«Δώστε πυρηνικά στο Ιράν»

TEXEPANH, ΙΟΥΝΙΟΣ.

Στο έγγραφο που αποκαλύπτει σήμερα «Το Βήμα», τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Οσο και η φράση με την οποία ξεκινάει. «Ο πρόεδρος έχει αποφασίσει ότι στη διαπραγμάτευση μιας συμφωνίας για συνεργασία με την κυβέρνηση του Ιράν για χρήση πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να γίνουν τα εξής…». Ο πρόεδρος, ο οποίος φέρεται στο έγγραφο να πήρε την απόφαση για μια συνεργασία με τον «Αξονα του Κακού», δεν είναι ο πρόεδρος κάποιας πρώην Σοβιετικής Δημοκρατίας που πασχίζει να πουλήσει τα παλαιά του πυρηνικά συστήματα κάτω από τη μύτη των Αμερικανών. Είναι ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Τότε που τα πράγματα ήταν αλλιώς και τα συμφέροντα διαφορετικά. Και οι ΗΠΑ οραματίζονταν ένα πυρηνικό Ιράν…

Σύμφωνα με το memor-andum 292 του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ, που υπογράφει ο ίδιος ο Χένρι Κίσινγκερ, στις 22 Απριλίου του 1975, ο πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ δίνει το πράσινο φως για να προχωρήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το έγγραφο είναι απόρρητο και έχει τον τίτλο «ΗΠΑ- IPAN, πυρηνική συνεργασία». Ο Χένρι Κίσινγκερ ενημερώνει λοιπόν από τον υπουργό Αμυνας ως και τις μυστικές υπηρεσίες για τη συνεργασία που τότε ήταν μια μεγάλη διπλωματική και οικονομική επιτυχία.

Ο Φορντ, έχοντας εξετάσει τις εκθέσεις των επιστημόνων και της CIA, δίνει εντολή «να επιτραπεί να εγκατασταθεί αμερικανικό (πυρηνικό) υλικό στις εγκαταστάσεις του Ιράν για χρήση σε ειδικούς αντιδραστήρες και να μεταφερθεί σε τρίτες χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν συνάψει σχετικές συμφωνίες». Την εποχή εκείνη το Ιράν και βέβαια τα πετρέλαιά του ήταν στο έλεος των Βρετανών με την άδεια του σάχη και έδειχνε ένα ισχυρό ανάχωμα απέναντι στην πιθανή σοβιετική επικράτηση στην περιοχή.

Ο σχεδιασμός για να γίνει το Ιράν πυρηνική δύναμη ήταν ακόμη πιο παλιός για τον Λευκό Οίκο. Στο τέλος της δεκαετίας του ’60 οι Αμερικανοί πλησίασαν τον σάχη και του πρότειναν να προχωρήσει στην κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων. Ο σκοπός ήταν απλός. Να πουλήσουν πυρηνική τεχνολογία και να πάρουν φθηνά τα κοιτάσματα του πετρελαίου. Το 1972, για να πεισθεί ο σάχης, του εμφανίζουν μια έκθεση του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, στην οποία αναφέρεται πως συμφέρει το Ιράν να χρησιμοποιεί πυρηνική ενέργεια παρά τα πλούσια κοιτάσματά του. Ο σάχης αποφασίζει να κατασκευαστούν 22 πυρηνικοί αντιδραστήρες σε 20 χρόνια. Ο Λευκός Οίκος είναι ευτυχής για την εξέλιξη και ο πρόεδρος χειρίζεται το θέμα με τον Κίσινγκερ.

Στις 20 Απριλίου του 1976 το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, με το απόρρητο σημείωμα 324, δίνει οδηγίες στους αμερικανούς διαπραγματευτές που χειρίζονται τους όρους της συμφωνίας με το Ιράν. Οι οδηγίες περιγράφουν ένα καθεστώς σαν αυτό που απαιτούν σήμερα οι Ιρανοί. Το κυριότερο: οι Αμερικανοί έχουν στο πρόγραμμα τον ρόλο που σήμερα παίζουν οι Ρώσοι. Γράφει το σημείωμα: «Αναζητήστε μια δέσμευση από το Ιράν ώστε να συμβουλεύεται και να βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία με τις ΗΠΑ, αν ενδεχομένως θελήσει να προχωρήσει σε σχεδιασμό επανεπεξεργασίας των πυρηνικών καυσίμων προτού ληφθούν με κάποιο τρόπο κοινές αποφάσεις…».

Με την προτροπή και πάλι της αμερικανικής πλευράς, όπως αποκάλυψε ο υφυπουργός Εξωτερικών του Ιράν Σαΐντ Τζαλίλι στο «Βήμα», ο σάχης προχώρησε στην αγορά του 10% των μετοχών της γαλλικής εταιρείας Ordif. Μιας εταιρείας που ασχολείται με την πυρηνική ενέργεια. Παρ’ ότι μέτοχοι στην εταιρεία, οι Ιρανοί δεν μπορούν να πάρουν πυρηνικό καύσιμο ούτε για τον αντιδραστήρα της Τεχεράνης, που εξυπηρετεί ιατρικές ανάγκες (ραδιοϊσότοπα, ακτινοβολίες κτλ.)

Οι εργολήπτες για την κατασκευή των πυρηνικών αντιδραστήρων του Ιράν, με την αμερικανική άδεια, ήταν η Siemens και οι θυγατρικές της. Το 1979, όταν ξέσπασε η ισλαμική επανάσταση, οι Γερμανοί και βέβαια οι Αμερικανοί εγκατέλειψαν το πυρηνικό πρόγραμμα. Κατά τη διάρκεια του περσοϊρακινού πολέμου ο Σαντάμ Χουσεΐν βομβάρδισε τους πυρηνικούς αντιδραστήρες που δεν είχαν ολοκληρωθεί. Από ό,τι φαίνεται όμως δεν έπληξε ουσιαστικά το πρόγραμμα.

Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης οι Ιρανοί αναζήτησαν πυρηνικά υλικά αρχικώς στις φτωχές Σοβιετικές Δημοκρατίες. Είναι τραγελαφικό πως οι Αμερικανοί ανακάλυψαν πυρηνικό υλικό που μεταφερόταν από το Καζακστάν στο Ιράν τυχαία, όταν είδαν σε απλά κιβώτια την ένδειξη «Ιράν». Ο Εντβαρντ Σεβαρντνάντζε παραδέχθηκε πως η Γεωργία έκανε τα στραβά μάτια όταν πυρηνικοί φυσικοί της πήγαιναν στο Ιράν για να δουλέψουν. Ο λόγος ήταν απλός: H Γεωργία δεν μπορούσε να τους πληρώσει.

Το 2000 ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποφάσισε επισήμως να γίνει προμηθευτής πυρηνικής τεχνολογίας στο Ιράν. Είναι σαφές πως οικονομικοί αλλά και γεωστρατηγικοί λόγοι καθόρισαν τη στάση της Μόσχας. Πριν από έναν μήνα, την ώρα που ο Τζορτζ Μπους αγωνιούσε για μια απόφαση καταδίκης από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι Ρώσοι ανακοίνωναν απλώς τη νέα τους οικονομική προσφορά για την κατασκευή τριών ακόμη πυρηνικών αντιδραστήρων στο Ιράν.

Οι Αμερικανοί επιμένουν πως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι ύποπτο. Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Αρι Φλάισερ έχει δηλώσει πως «το Ιράν δεν έχει κανένα όφελος να οικοδομεί εγχώριες δαπανηρές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Μια χώρα που είναι πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο», υπονοώντας πως το ζητούμενο είναι ένα πυρηνικό όπλο.

Την εποχή που ο Χένρι Κίσινγκερ υπέγραφε για να ξεκινήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το πετρέλαιο στοίχιζε 7 δολάρια το βαρέλι. Αν τότε συνέφερε η χρήση πυρηνικής ενέργειας με βάση τις αμερικανικές εκτιμήσεις, σήμερα που στοιχίζει 70 είναι άραγε ασύμφορο;