Oι προειδοποιητικές ενδείξεις ενός νέου τραπεζικού κραχ στην Ευρώπη, το οποίο θα οδηγούσε σε νέο οικονομικό χάος τουλάχιστον τις ευρωπαϊκές οικονομίες, εξανάγκασαν κυβερνήσεις και πολιτικούς να συζητήσουν αργά το βράδυ της Παρασκευής, δηλαδή στο παρά πέντε, το πώς θα αντιμετωπίσουν τη ραγδαία εξάπλωση της κρίσης χρέους από τη χώρα μας στην ευρωζώνη. Οχι επειδή σκοτίστηκαν για τον πόνο και την απόγνωση του έλληνα πολίτη, αλλά διότι αρχίζουν και τρομάζουν από το ολοένα αυξανόμενο ενδεχόμενο να καταρρεύσουν ορισμένες τράπεζες στην περίπτωση που επιδεινωθεί η κρίση χρέους στις χώρες της ευρωζώνης.
Το καμπανάκι του κινδύνου που σήμανε η δραματική χειροτέρευση της κατάστασης τόσο στη διατραπεζική αγορά όσο και στον βραχυπρόθεσμο δανεισμό, και ειδικότερα εντός των προβληματικών χωρών της ευρωζώνης, αφύπνισε πολιτικούς και τραπεζίτες. Και τούτο διότι ακόμη και οι τραπεζικοί κολοσσοί της Ευρώπης, όπως η γερμανική Deutsche Βank, η βρετανική Βarclays, η γαλλική ΒΝΡ Ρaribas και άλλες, έχουν αρχίσει να αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης στο κόστος ασφάλισης κινδύνου. Πόσω μάλλον οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες υπέστησαν προχθές και νέα υποβάθμιση.
Συνθήκες δανεισμού
Η δραματική μεταβολή στις συνθήκες δανεισμού οφείλεται στις ολοένα αυξανόμενες ανησυχίες ότι η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία ενδεχομένως θα εξαναγκαστούν να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους με κολοσσιαίες συνέπειες στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος της Ευρώπης. Υποτίθεται ότι η έγκριση του πακέτου διάσωσης της Ελλάδας ύψους 110 δισ. ευρώ θα περιόριζε την επικίνδυνα μολυσματική κρίση χρέους που έχει πλήξει την ευρωζώνη από τον Οκτώβριο του περυσινού έτους, όταν η χώρα μας δημοσιοποίησε ότι ήταν ψευδή τα στοιχεία του ελλείμματος. Υποτίθεται ότι θα αποσοβούσε τον κίνδυνο ενός νέου πιστωτικού κραχ και ότι θα σταματούσε τις θυελλώδεις επιθέσεις που δέχονταν το ευρώ, τα ομόλογα και οι μετοχές. Συνέβη ωστόσο το ακριβώς αντίθετο. Οι αγορές πλέον ποντάρουν στο εφιαλτικό σενάριο ότι οι χώρες που κυρίως βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης αυτής- δηλαδή η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία- θα εξαναγκαστούν να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους.
Και το χειρότερο είναι πως αν οι αγορές πιστεύουν ότι έχει πρόβλημα μια χώρα, μια οικονομία, μια τράπεζα, τότε έχει το πρόβλημα. Οπως συνέβη με την περίπτωση της Αργεντινής, της Lehman Βrothers, της Βear Stearns, της Εnron και τόσων άλλων. Για τον λόγο αυτόν οι επιθετικές πωλήσεις πήραν μορφή χιονοστιβάδας, η οποία σάρωσε τα πάντα την περασμένη Πέμπτη. Το ευρώ βούτηξε έναντι του δολαρίου στα 1,25 δολάρια, έναντι του γεν στα 110,65 γεν, επίπεδα που είναι τα χαμηλότερα από το 2001, και έναντι του ελβετικού φράγκου σημείωσε νέο ρεκόρ πτώσης στα 1,40 ελβ. φράγκα, ενώ ξεπουλήθηκαν για μία ακόμη φορά τα ομόλογα και οι μετοχές, ακόμη και οι αμερικανικές.
Η δραματική μεταβολή στις τάσεις δανεισμού την εβδομάδα που πέρασε αρχίζει και ομοιάζει με την κατάσταση μετά τη χρεοκοπία της Lehman Βrothers. Οταν οι αγορές χρήματος όχι μόνο των ΗΠΑ αλλά και όλου του κόσμου βρέθηκαν στο επίκεντρο της χειρότερης χρηματοπιστωτικής κρίσης των τελευταίων 80 ετών και πάγωσαν, με συνέπεια οι τράπεζες να μην μπορούν να αντλήσουν τα αναγκαία ρευστά για να ενισχύσουν τους καταρρέοντες ισολογισμούς τους. Η κατάσταση αυτή οδήγησε το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα στο χείλος της κατάρρευσης και βύθισε τον κόσμο στην ύφεση. Ειδικότερα το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα κατέγραψε κολοσσιαίες ζημιές ύψους 1,5 τρισ. δολαρίων, αλλά τελικά διεσώθη όταν η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) άρχισε να τυπώνει αφειδώς νέο χρήμα.
Τώρα οι αγορές απαιτούν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να κινηθεί δραστικά ώστε αγοράζοντας απευθείας τους τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου να κατασιγάσει τους φόβους των αγορών για πτώχευση της χώρας μας. Η ΕΚΤ είναι το κύριο ίδρυμα πίσω από το ευρώ, το οποίο έχοντας πολιτική ανεξαρτησία μπορεί ταχύτατα να ενεργήσει.
Ανορθόδοξη πολιτική
Σημειωτέον ότι την ανορθόδοξη πολιτική της πληθωριστικής ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing), όπως αποκαλείται η αγορά των κρατικών τίτλων, έχουν ακολουθήσει η Fed και η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας. Ωστόσο στην τρέχουσα πρωτοφανή κατάσταση των κολοσσιαίου δημόσιου χρέους και των εφιαλτικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων οι τραπεζίτες της ΕΚΤ θα πρέπει να πάρουν ακόμη και ανορθόδοξα μέτρα προκειμένου να διατηρήσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Το φθηνό χρήμα αυξάνει τον κίνδυνο του πληθωρισμού, όμως πρωτεύει να σταθούν στα πόδια τους οι τράπεζες.
Επισημαίνεται ότι όταν η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση βάθαινε στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος της Fed Μπεν Μπερνάνκι έδρασε ταχύτατα. Εκτός της επιθετικής χαλάρωσης στην ορθόδοξη νομισματική πολιτική, μέσω της επέκτασης της νομισματικής βάσης και της χορήγησης τεράστιων ποσοτήτων ρευστότητας στο σύστημα μέσω του απευθείας δανεισμού, άρχισε να αγοράζει κρατικά ομόλογα ύψους 300 δισ. δολαρίων ως και τον περασμένο μήνα που φάνηκε ότι η αμερικανική οικονομία έχει αρχίσει να αναπτύσσεται.
