Στην είσοδο του τούνελ μιας βαθύτατης κρίσης βρίσκεται η ελληνική βιομηχανία, ενώ σ ε περιπέτεια μέσα στην ύφεση θα εξελιχθεί η πορεία της το κρίσιμο 2009.
Με φωτεινές εξαιρέσεις σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως η βασική μεταλλουργία, τα τρόφιμαποτά, οι τηλεπικοινωνίες, τα χημικά- φάρμακα- καλλυντικά και η διύλιση πετρελαίου με το «παρελκόμενο» του φυσικού αερίου, ολόκληρες «σειρές» ελληνικών βιομηχανιών που ασχολούνται με την κλωστοϋφαντουργία, τα δομικά υλικά, τις μηχανές- συσκευές, τα μεταφορικά μέσα (κυρίως τα ναυπηγεία), αλλά και τη μεταλλευτική, δοκιμάζονται από την κρίση και προετοιμάζονται για τα χειρότερα. Το βέβαιο και πολύ δυσάρεστο είναι ότι δεν θα τα καταφέρουν όλοι να ξεπεράσουν τον σκόπελο και τα λουκέτα βρίσκονται εν όψει. Αυτό σημαίνει απολύσεις, ανεργία και περαιτέρω αποβιομηχάνιση, δηλαδή απαξίωση του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών του 2008 κινείται ήδη κατά έξι μονάδες χαμηλότερα σε σχέση με το 2007, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται κάτω από το μακροχρόνιο μέσο όρο του. Ευνόητο είναι ότι οι προσδοκίες για το 2009 βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλό σημείο, αφού τόσο αυτές όσο και η ψυχολογία των ίδιων των επιχειρηματιών και των μάνατζερ είναι στο ναδίρ.
Η επιδείνωση σε πραγματικό επίπεδο οφείλεται στα πολύ χαμηλά επίπεδα της ζήτησης και των παραγγελιών, τόσο εγχωρίως όσο και από την αγορά του εξωτερικού, αλλά και στις πολύ ήπιες προβλέψεις για την παραγωγή τούς προσεχείς μήνες. Η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε πτώση 1,8% το επτάμηνο Ιανουαρίου- Οκτωβρίου 2008 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, οπότε είχε επιτευχθεί αύξηση 3,9% έναντι του 2006. Και αυτό παρά την ασυνήθιστη για περίοδο θερινών διακοπών άνοδο του βιομηχανικού προϊόντος το δίμηνο Ιουνίου- Ιουλίου, στα υψηλότερα επίπεδα αυτούς τους μήνες από το 2000 και το 1999, αντιστοίχως. Επιτείνεται έτσι η εξασθένηση της βιομηχανικής παραγωγής που ξεκίνησε με τη σταδιακή επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου της από το τέταρτο τρίμηνο του 2006 και εξελίχθηκε σε μείωση από το τελευταίο τρίμηνο του 2007.
Το πιο σημαντικό αλλά και ανησυχητικό ταυτόχρονα είναι ότι μέσα στη χρονιά η πορεία της παραγωγής είναι φθίνουσα, δηλαδή όσο περνάνε οι μήνες και πλησιάζουμε στο τέλος του χρόνου τόσο χειροτερεύει η κατάσταση.
Οι δείκτες των επί μέρους βιομηχανικών τομέων ακολουθούν την κατεύθυνση του γενικού δείκτη, με σημαντικές ωστόσο διαφοροποιήσεις ως προς τον ρυθμό υποχώρησης: ο δείκτης παραγωγής των ορυχείων- λατομείων μειώθηκε κατά 5,7%, αρκετά ταχύτερα από εκείνους των τομέων της μεταποίησης (2,3%) και του ηλεκτρισμού- φυσικού αερίου- νερού (0,2%).
Σε ό,τι αφορά τους κλάδους της μεταποίησης, σε 12 κλάδους η παραγωγή ενισχύθηκε, ενώ σε 11 το προϊόν περιορίστηκε.
▅ Οι επί μέρους τομείς
Από την άλλη πλευρά, τα ποσοστά ανόδου της παραγωγής σε κλασικό επίπεδο υπολείπονται σημαντικά, κατά μέσο όρο, των ποσοστών πτώσης. Αναλυτικότερα, η αύξηση του δείκτη παραγωγής στις βιομηχανίες τροφίμων- ποτών έφτασε το 3,0% σε σχέση με πέρυσι.
Λίγο χαμηλότερα από αυτό το επίπεδο βρέθηκε ο κλάδος ηλεκτρικών μηχανών- συσκευών με 2,7%, ενώ πιο περιορισμένη ήταν η άνοδος στις εκτυπώσεις- εκδόσεις και στα μηχανήματα- είδη εξοπλισμού, της τάξης του 2,0% και 1,9%, αντιστοίχως. Σε ό,τι αφορά τους κλάδους με τη μεγαλύτερη υποχώρηση, αυτός των κλωστοϋφαντουργικών υλών παρουσιάζει κάμψη παραγωγής σε ποσοστό 20,4% το πρώτο εξάμηνο, σε αντίθεση με την άνοδο 6,4% μεταξύ των ετών 2006- 2007.
Πτώση 9,4%, σε συνέχεια της περυσινής κατά 8,5%, σημειώνε ται το ίδιο διάστημα στην κατασκευή προϊόντων μετάλλου, ενώ αντιστροφή της τάσης εμφανίζουν τα μεταφορικά μέσα, από θετική το 2007 (+21,3%) σε αρνητική το 2008 (-6,9%).
Η επιδείνωση στον τομέα ηλεκτρισμού- φυσικού αερίου- νερού οφείλεται εξ ολοκλήρου στη μείωση της παραγωγής στον κλάδο παραγωγής και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος. Αντίθετα, τόσο στην παραγωγή και διανομή φυσικού αερίου όσο και στη συλλογή- καθαρισμό- διανομή νερού οι δείκτες παραγωγής ξεπέρασαν τα επίπεδα του 2007 κατά 13,0% και 2,0%, αντιστοίχως.
Στην υποχώρηση του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής στα ορυχεία – λατομεία έχουν συμβάλει όλοι οι κλάδοι που τον συγκροτούν. Οι αρνητικές επιδράσεις των κλάδων άντλησης αργού πετρελαίου του Πρίνου (-16,4%) και λοιπών εξορυκτικών δραστηριοτήτων (-12,3%) είναι με διαφορά οι μεγαλύτερες, ακολουθούμενες από εκείνες στην εξόρυξη μεταλλούχων μεταλλευμάτων (-1,5%) και στην εξόρυξη άνθρακα- λιγνίτη (-1,2%).
▅ Εξαγωγές και απασχόληση
Μικρή αλλά ασταθή άνοδο παρουσιάζουν οι εξαγωγές των βιομηχανικών προϊόντων, μετά τη στασιμότητα που επέδειξαν στις αρχές του 2008. Κινούνται υψηλότερα κατά 2,3%, αν και αυτός ο ρυθμός υπολείπεται σημαντικά εκείνου στο σύνολο του 2007 (7,1%).
Ωστόσο, το γεγονός ότι η αξία των υπόλοιπων κατηγοριών εξαγωγών, εκτός του αγροτικού τομέα, υποχωρεί, επιτρέπει τη διεύρυνση του μεριδίου τους στο 61,6% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών, από 60,9% το αντίστοιχο διάστημα του 2007.
Η Ιταλία παραμένει η βασική εξαγωγική αγορά της Ελλάδας, με ενισχυμένο μερίδιο, 12,5% έναντι 11,4%, καθώς αύξησε φέτος την «απορροφητικότητά» της κατά 10,5% σε σύγκριση με το πεντάμηνο Ιανουαρίου- Μαΐου 2007. Από τις υπόλοιπες χώρες, αξιοσημείωτη μεταβολή στην εισροή ελληνικών προϊόντων στην αγορά της εμφανίζει η Ολλανδία, +24,5%, και πλέον τής αναλογεί το 2,4% των εγχώριων εξαγωγών. Από τις 10 «νέες χώρες», η Λετονία, η Εσθονία και η Σλοβακία είναι οι μοναδικές που μείωσαν τις εισαγωγές τους από την Ελλάδα. Στον αντίποδα, Μάλτα, Ουγγαρία και Σλοβενία πέτυχαν τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης ελληνικών εισαγωγών.
Σε ό,τι αφορά τη βαλκανική αγορά, εδραιώνεται η πρωτεύουσα θέση της μεταξύ των εξαγωγικών προορισμών για τα ελληνικά προϊόντα και το 2008: η άνοδος των εξαγωγών προς τις χώρες της (+13,3%) ενισχύει περαιτέρω το μερίδιό της που υπερισχύει των υπολοίπων, στο 19% από 16,8%. Με εξαίρεση της Αλβανία και Σερβία/ Μαυροβούνιο, προς τις οποίες οι εξαγωγές υποχωρούν (κατά 10,3% και 4,2%, αντιστοίχως), στις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες οι εξαγωγές βρίσκονται σε ανοδική τροχιά, με ρυθμούς που κυμαίνονται από 5,3% (Κροατία) ως 31,8% (Βουλγαρία).
Αντιθέτως, οι εξαγωγές προς τη Βόρεια Αμερική σημειώνουν ραγδαία υποχώρηση το τρέχον έτος, με τον σχετικό ρυθμό να εκτινάσσεται από 4,3% το πρώτο δίμηνο σε 13,9% μέχρι το τέλος Μαΐου. Η πτώση οφείλεται στη μείωση κατά 12,2% των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, όπου κατευθύνεται το 86,4% των εισαγωγών προς τη συγκεκριμένη περιοχή. Σε χαμηλότερα επίπεδα κινούνται και οι εξαγωγές προς τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ εκτός Ν. Κορέας (3,9%).
Στη βιομηχανία οι προβλέψεις για την απασχόληση είναι λιγότερο αισιόδοξες το 2008 σε σχέση με το 2007. Ετσι, κατά μέσο όρο, την περίοδο Ιανουαρίου- Ιουλίου σημειώνεται στασιμότητα των προσδοκιών για την απασχόληση του κλάδου, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους (+1). Πάντως, ο σχετικός δείκτης φαίνεται να στοιχειοθετεί μικρή ανοδική τάση, η οποία έχει σχεδόν εξισορροπήσει το αρνητικό ισοζύγιο του πρώτου πεντάμηνου του 2008.
