Το Δικαίωμα Προσδοκίας της Γεωργίας Τριανταφυλλίδου, δεύτερη ποιητική εισφορά με ξεχωριστό ενδιαφέρον, με παρέσυρε τις προάλλες σε ένα, δυσπρόσιτο και επίμαχο, ζήτημα, που επιβάλλεται και στον τίτλο αυτού του μονοτονικού: ο λόγος για τις προβληματικές σχέσεις, αντιπαθητικές ή συμπαθητικές, επικαιρότητας και ποίησης, οι οποίες αποτυπώνονται στα περισσότερα ποιήματα της συγκεκριμένης συλλογής και ορίζουν κάθε φορά το θέμα, την πραγματολογία, τη σκηνογραφία και το ήθος τους. Κινδυνεύοντας να αφήσω ασχολίαστες άλλες, σημαντικότερες ίσως, αρετές της, παρατείνω την προκείμενη συζήτηση. Προηγουμένως όμως δυο λόγια για την εντοπιότητα της Γεωργίας Τριανταφυλλίδου.
Γενέθλια πόλη της ποιήτριας η Θεσσαλονίκη (1968)· σήμα καταγωγικής συγγένειας, παρά την εξωφρενική διαφορά ηλικίας· σαράντα ολόκληρα χρόνια. Διαβίωση στην Καβάλα και πήγαινε έλα στην κοντινή Δράμα· δύο πόλεις για τις οποίες συχνά πυκνά μιλούσε με καπνεργατικό οίστρο ο πατέρας μου, που εγκαταλείποντας έφηβος την οδυσσειακή Μαρώνεια, δούλεψε στην Ξάνθη, στην Καβάλα και στη Δράμα, προτού εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη. Ετσι εξηγείται η τοπικιστική συμπάθεια για φωνές ποίησης και πεζογραφίας της πατρικής αυτής περιοχής, που μου πάνε και τις πάω. Τόσα αρκούν, υποθέτω, ως συναισθηματικό υπόστρωμα του λοξού διαλόγου μου με τα τριάντα πέντε νέα ποιήματα της Γεωργίας Τριανταφυλλίδου, επιμένοντας στη ζωτικής σημασίας επικαιρότητά τους.
Εξαιρούνται, όπως έλεγα, από το σύμπλεγμα ποίησης και επικαιρότητας δύο, λίγο-πολύ κοινότοπες, εκδοχές, που διευρύνουν κατά κανόνα τη μεταξύ τους απόσταση: η μία έχει να κάνει με την πρόχειρη διάκριση στρατευμένης και αστράτευτης ποίησης, για την οποία χύθηκε στο παρελθόν άφθονο μελάνι· η άλλη με την προκλητική και αύξουσα στις μέρες μας απώθηση της ποίησης από τη δημοσιογραφική επικαιρότητα, προς όφελος της ευπώλητης πεζογραφίας. Εως εδώ η εξωστρεφής αντιπάθεια των δύο όρων. Από εδώ και πέρα η εσωστρεφής τους συμπάθεια.
Η οποία εντοπίζεται στις τροπές που πήρε καθ΄ οδόν η επικαιρική μας ποίηση· εκείνη δηλαδή που (άμεσα ή έμμεσα, εν όλω ή εν μέρει) διασταυρώνεται με τις πολύτροπες όψεις της επικαιρότητας. Σ΄ αυτό το σχήμα προτείνω να διακριθούν οι επόμενες (διαδοχικές αλλά και επάλληλες) παραλλαγές της. Προηγήθηκε η εθνικού τύπου επικαιρότητα με κορυφαίο παράδειγμα το ζεύγος Σολωμός- Κάλβος, ιδρυτικό για τις επόμενες, ομόλογες ή ανάλογες, εφαρμογές από τον Βαλαωρίτη, τον Παλαμά, τον Σικελιανό αλλά και τον Ελύτη με τον Χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας. Μεσολάβησε η ιστορικού και παραβολικού τύπου επικαιρότητα, στερεωμένη γερά από τον Καβάφη, εξελισσόμενη στον Σεφέρη και δραματοποιημένη στον Ρίτσο της Τέταρτης Διάστασης. Με την πρώτη κυρίως μεταπολεμική γενιά ποιητών προωθείται και εμβαθύνεται η πολιτικού τύπου επικαιρότητα, που εγκαινιάστηκε από τον Βάρναλη, ασκήθηκε προκλητικά από τον «επικαιρικό» Ρίτσο και διακριτικά από τον Σεφέρη των τριών κυρίως Ημερολογίων. Εφεξής, με αύξουσα μάλιστα επίδοση, οι προηγούμενοι τύποι φαίνεται πως υποχώρησαν, και τη θέση τους κατέλαβε προοδευτικά ο τύπος της ποιητικής καθημερινότητας, που την προετοίμασε ο Καβάφης, την παρόξυνε ο Καρυωτάκης, την καλλιέργησε σε βάθος ο Ρίτσος και την προώθησαν στα άκρα οι επόμενες ποιητικές γενιές.
Σ΄ αυτή τη λοξή τροχιά, που δεν είναι βέβαια ευθύγραμμη, κινήθηκε και κινείται υποψιασμένη η Γεωργία Τριανταφυλλίδου, αποφεύγοντας τις πολλές και πρόχειρες παγίδες της. Γιατί, αν δεχτούμε ότι με την ποιητική καθημερινότητα βρισκόμαστε στο ριψοκίνδυνο μεταίχμιο μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού, όπου το ποίημα (αφοπλισμένο από τα παραδοσιακά του στοιχεία) ψάχνεται σε καθημερινά, «αντιποιητικά» μονοπάτια, ο κίνδυνος της εφήμερης ανεκδοτολογίας είναι μεγάλος και ενδεχόμενος. Αυτόν ακριβώς τον κίνδυνο υπερβαίνουν τα επίκαιρα ποιήματα της Τριανταφυλλίδου, με τη μέθοδο της ειρωνικής διαχείρισης σημάτων, που αποκαλύπτουν τα κρυφά και παραπλανητικά στοιχεία του καθημερινού μας βίου. Ζητούμενο της ριψοκίνδυνης αυτής ανασκαφής παραμένει το δικαίωμα προσδοκίας ενός ποιητικού βίου, στον οποίο η ποίηση δεν είναι προαιρετική αλλά υποχρεωτική· αλλιώς ο καθημερινός βίος γίνεται αβίωτος.
Το ομότιτλο, τετράστιχο ποίημα, που παρέθεσα την προηγούμενη Κυριακή, τα λέει αυτά καλύτερα. Προσθέτω σήμερα την ασκητική, τετράστιχη επίσης «Κουρά»: Εκεί που τελειώνουν οι βροχές του Μαΐου/ αρχίζει το ταξίδι/ ανοίγει το ψαλίδι/ στα γένια που κλείνουν τη μορφή του Αγίου.
Συμπέρασμα: διαβάστε το Δικαίωμα προσδοκίας και τα ξαναλέμε. Το πότε και το πώς, το δείχνει ο καιρός.
