Oλοι οι πολίτες που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο θα μπορούν «σύντομα» να παρακολουθούν μήνα μήνα την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού, η κατάρτιση του οποίου αλλάζει άρδην. Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2011 θα αρχίσει να καταρτίζεται εντός του τρέχοντος μηνός από μηδενική βάση, φέρνοντας έτσι μιαν «επανάσταση» στον τρόπο λειτουργίας του κράτους. Το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με καθένα άλλο υπουργείο θα εξετάζει έναν έναν τους κωδικούς δαπανών, τη σκοπιμότητα κάθε δαπάνης και την αποτελεσματικότητά της, η οποία θα πρέπει να συνάδει με τους γενικούς προσανατολισμούς της κυβερνητικής πολιτικής. Παράλληλα θα συσταθεί ένα Ειδικό Σώμα Ελεγκτών Εκτέλεσης Προϋπολογισμού στη Βουλή, ώστε να καθιερωθούν η μέσω των εκπροσώπων των πολιτών διαφάνεια στις δαπάνες, η ορθολογική κατανομή τους και η βέλτιστη αποτελεσματικότητα. Ετσι θα διαμορφωθεί ένας νέος προϋπολογισμός για το 2011, ο οποίος θα παραμείνει σταθερός και το 2012 και το 2013 (!), σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών.
Στο «στόχαστρο» του υπουργείου τίθενται προμήθειες, μισθοί και επιδόματα, μετακινήσεις, δαπάνες για συμβούλια, έξοδα πάσης φύσεως (ηλεκτρισμού, ύδρευσης, τηλεφωνικές δαπάνες) κτλ. Ως τώρα ο προϋπολογισμός καταρτιζόταν ερασιτεχνικά. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έπαιρναν ως βάση τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους, πρόσθεταν στις δαπάνες ένα ποσοστό 6%-12% κατά περίπτωση και παρουσίαζαν έναν νέο προϋπολογισμό, ο οποίος δεν εφαρμοζόταν, όπως όλοι γνωρίζουμε. Παράλληλα είχε καθιερωθεί να γίνεται κατασπατάληση πόρων το τελευταίο δίμηνο εκάστου έτους προκειμένου να φθάσουν οι δαπάνες το όριο πιστώσεων, ώστε το επόμενο έτος τα υπουργεία να ζητούν νέες αυξήσεις πιστώσεων.
Τώρα ο βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι να περικόψει δραστικά τις σπατάλες στο Δημόσιο και να μειώσει τις δαπάνες όπου είναι δυνατόν ώστε να εξοικονομηθούν οι απαραίτητοι πόροι για την Υγεία και την Παιδεία. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών η περικοπή στις σπατάλες μπορεί να αποδώσει αρκετά δισ. ευρώ, ενώ παράλληλα μπορούν να συγκρατηθούν και οι δαπάνες. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ έφθασε το 40%, τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν αθροιστικά 31% ενώ οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 87%. Εξάλλου στον υδροκέφαλο δημόσιο τομέα προστέθηκαν άλλοι 27.000 υπάλληλοι.
Αυτονόητο είναι ότι αν οι δαπάνες είχαν μείνει σταθερές τα τελευταία χρόνια, όπως κατ΄ επανάληψη είχαν ζητήσει οι Βρυξέλλες, σήμερα δεν θα βρισκόμασταν στο στόχαστρο των διεθνών οικονομικών οργανισμών. Η κυβέρνηση θα καταρτίσει τον νέο προϋπολογισμό με τη μέθοδο του Προϋπολογισμού Επιδόσεων (performance budgeting) ή Προϋπολογισμού Προγραμμάτων. Με τη μέθοδο αυτή καθίσταται δυνατός ο έλεγχος της επίδοσης των κυβερνητικών δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται.
Η νέα προσέγγιση κατάρτισης του προϋπολογισμού εκφράζει επιλεγμένες κυβερνητικές πολιτικές σε προγράμματα και δράσεις και τα παρακολουθεί με βάση εκπεφρασμένους στόχους και δείκτες αποτελεσμάτων. Οπως αναφέρεται από το υπουργείο Οικονομικών, η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοστεί με εξαιρετική επιτυχία από τη δεκαετία του ΄70 στον Καναδά, τη δεκαετία του ΄80 στην Αυστραλία, στη Δανία, στο Βέλγιο, στη Βρετανία και σε άλλες χώρες και τις επόμενες δεκαετίες σε πολλές άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Για παράδειγμα, στη Γαλλία ξεκίνησε το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα κατάρτισης του προϋπολογισμού το 2001 και ολοκληρώθηκε το 2006 εφαρμόζοντας το σύστημα Προϋπολογισμού Μηδενικής Βάσης.
Το σύστημα Προϋπολογισμού Προγραμμάτων εφαρμόζει και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο κοινοτικός προϋπολογισμός αναπτύσσεται με επταετή προγράμματα και καλείται Προϋπολογισμός Βάσει Δραστηριοτήτων. Κατά συνέπεια η διεθνής εμπειρία υπάρχει.
Ο Προϋπολογισμός Προγραμμάτων είναι ιεραρχικά δομημένος σε τρία επίπεδα: στις Λειτουργίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις βασικές κυβερνητικές προτεραιότητες, στα Προγράμματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν τις ενέργειες που θα γίνονται για την εξυπηρέτηση των κυβερνητικών προτεραιοτήτων και είναι κατανεμημένα στα υπουργεία, και στις Δράσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις ενέργειες του υπουργείου για την υλοποίηση του αντίστοιχου προγράμματος.
Οπως αναφέρεται, «με την εφαρμογή του νέου συστήματος κατάρτισης και ελέγχου του κρατικού προϋπολογισμού και η Βουλή ανακτά τις ουσιαστικές αρμοδιότητες που της ανήκουν,αφού θα ασκεί οικονομικό και πολιτικό έλεγχο αλλά και θα ελέγχει και θα αξιολογεί τα αποτελέσματα των κυβερνητικών πολιτικών. Οι μετρήσιμοι στόχοι, οι δείκτες επιδόσεων και ο νέος τρόπος λογιστικής απεικόνισης των δοσοληψιώνθα διευκολύνουν και θα απλοποιούν τον κοινοβουλευτικό έλεγχο ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη δημοκρατία».
