Στο παλιομοδίτικο γραμματοκιβώτιο δίπλα στην επιβλητική πύλη της βίλας διαβάζουμε: «ΕΚΠΠΑ (Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης), ΥΠΕΧΩΔΕ, λεωφ. Κηφισιάς 241». Χαραγμένο στην πέτρα της περίφραξης το όνομα της βίλας: «Επαυλις Καζούλη- Π. Αριστόφρων».
Δεκάδες κηπουροί στρώνουν το γρασίδι, μεταφορείς πηγαινοφέρνουν πίνακες, διάφορα έργα είναι ατάκτως ερριμμένα εδώ κι εκεί, περιμένοντας να πάρουν θέση σε κάποιο σημείο του λαβυρινθώδους κτιρίου. Ο χρόνος μετράει ήδη αντίστροφα ως την παρουσίαση της ομαδικής έκθεσης «Περιβάλλον- Δράση 08. Ανθρωπος- Φύση- Πόλη», που εγκαινιάζεται αύριο, συμβολικά, για να τιμήσει την Παγκόσμια Ημέρα κατά της κλιματικής αλλαγής. Ολοι οι συντελεστές είναι υπ΄ ατμόν, με πρώτο και κύριο τον Γιάννη Μπόλη, επιμελητή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Η μεγάλη ιδέα
Συμμετέχουν 80 καλλιτέχνες, από τους πλέον ανερχόμενους ως και τους πλέον καταξιωμένους της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Τα έργα είναι αντιπροσωπευτικά ενός ευρύτατου φάσματος της εικαστικής έκφρασης, από τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη χαρακτική ως τις κατασκευές, τη φωτογραφία, το βίντεο και τις εγκαταστάσεις. Ενα σχεδόν εξαντλητικό πανόραμα της καλλιτεχνικής σκηνής της χώρας μας στα 2.500 τ.μ. της Βίλας Καζούλη και στους κήπους της, που για πρώτη φορά το ΥΠΕΧΩΔΕ ανοίγει στο κοινό (κυρίως για να υπογραμμίσει τη σημασία της συμμετοχής των πολιτών στην προστασία του περιβάλλοντος). «Προσπαθήσαμε να δείξουμε ότι ανά περίοδο σχεδόν όλοι οι έλληνες καλλιτέχνες ασχολήθηκαν με τη ζωτική σχέση του ατόμου με τον περιβάλλοντα χώρο,το αστικό και φυσικό τοπίο»εξηγεί ο εμπνευστής της ιδέας για την έκθεση κ. Μπόλης. Εκτός από τα έργα που παραγγέλθηκαν ειδικά για την έκθεση, άλλα προέρχονται από τα κορυφαία μουσεία της χώρας (Εθνική Πινακοθήκη, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κ.ά.), ιδιωτικές συλλογές και γκαλερί.
Μπορεί στο σύνολό τους τα έργα να μην παρουσιάζουν κάτι ιδιαίτερα καινοτόμο από καλλιτεχνικής απόψεως, αλλά το ζητούμενο είναι να συσχετιστούν οι διάφορες μορφές της ελληνικής τέχνης. Στον ίδιο χώρο να συνομιλήσουν μεταξύ τους οι έλληνες εικαστικοί μέσα από τα έργα τους. Και όλα αυτά σε τόσο μεγάλη κλίμακα και μέσα στη μεγαλοπρέπεια ενός αρχοντικού. Από την πλευρά του το ΥΠΕΧΩΔΕ τονίζει ότι δεν πρόκειται τόσο για ομαδική έκθεση όσο για ενιαία εικαστική δράση. Από τη μια οι διαδοχικές ξεναγήσεις για το κοινό, καθεμιά από τις οποίες θα παρουσιάζεται από δημοφιλείς μουσικούς, ηθοποιούς, αθλητές (π.χ. Σταμάτης Κραουνάκης, Στέλιος Μάινας, Θοδωρής Παπαλουκάς) και από την άλλη τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας συνθέτουν ένα συνεχές «ταξίδι» μέσα στην εικαστική σκηνή.
Γοτθικό σπίτι
Ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια για να εισχωρήσουμε από την κεντρική είσοδο, θυμόμαστε ότι η βίλα έχει τη δική της μυστηριώδη ιστορία και νιώθουμε λίγο όπως στα αγγλικά γοτθικά μυθιστορήματα. Ο βαθύπλουτος ιδιοκτήτης της είχε αυτοκτονήσει. Φιλοξενήθηκαν εκεί βασιλιάδες και διανοούμενοι. Υστερα μετατράπηκε σε φρουραρχείο των Γερμανών και μετέπειτα της ΕΛ.ΑΣ. Τη δεκαετία του 1960 γυρίστηκαν γνωστές ελληνικές ταινίες. Για πολλά χρόνια ήταν σε αχρησία. Ο Καζούλης ήταν μαικήνας με αδυναμία στον γλύπτη Δημήτρη Φιλιππότη και«η οικία του είχε μετατραπεί τρόπον τινά σε γλυπτοθήκη του ιδιοκτήτη της»εξηγεί ο κ. Μπόλης. Δύο λιοντάρια του Φιλιππότη πλαισιώνουν την κεντρική είσοδο.
Η ξενάγηση
Στο μεγαλειώδες χολ της εισόδου με τον θόλο και σε όλο το πρώτο επίπεδο της βίλας (άρα και της διάρθρωσης της εκθέσεως) παρουσιάζονται οι «γερόλυκοι» της εικαστικής σκηνής. Ξεκινάμε δυναμικά με τους 13 πίνακες (θεματικά και καλλιτεχνικά ομοειδείς) του Κώστα Τσόκλη που ο καλλιτέχνης ζωγράφισε στο Παρίσι και στη Ρώμη μεταξύ 1959 και 1960. Είναι η πρώτη φορά που το έργο παρουσιάζεται ολοκληρωμένο (οι πίνακες που παραχώρησε το ΕΜΣΤ συμπληρώθηκαν από εκείνους που βρίσκονταν στην προσωπική συλλογή του Τσόκλη). Παράλληλα ο Τάκις, ο Δημήτρης Μυταράς, ο Γιώργος Γυπαράκης, ο Δημήτρης Μεράντζας, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, ο Μανώλης Χάρος, ο Χρίστος Καράς κ.ά. Στην προέκταση του κεντρικού χώρου, όπως αναπτύσσεται η έκθεση, έργα εν πολλοίς γνωστά και αναγνωρίσιμα. Μεταξύ πολλών άλλων, πίνακας από τη σειρά «Μάρμαρα από το λατομείο της Πεντέλης» από τη συλλογή του Σωτήρη Σόρογκα, ο «Πράσινος ορίζοντας» της Οπυς Ζούνη: από τη γνωστή σειρά της δεκαετίας του 1990. Πεσσοί οδηγούν το βλέμμα στο βάθος του έργου, δηλαδή του ορίζοντα. Επίσης: Μάριος Σπηλιόπουλος, Νατάσσα Πουλαντζά, Κώστας Πανιάρας, το απολύτως αφαιρετικό δένδρο του Γιάννη Παρμακέλη κ.ά.
Δεν θα χάναμε με τίποτε μια ανάβαση στον φωτεινό θόλο της βίλας. Η σειρά «Αlien» του Κορνήλιου Γραμμένου με τα περίεργα πλάσματα (χαρτόνι βαμμένο με μεταλλικά χρώματα αυτοκινήτων), «γαντζωμένα» περιμετρικά στη βάση του θόλου, δημιουργεί αντίστιξη με τα έργα στο ισόγειο. Στη «Σύσκεψη για το περιβάλλον» της Ολυμπίας Μαρινάκη συσκέπτονται ανθρωπόμορφες μαύρες σακούλες απορριμμάτων.
«Δεν είμαι καθόλου ειρωνική»τονίζει η ίδια.
Οθόνες βίντεο με έργα των Θανάση Τότσικα, Μαίρης Ζυγούρη, Ζωής Γιαμπουλντάκη τοποθετούνται διάσπαρτα στους χώρους της έκθεσης. Σε έναν από τους εξώστες η πολυσυζητημένη γλυπτική- ηχητική εγκατάσταση «Βreathing Circle» της Δανάης Στράτου. Τα γράμματα της αγγλικής λέξης «Βreathe» («Αναπνέω») αναπτύσσονται κυκλικά στο δάπεδο αντανακλώντας τις διάφορες μεταλλαγές του ορίζοντα. Ακούγονται ταυτόχρονα οι ήχοι του περιβάλλοντα χώρου, της φύσης.
Κάτω από τη γη
Οδεύοντας προς το γκαράζ, διεισδύουμε σταδιακά όλο και πιο μέσα στη σύγχρονη εικαστική σκηνή. Κάποια στιγμή βρισκόμαστε στο ίδιο επίπεδο με τον θαυμάσιο κήπο. Εγκατάσταση του Μαρκ Χατζηπατέρα και έργα νεότερων καλλιτεχνών: Βασιλική Μάττα, Αντώνης Παπαδόπουλος, Αριάδνη Βιτάσταλη, Βασίλης Ζωγράφος. Σε ένα patio το έργο του Γιώργου Λάππα «Οι κηπουροί», με τα γνωστά κόκκινα ανθρωπάκια του, που αργότερα θα πάρουν τη θέση τους στο Ωδείο Αθηνών στο πλαίσιο της συλλογής του ΕΜΣΤ. Παρακάτω το «Sad Τree», ένα λυπημένο δέντρο του Μίλτου Μανέτα, από τη μεγάλη συλλογή του Τρικαλινού Λεωνίδα Μπέλτσιου.
«Προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε την ισορροπία ανάμεσα στους νέους και στους καταξιωμένους, στους (σήμερα) πρωτοποριακούς και στους πλέον εδραιωμένους ιστορικά.Στο γκαράζ παρουσιάζουμε πιο πειραματικά έργα:βίντεο, εγκαταστάσεις,περιβάλλοντα έργα» παρατηρεί ο κ. Μπόλης.
Στο τεράστιο γκαράζ όπου φτάνεις μέσα από στενούς διαδρόμους, φιλοτεχνημένους από αρτίστες του γκράφιτι, αντικρίζεις την εγκατάσταση των 24 μέτρων του Αλειθινού, την οποία τιτλοφορεί «Παγκοσμιοποίηση». Εγινε διάσημος από τις «εξαφανίσεις» των έργων του: σκάβει βαθιά στη γη για να τα θάψει και να τα βρουν οι επόμενες γενιές ως αρχαιολογικά ευρήματα. Εσκαψε όλον τον κόσμο. Ιδιοφυώς «κοροϊδεύει» το μέλλον.
Στον κήπο μάς αποχαιρετά το μνημειώδες γλυπτό από πολυεστέρα και μέταλλα του Γιώργου Ευσταθουλίδη: ένα κατάμαυρο σαλιγκάρι με πολλά σίδερα στο στόμιό του, που αποφράσσουν την είσοδο στο εσωτερικό του. Μετά την περιήγηση στους περιστροφικούς μαιάνδρους της Βίλας Καζούλη, ποιος θα επιχειρούσε μία ακόμη περιπέτεια;
Εγκαίνια: αύριο,Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου,στις 19.00. Βίλα Καζούλη,Κηφισιάς 241 και Γρηγ.Λαμπράκη 1,Κηφισιά.Θα διαρκέσει ως τις 16 Ιανουαρίου 2009. Είσοδος ελεύθερη. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διάφορες παράλληλες εκδηλώσεις: 210 8089.271-2.
