Ο Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσώφ γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1931 Πρίβολγε της Σταυρούπολης και ήταν ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης από το 1985 μέχρι το 1991. Οι προσπάθειές του για μεταρρύθμιση βοήθησαν να έρθει το τέλος του ψυχρού πολέμου, αλλά και τελείωσαν την πολιτική υπεροχή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.
Το 1966 ανεδείχθη Γραμματέας της τοπικής Επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε. στη Σταυρούπολη. Η εξέλιξή του μέσα στο Κ.Κ.Σ.Ε. ήταν ραγδαία, καθώς ο ίδιος πάντα ακολουθούσε προσεκτική πορεία. Το 1971 εκλέχθηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Το 1978 αναδεικνύεται μέλος της Γραμματείας της Κεντρικής Επιτροπής, το 1979 αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου (Πολίτμπιρο) του Κ.Κ.Σ.Ε. καιστις 11 Μαρτίου του1985, διαδεχόμενος τον αποθανόντα Κονσταντίν Ουστίνοβιτς Τσερνιένκο, Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε. Πρόεδρος του Πρεζίντιουμ (Presidium) του Ανώτατου Σοβιέτ, τη θέση του Αρχηγού του Κράτους ανέλαβε το 1988, όταν το όργανο αυτό απήλλαξε των καθηκόντων του τον Αντρέι Γκρομίκο.
Στα επτά χρόνια που ηγήθηκε της Ε.Σ.Σ.Δ. προσπάθησε να οικοδομήσει ένα μοντέλο σοσιαλισμού, στο οποίο να συνυπάρχουν και οι νόμοι της αγοράς και του ελεύθερου εμπορίου, ένα κομμουνιστικό καθεστώς με πλουραλιστική βάση λειτουργίας.
Προήγαγε τη συνεργασία και το διάλογο μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων, συναντώντας τον Αμερικανό Πρόεδρο Ρόναλντ Ρήγκαν στην Ουάσιγκτον, με στόχο τον πυρηνικό αφοπλισμό. Στη Μόσχα υπήρξε ιδιαίτερα δριμύς στην κριτική του για το παρελθόν. Αποκατέστησε τις σχέσεις με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τους αντιφρονούντες.
Από τις κρισιμότερες στιγμές κατά τη διάρκεια της ταραχώδους θητείας του στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η αντιμετώπιση του πραξικοπήματος της 19ης Αυγούστου 1991. Tη χρονιά εκείνη, και ενώ βρισκόταν στη θερινή προεδρική κατοικία στην Κριμαία, η αντιπολιτευόμενη πτέρυγα του Κ.Κ.Σ.Ε., υπό τον τότε αντιπρόεδρο Γενάντι Γιανάγιεφ, απαίτησε την παραίτησή του. Ο Γκορμπατσόφ αρνήθηκε και επέστρεψε στη Μόσχα. Οι πραξικοπηματίες είχαν αποτύχει, χάρη στην παράλληλη εξέγερση των δημοκρατικών στοιχείων στην πρωτεύουσα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Έχασε, όμως, τον έλεγχο του σοβιετικού πολιτικού συστήματος και υποσκελίστηκε από τον Μπορίς Γιέλτσιν. Τον Οκτώβριο του 1991 στη διάσκεψη της Μαδρίτης για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, η θέση του ήταν ήδη αποδυναμωμένη. Οι φυγόκεντρες τάσεις στην πολύκεντρη και πολυεθνική Ε.Σ.Σ.Δ. ενισχύονταν συνεχώς. Το Νοέμβριο του ίδιου έτους, επτά δημοκρατίες (ανάμεσά τους και η Ρωσία) αποφάσισαν την ίδρυση της Ένωσης Ανεξαρτήτων Κρατών, οπότε ο ρόλος του Γκορμπατσόφ περιορίστηκε στο συντονισμό της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Τον Δεκέμβριο εκπρόσωποι της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, συναντήθηκαν για να ιδρύσουν την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών.
Το 1990 πήρε το Βραβείο Νόμπελ ειρήνης.
