Αν μη τι άλλο, το 2008 χαράχτηκε στην ιστορία για την οικονομική κρίση και την έκρηξη των νέων κατά του αστυνομικού κράτους στη χώρα μας. Το ερώτημα όμως δεν είναι τι συνέβη, αλλά γιατί συνέβησαν όσα συνέβησαν και πώς θα αντιμετωπίσουμε το μέλλον που προβάλλει δυσοίωνο για τους νέους, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις. Για τα κύτταρα δηλαδή της οικονομίας, αλλά και για όλους όσοι καλούνται να αποφασίσουν για τις επόμενες κινήσεις τους οι οποίες θα οδηγήσουν την οικονομία προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση: πιο βαθιά στην κρίση ή στην έξοδο από αυτήν.
« Η στιγμή είναι ιστορική. Πολλά εξαρτώνται από την αντιμετώπιση των προβλημάτων από τις κυβερνήσεις και, το κυριότερο,πώς θα αξιολογήσουν οι πολίτες τις προσπάθειες των κυβερνήσεων». Ετσι αντιλαμβάνονται κορυφαίοι οικονομολόγοι τη σημερινή συγκυρία την οποία προσομοιάζουν μόνο με το κραχ του 1929. Ναι, το 2008 ζήσαμε το νέο κραχ και το 2009 θα αντιμετωπίσουμε την ύφεση. Το καλοκαίρι, στα τέλη του Αυγούστου, όλοι έβλεπαν την καταιγίδα να έρχεται… Η κατάρρευση της «χάρτινης οικονομίας» στις ΗΠΑ- δηλαδή επενδυτικών τραπεζών, χρηματιστηριακών εταιρειών, κερδοσκοπικών κεφαλαίων- που έπαιζαν τεράστια κεφάλαια σε τίτλους και σύνθετα προϊόντα χωρίς να παράγουν τίποτε, προκάλεσε ντόμινο πτωχεύσεων σε όλο τον σύγχρονο κόσμο.
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πρώτη επλήγη η Βρετανία η οποία ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένη στις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες. Ο «μάγος», όπως αποκαλείται ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν, ανέλαβε δράση. Δεν δίστασε να κρατικοποιήσει τράπεζες, να εγγυηθεί τις καταθέσεις, αλλά αυτό που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει είναι η ανεργία. Στις ΗΠΑ χάθηκαν εφέτος 1.950.000 θέσεις εργασίας, στη Βρετανία η ανεργία εκτινάχθηκε στο υψηλότερο μεταπολεμικό επίπεδο μετά τη διάλυση του Σίτι και στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα μείνουν άνεργοι 2,5 εκατ. άνθρωποι.
Η ανεργία ήδη έχει χτυπήσει τη νεολαία και προβλέπεται ότι θα λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Ενας στους τέσσερις νέους που αναζητούν εργασία δεν βρίσκει. Στην Ελλάδα το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ προβλέπει ότι η συρρίκνωση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας κατά μία μονάδα- από 4% στο 3%- οδηγεί σε 40.000
απολύσεις. Για το 2009 αναμένονται 60.000 απολύσεις. Και αυτός ο αριθμός των ανέργων θα προστεθεί στους ήδη 400.000 ανέργους της χώρας. Οπως στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, έτσι και στη χώρα μας η αλυσίδα ξεκίνησε από την οικοδομή και προχωρεί στους κρίκους της αγοράς κατοικίας, των υπηρεσιών, του λιανεμπορίου και θα φθάσει στη βιομηχανία. Στη χώρα μας, όπου η «βαριά βιομηχανία» είναι ο τουρισμός, η κρίση προβλέπεται να ξεσπάσει το καλοκαίρι και να πλήξει τις πλέον ευάλωτες κοινωνικές ομάδες:
– Πρώτα τους μετανάστες, τους οποίους την τελευταία δεκαετία η Ελλάδα κατόρθωσε να ενσωματώσει στον οικονομικότουλάχιστον- ιστό και στη συνέχεια τους μικρούς επιχειρηματίες, οι οποίοι δεν αντέχουν στον ισχυρό ανταγωνισμό στον οποίο οδηγεί η μείωση της κατανάλωσης. Κατά τις εκτιμήσεις, περί τις 18.000 θέσεις εργασίας κινδυνεύουν να χαθούν σε μικρές βιοτεχνικές επιχειρήσεις μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2009.
Το ελληνικό δράμα, όμως, δεν περιορίζεται εδώ. Η ελληνόκτητη ποντοπόρος ναυτιλία, η οποία αναλογεί περίπου στο 8% του ΑΕΠ και άμεσα ή έμμεσα απασχολεί πάνω από 250.000 Ελληνες, εισήλθε σε μια δύσκολη περίοδο.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον κομβικός είναι ο ρόλος των τραπεζών. Οπως πρώτος είπε ο Γκόρντον Μπράουν, « το τραπεζικό σύστημα είναι το κυκλοφορικό σύστημα της οικονομίας.Από τις τράπεζες καταβάλλονται οι μισθοί,οι συντάξεις,αυτές δίνουν τα δάνεια στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και σε αυτές εμπιστευόμαστε τις οικονομίες μας»… Αυτή την περίοδο κρίσης, η οποία δεν προβλέπεται να ξεπεραστεί το 2009- ίσως κάποια σημάδια βελτίωσης φανούν προς το τέλος της νέας χρονιάς-, οι τράπεζες καλούνται να βοηθήσουν περισσότερο από ποτέ την οικονομία. Και όλοι καλούνται να αντιληφθούν ότι 100 χρόνια από τη γέννηση του Κέινς ο κεϊνσιασμός επέστρεψε θριαμβευτικά στην παγκόσμια οικονομική σκηνή. Οι ιδέες του, οι οποίες θεωρήθηκαν ξεπερασμένες από τους θιασώτες του οικονομικού φιλελευθερισμού και της σχολής του Σικάγου, τους μεγάλους ηττημένους της σημερινής κρίσης, επιστρέφουν πιο δυναμικές και εφαρμόζονται, προκειμένου να θεραπεύσουν την οικονομία, από τη μητρόπολη του καπιταλισμού (ΗΠΑ), τη Βρετανία και τη Γαλλία ως την Κίνα η οποία συμπληρώνει 30 χρόνια από την ημέρα που άνοιξε την οικονομία της στις δυνάμεις της αγοράς.
Η ελληνική κυβέρνηση και οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα ίσως δεν έχουν άλλο δρόμο για να οδηγήσουν τη χώρα ασφαλώς στην έξοδο από την κρίση.
