «αλλά όχι περισσότερες απ΄ όσες έχουν υπάρξει κατά καιρούς για άλλα άρθρα που έχει δημοσιεύσει η εφημερίδα. Αυτά συμβαίνουν πάντα στη δημοσιογραφία».
Η «De Τelegraaf» τόνισε ότι η δημοσιογράφος η οποία μίλησε στον Ρούμπεν δεν αναφέρθηκε στο δυστύχημα ούτε στην απώλεια της οικογένειάς του. Η εφημερίδα αποφάσισε να δημοσιεύσει τη συνέντευξη «επειδή ο Ρούμπεν είναι ένα σύμβολο ζωής σε αυτή την τεράστια τραγωδία».
Υστερα από την ανάσυρσή του από τα συντρίμμια «το παιδί υποφέρει από μετατραυματικό στρες και χρειάζεται προσοχή και σεβασμός στην αντιμετώπισή του» λέει στο «Βήμα» η παιδοψυχίατρος κυρία Λένια Ιακώβου. Θεωρεί ότι ένας τρόπος για να το ξεπεράσει είναι να μιλήσει για αυτό, όμως σε ειδικούς και όχι σε δημοσιογράφους. «Η συνομιλία αυτή καθαυτή με μια ρεπόρτερ μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη για τον ψυχισμό του εννιάχρονου από τη δημοσίευση της συνέντευξης την επομένη,διότι ήδη το θέμα είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα» καταλήγει η κυρία Ιακώβου.
Ο Ελιάν μεγαλώνει χωρίς φλας
«Oχι, η μαμά μου δεν πέθανε. Πρέπει να έχει χάσει τη μνήμη της και να μη γνωρίζει ότι είμαι εδώ». Αυτό ήταν απόσπασμα τηλεοπτικής συνέντευξης ενός συγχυσμένου Ελιάν Γκονζάλες ο οποίος πριν από δέκα χρόνια, στην τρυφερή ηλικία των έξι ετών, ανασύρθηκε από τα νερά των Στενών της Φλόριδας- ένας από τους τρεις που επέζησαν όταν η αυτοσχέδια βάρκα με τα 14 άτομα που θα τους περνούσε από την Κούβα στις ΗΠΑ βούλιαξε. Ο Ελιάν έπλεε μόνος στα κύματα επί δύο ημέρες, στη διάρκεια των οποίων είδε τη μητέρα και τον πατριό του να πνίγονται.
Η διαμάχη για την επιμέλεια του μικρού επιζώντα ανάμεσα στους κουβανούς συγγενείς του οι οποίοι ζουν στη Φλόριδα και στον φυσικό πατέρα του που ζει στην Κούβα πήρε πολιτικές διαστάσεις. Και έδωσε αφορμή και για επόμενες συνεντεύξεις του Ελιάν. Τελικά, τυφλωμένο από τη δημοσιότητα, το παιδί μεταφέρθηκε στην Κούβα. Για μήνες υπήρξε θύμα μιας λυσσασμένης εκστρατείας αντικαθεστωτικών να το κρατήσουν «μακριά από την κομμουνιστική κόλαση του Φιντέλ Κάστρο».
Από την τραγωδία στο «ριάλιτι»
Οι τεχνολογικές εξελίξεις,το Διαδίκτυο,οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης τύπου Facebook,οι αυτόπτες μάρτυρες που τραβούν βίντεο με τα κινητά τους,έχουν μετατρέψει όλες τις τραγωδίες σε ένα είδος «ριάλιτι».Στην υπόθεση του αεροπορικού δυστυχήματος στη Λιβύη ένα ολλανδικό κανάλι διάβασε αποσπάσματα από το ημερολόγιο ενός εκ των θυμάτων.Το ημερολόγιο βρέθηκε μισοκαμένο στα συντρίμμια.Αλλα μέσα ενημέρωσης έμπαιναν στο Facebook και αντέγραφαν τις φωτογραφίες των θυμάτων για να «εικονογραφήσουν» την είδηση του θανάτου τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η φωτογραφία του εννιάχρονου Ρούμπεν έγινε πρωτοσέλιδο παγκοσμίως προτού ακόμη γίνει γνωστή η ταυτότητά του.Στη συνέχεια εντοπίστηκε το μπλογκ που διατηρούσε στο Διαδίκτυο ο πατέρας του,ο 40χρονοςΠάτρικ.
Διαβάζοντας τις χιλιάδες αναπαραγωγές του στα μέσα ενημέρωσης μαθαίνουμε απίθανες λεπτομέρειες οι οποίες εξακοντίζονται από τη σφαίρα του ιδιωτικού στο αχανές διάστημα της υπερπληροφόρησης.Από το ότι ο Ρούμπεν«έκανε εμετό στο αυτοκίνητο» την πρώτη ημέρα του σαφάρι ως το ποια άγρια ζώα συνάντησαν,τι συζητούσαν μεταξύ τους,τους οικογενειακούς μικροκαβγάδες κ.λπ.
Η αποκλειστική συνέντευξη
«Το όνομά μου είναι Ρούμπεν και είμαι από την Ολλανδία. Είμαι καλά αλλά τα πόδια μου πονούν πολύ. Βρίσκομαι σ΄ ένα νοσοκομείο.Δεν ξέρω πώς βρέθηκα εδώ.Δεν γνωρίζω τίποτε άλλο. Θέλω απλώς να φύγω.Να πλυθώ,να ντυθώ και μετά να φύγω.Θέλω πραγματικά να πάω στο σπίτι μου»
\344 Το 2006 η εφημερίδα έλαβε επιστολή η οποία αποκάλυπτε το σημείο όπου βρίσκονταν τα πτώματα δύο Βελγίδων,10 και 7 ετών,που είχαν εξαφανιστεί λίγες εβδομάδες νωρίτερα. Ηταν αληθινή.
\344 Το 2007 έλαβε χάρτη που υποδείκνυε το σημείο όπου υποτίθεται πως ήταν θαμμένο το πτώμα της Μάντλιν Μακ Καν,της τετράχρονης Βρετανίδας που εξαφανίστηκε στην Πορτογαλία.
\344 Οι γονείς της Μάντλιν χαρακτήρισαν «ανεύθυνη»δημοσιογραφία τη δημοσίευση του χάρτη προτού παραδοθεί στην πορτογαλική αστυνομία για να ερευνήσει την περιοχή.
