Τι μας αποκαλύπτουν οι πρώτες 100 ημέρες της προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα; Επιβεβαιώνουν αναμφίβολα το απίστευτο χάρισμα του ανδρός. Μπορούμε όμως να πούμε το ίδιο και για την εμπειρία του; Στην πραγματικότητα όλες οι ως σήμερα κινήσεις του εδραιώνουν την εμπιστοσύνη η οποία τον συνοδεύει από την προεκλογική περίοδο. Απόδειξη: το 72% των Αμερικανών εμφανίζεται αισιόδοξο ως προς τα επόμενα τέσσερα χρόνια της θητείας του, ενώ το 68% εγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο ασκείται ως σήμερα η εξουσία, ποσοστά τα οποία είναι τα μεγαλύτερα για αμερικανό πρόεδρο έπειτα από 100 ημέρες διακυβέρνησης.
Παρά ταύτα ως προς το σημαντικότερο μέτωπο, δηλαδή αυτό της ανάκαμψης της αμερικανικής οικονομίας, τα ερωτήματα παραμένουν παρά το μέγεθος της προσπάθειας που έχει καταβληθεί και τα μέτρα που έχουν ληφθεί προς αυτή την κατεύθυνση και περιλαμβάνουν ακόμη και εθνικοποιήσεις. Το γεγονός αυτό, το ότι δηλαδή η παρούσα κρίση και η ύφεση δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν στη διάρκεια μιας μόνο θητείας, φαίνεται να το έχει αποδεχθεί σε κάποιον βαθμό και η αμερικανική κοινή γνώμη.
Από την ευρωπαϊκή σκοπιά, αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη έκπληξη είναι ασφαλώς η εμφανής ιδεολογική στροφή του Μπαράκ Ομπάμα. Ο σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ επιστρέφει στις αρχές της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής τουΦραγκλίνου Ρούζβελτη οποία ακολουθήθηκε μέχρι και τη δεκαετία του 1970, αλλά εν συνεχεία αποδιαρθρώθηκε μεθοδικά από τις κυβερνήσεις Ρίγκαν και Μπους, πρεσβύτερου και υιού. Μια οικονομική πολιτική η οποία φορολογεί τα ετήσια εισοδήματα άνω των 200.000
ευρώ, εφαρμόζει σχέδιο για την ιατροφαρμακευτική κάλυψη- αντίστοιχο των ευρωπαϊκών συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας- και καταβάλλει προσπάθειες προς όφελος όσων εξαιτίας της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων έχασαν τις κατοικίες τους. Καταγράφεται επίσης μια στροφή προς την οικολογία με τη συστράτευση των ΗΠΑ στη μάχη κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη και με τον διπλασιασμό των δαπανών στον τομέα της έρευνας.
Ωστόσο οι πιο ορατές αλλαγές για τους Ευρωπαίους είναι αυτές που αφορούν την εξωτερική πολιτική. Από αυτήν την άποψη το πλέον εμφαντικό γεγονός είναι ο λόγος που εκφώνησε πρόσφατα ο αμερικανός πρόεδρος στο Πορτ οφ Σπέιν κατά τη διάρκεια της πρώτης περιοδείας του στη Λατινική Αμερική. Αν και θα ήταν πρόωρο να μιλήσουμε για «δόγμα Ομπάμα» στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η τελευταία ακολουθεί εσχάτως αρχές που αντιβαίνουν πλήρως στο «δόγμα Μπους».
Πρώτη από αυτές, το πέρασμα από τη μονόπλευρη πολιτική των προληπτικών πολέμων στην πολυπολικότητα και στην προώθηση του διαλόγου και της διπλωματίας. Κάθε φορά που παίρνει τον λόγο ο Μπαράκ Ομπάμα, υπογραμμίζει ότι προτού προχωρήσουμε σε πράξεις οφείλουμε να ακούμε τις φωνές ακόμη και αυτών που αποκλίνουν εντελώς από τα δικά μας πιστεύω.
Η δεύτερη αφορά τις αρχές τις οποίες εκφράζει η Αμερική και επικαλείται ο πρόεδρος Ομπάμα κηρύσσοντας ότι η χώρα έχει απομακρυνθεί από αυτές. Με άλλα λόγια ο Μπαράκ Ομπάμα θεωρεί ότι οι ΗΠΑ θα εισακούγονταν και θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές αν εφήρμοζαν στην πράξη τις αξίες της δημοκρατίας και της ελευθερίας τις οποίες προτάσσει η χώρα. Αυτό άλλωστε είναι το νόημα της αποκήρυξης των μεθόδων βασανισμού και η δημοσιοποίηση των εμπιστευτικών εγγράφων της προεδρίας Μπους που σχετίζονται με αυτό το απεχθές ζήτημα ή ακόμη του προαναγγελθέντος κλεισίματος του Γκουαντάναμο. Εχουν λοιπόν άδικο ορισμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις που διαμαρτύρονται σχετικά με αυτό. Δεν μπορούν να εξαλειφθούν ως διά μαγείας τόσα χρόνια παρέκκλισης, συστηματικής χρήσης μεθόδων βασανισμού και απαγωγών από τη CΙΑ.
Η τρίτη αρχή της προεδρίας Ομπάμα είναι η καλώς εννοούμενη προάσπιση των αμερικανικών συμφερόντων. Δεν είναι ανάγκη να έχεις αγγελικό πρόσωπο, κατά τον πρόεδρο Ομπάμα, ούτε ναεμφανίζεσαι υποχωρητικός ως προς τα εθνικά συμφέροντα. Αυτό όμως που χρειάζεται είναι πιο διπλωματική προσέγγιση από τη μια πλευρά και από την άλλη, υποδειγματική συμπεριφορά των ΗΠΑ. Μια στάση η οποία είναι προτιμότερη ακόμη και όταν οι υποχωρήσεις μοιάζουν απαραίτητες έναντι των συμφερόντων άλλων κρατών.
Αυτή η νέα προσέγγιση των ΗΠΑ έχει προκαλέσει ουσιαστική κινητικότητα στους κόλπους των συμμάχων τους, ενώ την ίδια στιγμή καθιστά πιο δύσκολη μια μετωπική και ακραία αντιπαράθεση με τους αντιπάλους τους. Ενδεικτικό παράδειγμα: πόσο βαραίνουν πια οι κορόνες του Ούγκο Τσάβες κατά αυτού που ο ίδιος αποκαλεί «αμερικανικό Διάβολο»; Εκτός και αν ο Διάβολος δεν βρίσκεται πια εκεί…
Αναμένοντας λοιπόν να λάβει σχήμα αυτό το νέο δόγμα, βλέπουμε την επιστροφή σε μια περισσότερο προσεκτική στάση προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, μια θετική προδιάθεση έναντι της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ακόμη την πρόσκληση του Ιράν σε ανοιχτό διάλογο σχετικά με το στρατηγικής σημασίας πυρηνικό του πρόγραμμα. Ταυτόχρονα γίνονται δεκτοί στην Ουάσιγκτον οι εμπλεκόμενοι στη σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στη βάση μιας αρχής που δεν μπορούμε παρά να ενστερνιστούμε: την εδραίωση της ειρήνης στην περιοχή μέσω της δημιουργίας δύο κρατών.
Συνοψίζοντας, τίποτε σε αυτές τις πρώτες 100 ημέρες δεν δικαιολογεί μια επιφυλακτική στάση απέναντι στην αμερικανική προεδρία. Αντιθέτως αρχίζει και πάλι να αποκτά νόημα η πολιτική. Προς το παρόν τουλάχιστον.
Ο κ. Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde». Το τακτικό, ανά Κυριακή, άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για «Το Βήμα».
