Ελπίζω να δείξουν κατανόηση οι αναγνώστες αυτής της στήλης για τη συχνή αναφορά στην ιστορία μας. Συχνά επαναλαμβάνεται αλλά σπάνια διδασκόμαστε…
Σήμερα θα γυρίσουμε 66 χρόνια πίσω, στο 1944, τον πρώτο χρόνο της απελευθέρωσης από τη γερμανική κατοχή. Σε ένα χωριό της Ιταλίας εγκαταστάθηκε η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου (παππού) πριν από τον ερχομό στην Αθήνα τον Οκτώβριο. Η κατάσταση που άφησε η Κατοχή ουδεμία σύγκριση έχει με τη σημερινή. Ηταν όμως κατάσταση έκτακτης ανάγκης με διπλό πρόβλημα: την κάλυψη βασικών αναγκών του πεινώντος λαού και την ανασυγκρότηση της οικονομίας.
Υπουργός Οικονομικών ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Αλ. Σβώλος, με υφυπουργό Οικονομικών τον καθηγητή Οικονομικών Αγγελο Αγγελόπουλο- ήταν υπουργός και της αριστερής «κυβέρνησης των Βουνών». Ο Σβώλος, αφηγούμενος την «ιστορία μιας προσπάθειας», αρχίζει με τον υπαινιγμό ότι «δόθηκαν στην Αριστερά τα υπουργεία που θα την “έφθειραν” επειδή οι περιστάσεις ήταν εξαιρετικά δύσκολες και το έργο προβλεπόταν αχάριστο». Και συνεχίζει: «Εν τούτοις κινηθήκαμε με θάρρος, με πρόγραμμα και με εμπιστοσύνη στον λαό και στους Συμμάχους, χωρίς να προσέξουμε τη “φθορά” αλλά μόνο το έργο που ακριβώς στις δύσκολες ώρες περιμένει ο τόπος από τους ηγέτες του».
Η ανασυγκρότηση και η κάλυψη των βιοτικών αναγκών του λαού θα βασιστεί στην Ούνρα, «τον μεγάλο αμερικανικό οργανισμό» κατά τον Σβώλο «που θα φέρει τεράστια οικονομική ενίσχυση». Επρεπε όμως να αντιμετωπιστούν τρία μεγάλα εσωτερικά προβλήματα: η σταθεροποίηση του εθνικού νομίσματος, η μείωση του εξωτερικού χρέους και ο κατοχικός πληθωρισμός. Σωστά ο Σβώλος και ο Αγγελόπουλος υποστήριζαν ότι η σταθεροποίηση του νομίσματος είναι απαραίτητος όρος της οικονομικής ανασυγκρότησης. Σήμερα είναι το έλλειμμα και ο δανεισμός…
«Στο έργο αυτό δοθήκαμε αμέσως και προσπαθήσαμε με τη βοήθεια ειδικών και τεχνικών, δικών μας και των Συμμάχων»- εννοεί τους Αμερικανούς ο Σβώλος. Σήμερα έχουμε την ΕΕ και το ΔΝΤ. Ποια η διαφορά; Τότε δεν υπήρχε δυνατότητα άντλησης πόρων με πρόσθετους φόρους. «Η σπάνη των τροφίμων» γράφει ο Σβώλος «πίεζε ανυπόφορα το νόμισμα. Ηρθαν μέρες που τα νοσοκομεία δεν είχαν τροφή, που τα συσσίτια δεν λειτούργησαν, που δεκάδες χιλιάδες μισθωτών ή ανέργων δεν πήραν μισθό ή επίδομα γιατί δεν επαρκούσε το χαρτονόμισμα, όσο κι αν εργάζονταν τα τυπογραφεία μέρα και νύχτα».
Και ο λαός πώς αντέδρασε; Η περιγραφή από τον Σβώλο: «Ο κοινωνικός αναβρασμός μπορούσε να ξεσπάσει, υπό τους όρους αυτούς, τρομερός από στιγμή σε στιγμή. Δεν ξέσπασε. Μέσα στην τρομερή δίνη τέτοιου πληθωρισμού με τις τρομερές ελλείψεις δεν σημειώθηκε καμία από τις μοιραίες εκείνες ταραχές που συνοδεύουν τέτοια φαινόμενα. Οι λαϊκές μάζες πειθάρχησαν συνειδητά. Οι μισθωτοί έδειξαν μοναδική και πρωτοφανή αυταπάρνηση».
Περιορίστηκε και τότε ο δημόσιος τομέας και έγινε «εκκαθάριση του πλήθους των χαριστικά συνταξιοδοτουμένων από το Δημόσιο». Αλλά φορολογήθηκαν αυστηρά και διώχθηκαν όσοι πλούτισαν στην Κατοχή.
Και ο επίλογος του Σβώλου: «Η δράση των υπουργών της Αριστεράς δεν ήταν ούτε επανάσταση ούτε “παρέκκλιση”. Ηταν η σωστή γραμμή της στιγμής εκείνης και της τωρινής (πρόβλεψη!). Η ανασυγκρότηση έπρεπε να χαραχθεί σε δύο βάσεις: α) να μη γίνει επιχείρηση επικερδής για λίγους και β) οι θυσίες των ασθενεστέρων να αντισταθμιστούν με βάρη που θα επιβάλλονταν στους ισχυρότερους ώμους». Και ο επίλογος κλείνει: «Ο ελληνικός λαός είναι πολιτικά αρκετά ενήλικος ώστε να μπορεί να διακρίνει το θάρρος των υπευθύνων από την άρνηση των κριτικών και την τιμιότητα των αγωνιστών από τη ψευτιά των δημαγωγών».
Συμπέρασμα δικό μου. Αυθαίρετο; Ισως. Οσο αυξάνεται ο πλούτος της χώρας τόσο φτωχαίνει σε ηγέτες. Ελπίζω να διαψευστώ από την αυριανή συνάντηση των πολιτικών ηγετών.
