Ένας άνδρας που έμεινε εντελώς τυφλός έπειτα από εγκεφαλική βλάβη μπορεί άνετα να αποφεύγει τα εμπόδια στο δρόμο του και να αντιλαμβάνεται τις εκφράσεις στα πρόσωπα των γύρω του, διαπιστώνουν με έκπληξη δύο ερευνητικές ομάδες. Φαίνεται ότι αυτή η «τυφλή όραση» βασίζεται σε σήματα από τα μάτια που δεν γίνονται συνειδητά.

Ο 56χρονος ασθενής, γνωστός μόνο ως «TN»,βιντεοσκοπήθηκε ναολοκληρώνει με ευκολία μια διαδρομή με εμπόδια πουέστησαν οι ερευνητές στο εργαστήριο. Αν και δεν κρατά μπαστούνι, παρακάμπτει τα μεγάλααντικείμενα και περνά πάνω από τα μικρότερα, και μάλιστα χωρίς να γνωρίζει πώς ακριβώς το καταφέρνει.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο ΤΝ αξιοποιείκάποιαμυστηριώδηικανότητα που κρύβεται σε όλους τους ανθρώπους. Προηγούμενες έρευνες, εξάλλου, έχουν δείξει ότι στον ανθρώπινο εγκέφαλο υπάρχουν επιμέρους υποσυστήματα όρασηςτα οποίαδέχονται σήματα από το μάτι χωρίς όμως η λειτουργία τους να φτάνει ποτέ στη συνείδηση.

Η μοναδική περίπτωση «τυφλής όρασης» παρουσιάζεται στην επιθεώρηση Current Biology.

Ο ΤΝ ζει στο Μπορούντι, όπου εργαζόταν ως γιατρός για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Το 2003 δύο διαδοχικά εγκεφαλικά επεισόδια κατέστρεψαν εντελώς τον οπτικό φλοιό στο πίσω μέρος του εγκεφάλου. Είναι μάλιστα η πρώτη περίπτωση στην επιστημονική βιβλιογραφία με συμμετρική βλάβη του οπτικού φλοιού και στα δύο ημισφαίρια.

Η ομάδα του Δρ Αλαν Πένια στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης διαπίστωσε ότι ο TN μπορούσε να καταλάβει, χωρίς ο ίδιος να γνωρίζει πώς, αν οι εκφράσεις στα πρόσωπα των γύρων του είναι λυπημένες ή χαρούμενες.

Αφότου επιβεβαίωσαν με τομογραφίες ότι ο ΤΝ ήταν πράγματι κλινικά τυφλός (ο οπτικός φλοιός δεν παρουσίαζε καμία δραστηριότητα) οι ερευνητές ζήτησαν από τον ασθενή να τους συνοδεύσει στην Ολλανδία για νέες εξετάσεις σε συνεργασία με την Δρ Μπεατρίς ντρ Γκέλντερ στο Πανεπιστήμιο του Τίμπουργκ.

Οι νευροεπιστήμονες ήθελαν να μάθουν αν ο ΤΝ μπορεί να «βλέπει» τη γλώσσα του σώματος των γύρω του. «Παρατηρήσαμε όμως ότι φαινόταν να αποφεύγει τα αντικείμενα στην πορεία του, οπότε προσθέσαμε ακόμα ένα απλό πείραμα για να διαπιστώσουμε αν τα αντιλαμβανόταν στ΄αλήθεια» σχολιάζει ο Δρ Πένια στο Nature.com

Όταν του ζητήθηκε να ολοκληρώσει τη διαδρομή μετ΄εμποδίων, ο ΤΝ αρχικά είπε ότι «δεν μπορούσε να το κάνει επειδή ήταν τυφλός». Τελικά όμως τα κατάφερε με εντυπωσιακή ακρίβεια.

Το φαινόμενο της τυφλής όρασης είχε παρατηρηθεί και σε άλλους ασθενείς με βλάβες του οπτικού φλοιού, ήταν όμως πολύ πιο περιορισμένο. Οι ασθενείς μπορούσαν για παράδειγμα να αντιληφθούν κάποια χρώματα ή εκφράσεις προσώπων, κανείς όμως δεν μπορούσε να αποφεύγει εμπόδια με τόση ευκολία.

Εκτός από την «τυφλή όραση», η μόνη άλλη εξήγηση για τις ικανότητες του TN είναι ότι αντιλαμβάνεται τη θέση των αντικειμένων γύρω του με την ακοή,μέσω της ασθενούς ηχούς που ανακλούν. Όμως αυτό το ενδεχόμενο του «ηχοεντοπισμού»θεωρείται εντελώςαπίθανο, δεδομένης της ακρίβειας με την οποία ο ασθενής αποφεύγει ακόμα και μικρά αντικείμενα.

Ο 56χρονος πρόκειται τώρα να υποβληθεί σε νέες εξετάσεις στην Ευρώπη προκειμένου να μελετηθεί το φαινόμενο σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια.