«Φίλους αλλάζεις, και μάλιστα εύκολα. Φύλο αλλάζεις. Δύσκολα, αλλά με λίγη θέληση γίνεται. Πατρίδα, θρησκεία, κόμμα, όλα τα αλλάζεις. Γυναίκα αλλάζεις. Πανεύκολο. Ομάδα δεν αλλάζεις, όπως δεν αλλάζεις τη μάνα σου. Ο,τι και να ΄ναι: στρίγκλα, μητριά, χαμένη και πουλημένη. Η Ομάδα είναι η μήτρα που σε ξεπετά κάθε Σαββατοκύριακο, σε τρέφει, σε πληγώνει και σε πωρώνει».

Την παραπάνω «φιλοσοφική» άποψη για την πίστη στην Ομάδα την έχω ακούσει διατυπωμένη σε ποικίλους τόνους και παραλλαγές από τον φίλο μου και συνάμα αιώνιο αντίπαλο καθώς τυχαίνει να ανήκει στην αχώνευτη Φυλή των Γαύρων. Η άποψή του ακούγεται υπερβολική, αλλά για τους μυημένους η ποδοσφαιρική αλλαξοπιστία θεωρείται πράξη μιαρή και οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει να είναι ελάχιστες. Από τον κανόνα εξαιρούνται οι ποδοσφαιριστές που μεταπηδούν από ομάδα σε ομάδα. Αλλά αυτοί θεωρούνται μισθοφόροι, που εισπράττουν (εκτός από τα παχυλά μεταγραφικά δικαιώματα) το ανελέητο γιουχάρισμα των οπαδών της πρώην ομάδας τους, μέχρις ότου βυθιστούν στη λήθη.

Οι θεωρίες γι΄ αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο της ποδοσφαιρικής ψύχωσης, παράκρουσης, φανατισμού, ή ό,τι άλλο, είναι πολλές και δεν μας αφορούν τώρα. Ούτε θα ερευνήσουμε πώς και γιατί μια αρχέγονη ποδοσφαιρική «τελετουργία» οργανώθηκε σε μια παγκόσμια βιομηχανία θεάματος με ανυπολόγιστα κέρδη, δόξα και πολιτική επιρροή. Μπορεί κάθε χούντα να δείχνει ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο, αλλά καμιά δημοκρατία δεν το έχει σνομπάρει ή παραμελήσει. Το ποδόσφαιρο είναι ένα απλό, ομαδικό, λαϊκό άθλημα που ξεπερνά σύνορα, φυλές, θρησκείες και ιδεολογίες. Μπορεί να εμφανίστηκε αρκετούς αιώνες μετά τις μεγάλες θρησκείες, αλλά τελικά είναι αυτό που εξελίχθηκε στην απόλυτη οικουμενική Κοσμική Θρησκεία, με εκατομμύρια πιστούς και ονομαστούς «Ναούς» παντού, από τη λαϊκή «Λεωφόρο» και το χλιδάτο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» ώς το «Καμπ Νου» και το «Γουέμπλεϊ».

Υπό αυτή την άποψη δεν θεωρώ πως είναι ανίερες οι κραυγές «ΠΑΟ, θρησκεία-Θύρα 13» και «Θρύλε, θεέ μου, Ολυμπιακέ μου!». Κάθε άλλο. Οι ποδοσφαιρόφιλοι δεν είναι άθεοι. Απλώς παίζουν πάνω σε δύο θρησκευτικά ταμπλό. Το ένα είναι μεταφυσικό, το άλλο περιορίζεται στον φυσικό, γηπεδικό Παράδεισο. Αλλοτε από σκέτο χώμα, άλλοτε να ακτινοβολεί ο δροσερός, γεωμετρημένος χλοοτάπητας. Αλλά η παραδείσια τοπογραφία αμετάβλητη σε όλα τα πλάτη της γης. Η Σέντρα, από όπου ξεκινά η ροή των πραγμάτων, η Μεγάλη Περιοχή, όπου αναμετριέται η στρατηγική και η δεξιοτεχνία, η Μικρή Περιοχή της έμπνευσης και της τρίπλας. Και τέλος εκεί στα 11 μέτρα από την ιερή Εστία η αποτρόπαιη βούλα του πέναλτι. Ιδού το απλό Πεδίον της Τιμής, όπου αναμετριέται συνεχώς το δικό μας Καλό με το Κακό των άλλων, κάτω από το βλέμμα του ίδιου του Κυρίου, που ναι μεν άφησε απέξω τη δημιουργία του ποδοσφαίρου, αλλά το σίγουρο είναι πως απολαμβάνει από ψηλά το θέαμα και ενίοτε παίζει και ο ίδιος. Ποιος έκανε «τις τρίπλες του θεού» στο Μουντιάλ του 1962, ο Γκαρίντσα, που είχε το ένα πόδι κοντύτερο από το άλλο λόγω πολιομυελίτιδας, ή ο ίδιος ο θεός; Ποιος σκόραρε στο Μουντιάλ του 1986 εναντίον της Αγγλίας, το χέρι του Μαραντόνα ή το χέρι του θεού; Είμαι μάλιστα βέβαιος πως ο Κύριος ανάβει πού και πού κι ένα κεράκι στην «Ιglesia Μaradoniana», χωρίς ποσώς να ενοχλείται.

Εδώ λοιπόν σε αυτό το Γήπεδο του απόλυτου μανιχαϊσμού διεξάγεται ενώπιον εκατομμυρίων πιστών η πάλη του Καλού και του Κακού και αναμετρούνται τα ιερά σύμβολά μας με τα μισητά χρώματα των αλλοφύλων. Εδώ ενώπιόν μας η Κόλαση συναντά τον Παράδεισο, για ενενήντα λεπτά συν τις καθυστερήσεις. Μέσα σε στεντόρειες ιαχές και «Ααχχ» για τις χαμένες ευκαιρίες, μέσα σε ομηρικές ύβρεις και χυδαίες χειρονομίες, σε καπνογόνα, πυροτεχνήματα, ρουκέτες περιμένουμε πότε να χτυπήσει η ρομβαία του κυνηγού μας, να ξεσκισθούν τα αντίπαλα δίχτυα πίσω από τον συντριμμένο τερματοφύλακα. Καμιά ιαχή δεν συγκλονίζει τόσο την Οικουμένη όσο το ουρανόμηκες «Γκολ!».

Κερδίζει πάντα το Καλό; Οχι βέβαια. Οι Αγγελοι αντιμετωπίζουν τους Δαίμονες με δίκαιη διαιτησία; Οχι. Ανύπαρκτα φάουλ, πέτσινα πέναλτι, πουλημένοι διαιτητές, αγώνες σικέ, βρώμικα στοιχήματα, σκοτεινοί παράγοντες, όλα υπαρκτά. Και λοιπόν; Σε ποιο πεδίο παίζεται παιγνίδι καθαρό; Στην πολιτική; Στην οικονομία; Στη θρησκεία ή στον ημερήσιο αγώνα; Το ποδόσφαιρο μειώνει τα πολιτικά αντανακλαστικά; Οχι βέβαια. Ενας έντιμος τελικός κυπέλλου, είναι μάθημα δημοκρατίας γιατί κερδίζει ο καλύτερος. Ενας βρώμικος τελικός είναι μια άλλη μορφή ολοκληρωτισμού. Το ποδόσφαιρο, της αλάνας ή των σαλονιών, αντιγράφει τον κόσμο. Ή μάλλον στο βάθος δείχνει έναν δίκαιο κόσμο όπου οι 11 μπορούν να κερδίσουν τους άλλους 11. Ο μικρός μπορεί να αποκλείσει τον μεγάλο. Η Πανάθα μπορεί να πάρει φέτος πρωτάθλημα. Ο Θρύλος ίσως προχωρήσει στο Champions League, η ΑΕΚ ίσως κερδίσει του χρόνου στα πέναλτι. Ολα είναι ανοιχτά. Στο ποδόσφαιρο υπάρχει πάντα ζωντανή η έσχατη θεά, η Ελπίδα. Είναι λίγο; Η Ομάδα είναι η Μεγάλη Ιδέα που μπορεί να χάνεται στην πρώτη ήττα αλλά μόλις μπει γκολ εμφανίζεται λαμπρότερη. Ισχυροποιείται από το αρχέγονο πείσμα και την ξεροκέφαλη προσδοκία πως σήμερα, αύριο, μια μέρα τέλος πάντων θα το πάρουμε και θα το σηκώσουμε. Το τιμημένο. Μια Κυριακή βράδυ, κατάμουτρα στη μιζέρια και στην αδικία. Κόντρα στα γιούχα της ηττημένης Δευτέρας.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.