Λέγεται ότι σχεδόν πάντα οι επαναστάσεις τρώνε τα παιδιά τους. Φυσικά αυτό ισχύει και για τις «έγχρωμες» επαναστάσεις- πρώτα στη Γεωργία και τώρα στην Ουκρανία, όπου ο πρόεδρος Βίκτορ Γιούστσενκο, ο ήρωας της «Πορτοκαλί Επανάστασης» του 2004, καταψηφίστηκε στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, πριν από μερικές εβδομάδες, συγκεντρώνοντας λιγότερο από το 6% των ψήφων.
Σε διάστημα πέντων χρόνων η ορμή της επανάστασης στην Ουκρανία εκφυλίστηκε σε πολύ ορατή στασιμότητα, εξαιτίας ενός συνδυασμού ανικανότητας και διαφθοράς. Ανεξάρτητα από το ποιος από τους δύο μονομάχους θα εκλεγεί πρόεδρος την Κυριακή- η νυν πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο ή ο φιλορώσος Βίκτορ Γιανούκοβιτς- η «Πορτοκαλί Επανάσταση» θα έχει λάβει τέλος. Αξίζει λοιπόν να ανατρέξουμε στις ελπίδες που συνδέθηκαν με εκείνες τις υπέροχες ημέρες αναμονής στην πλατεία Μαϊντάν στο κέντρο του Κιέβου και με την εκλογική νίκη του φιλοδυτικού Γιούστσενκο. Ηταν μια νίκη της δημοκρατίας και της ανεξαρτησίας έναντι της νοθείας στις κάλπες και της καταπίεσης.
Αυτό όμως που συνέβη κατά τον χειμώνα 2004- 2005 δεν σχετιζόταν μόνο με το δημοκρατικό δικαίωμα του ουκρανικού λαού στον αυτοπροσδιορισμό και στην εθνική κυριαρχία αλλά και με το μέλλον της ευρωπαϊκής κυριαρχίας όπως προέκυψε μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Εκείνη την εποχή η Ευρώπη αντιλήφθηκε άμεσα την πρόκληση και αντέδρασε αποτελεσματικά. Οι εκλογές έπρεπε να επαναληφθούν και η δημοκρατία νίκησε.
Κοιτάζοντας πίσω, μήπως όλα αυτά ήταν μάταια; Οχι! Παρ΄ ότι η Ουκρανία αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι, έως σήμερα, έχει ξεφύγει από τη μοίρα τού να γίνει «κατευθυνόμενη» δημοκρατία ρωσικού τύπου.
Η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και η ελευθερία του λόγου δεν έχουν περιοριστεί στην Ουκρανία και, από το 2004 και μετά, οι εκλογές κρίνονται ελεύθερες και δίκαιες τόσο από διεθνείς παρατηρητές όσο και από τα αντίπαλα κόμματα. Στην Ανατολική Ευρώπη όλα αυτά δεν μπορούν να θεωρούνται δεδομένα.
Επιπλέον, ανεξαρτήτως του νικητή του δεύτερου γύρου, και σε αντίθεση με το 2004- 2005, δεν απειλείται η ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Και αυτό είναι ένα βήμα προς τα εμπρός, το οποίο δεν πρέπει να υποτιμάμε.
Απογοητευμένη από την «ακινησία» και τη διαφθορά η Ευρώπη έχει πάρει αποστάσεις από την Ουκρανία, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί σημαντικό στρατηγι κό λάθος. Η Ουκρανία είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους επάνω στους οποίους στηρίζεται η ευρωπαϊκή κυριαρχία μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Η Ευρώπη και η Ρωσία συναντώνται στην Ουκρανία και η μοίρα της χώρας αυτής δεν θα αποτελέσει μόνο κρίσιμο παράγοντα για τον ορισμό της ευρωπαϊκής ασφάλειας αλλά θα διαδραματίσει και ουσιώδη ρόλο για το μέλλον των σχέσεων μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας.
Με μια ανεξάρτητη, δημοκρατική Ουκρανία οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας θα λάβουν πολύ πιο διαφορετικό και θετικό χαρακτήρα από ό,τι αν ο ρόλος της αλλάξει θεμελιωδώς και αναστραφεί η ιστορία. Ετσι το μέλλον αυτής της μεγάλης χώρας είναι πολύ σημαντικό για την Ευρώπη.
Οι σχέσεις με την Ουκρανία απαιτούν υπομονή και επιμονή. Αυτό σημαίνει πως όταν εξετάζει «μια νέα ανατολική πολιτική» η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) πρέπει να επικεντρωθεί πρώτα και κυρίως στην Ουκρανία, να προβεί σε σημαντικές οικονομικές και πολιτικές επενδύσεις και να επιδιώξει πιο στενή συνεργασία. Ιδίως τα ανατολικά κράτη της ΕΕ δεν θα πρέπει να πάψουν να ενδιαφέρονται για το μέλλον της Ουκρανίας, διαφορετικά η ΕΕ ως σύνολο ενδέχεται να κάνει το ίδιο.
Η Γερμανία και η Πολωνία θα διαδραματίσουν κομβικό ρόλο διότι και οι δύο ανήκουν στα έξι μεγάλα κράτη- μέλη της ΕΕ και διαθέτουν την απαραίτητη στρατηγική αντίληψη να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της Ουκρανίας για την Ευρώπη. Μόνο αν προασπίσουν από κοινού μια πολιτική «ανατολικής» γειτνίασης προς την Ουκρανία θα μπορέσει η συνολική πολιτική της ΕΕ να λάβει την απαραίτητη ώθηση.
Συνεπώς το κατά πόσον η Ευρώπη θα επιδιώξει την ικανοποίηση των συμφερόντων της στην Ανατολική Ευρώπη θα εξαρτηθεί από τον συντονισμό μεταξύ των κυβερνήσεων του Βερολίνου και της Βαρσοβίας και της ΕΕ στις Βρυξέλλες. Η Γερμανία και η Πολωνία θα πρέπει να εξασφαλίσουν από κοινού ότι το συμφέρον της Ευρώπης για μια ανεξάρτητη και δημοκρατική Ουκρανία δεν αποβαίνει εναντίον κανενόςόχι μόνο στο Κίεβο αλλά ούτε και στη Μόσχα.
Ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας έκανε λόγο για προσπάθειες δημιουργίας ενός νέου «τριγώνου της Βαϊμάρης» μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας και Πολωνίας. Αλλά η συνεργασία όσον αφορά το ζήτημα της Ουκρανίας μπορεί τελικά να οδηγήσει σε δημιουργία ενός πολύ πιο σημαίνοντος τριγώνου μεταξύ Γερμανίας, Πολωνίας και Ρωσίας, το οποίο θα μπορούσε να δώσει νέα ώθηση στην ανατολική πολιτική της Ευρώπης.
Ο κ. Γιόσκα Φίσερ ήταν υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας το διάστημα 1998-2005. Υπήρξε ηγέτης του κόμματος των Πρασίνων επί 20 χρόνια.
