Πριν από τρεις δεκαετίες οι αμερικανικές επιχειρήσεις μετέφεραν τις παραγωγικές τους μονάδες στην Ασία για να εκμεταλλευτούν το χαμηλό κόστος και την ελαστική νομοθεσία για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Σήμερα, με το πετρέλαιο να «φλερτάρει» με τα 150 δολάρια το βαρέλι,οι αποστάσεις- τις οποίες υποτίθεται
ότι εκμηδένισε η παγκοσμιοποίησηαποκτούν ξανά σημασία. Το δυσβάστακτο κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς των αγαθών από την Ασία στις ΗΠΑ μέσω του Ειρηνικού Ωκεανού οδηγεί πολλές εταιρείες στον επαναπατρισμό των εργοστασίων τους. Βέβαια, οι μονάδες αυτές πρέπει κάπως να επανδρωθούν:
και έτσι την ώρα που απολύονται χιλιάδες εργαζόμενοι του χρηματοπιστωτικού τομέα εξαιτίας της πιστωτικής κρίσης,προσλαμβάνονται σταδιακά εργάτες σε εργοστάσια!Οσοι βιομήχανοι δεν πέταξαν στα σκουπίδια τον πεπαλαιωμένο μηχανολογικό τους εξοπλισμό αισθάνονται σήμερα τυχεροί…

Τ ο αυξανόμενο κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς των προϊόντων που κατασκευάζονται στην Κίνα και σε άλλες χώρες της Ασίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες προβληματίζει σοβαρά τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Το ράλι της τιμής του πετρελαίου ακρίβυνε κατά πολύ το μακρύ ταξίδι των εμπορικών πλοίων που διασχίζουν τον Ειρηνικό Ωκεανό για να μεταφέρουν προϊόντα από την Ασία στη Βόρεια Αμερική. Και αν η αυξητική τάση συνεχιστεί, πολλοί αμερικανοί επιχειρηματίες εκτιμούν ότι το κόστος της μεταφοράς θα μειώσει δραματικά (αν δεν «εξαφανίσει») το όφελος από το χαμηλό κόστος της εργασίας στην Ασία. Επιπλέον, οι χαμηλοί μισθοί των εργαζομένων, ο βασικός παράγοντας για τη μεταφορά των παραγωγικών μονάδων σε χώρες όπως η Ινδία, η Κίνα και το Βιετνάμ, δεν είναι πλέον όσο χαμηλοί θα επιθυμούσαν οι επιχειρήσεις. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το κινεζικό νόμισμα ανατιμήθηκε το τελευταίο διάστημα έναντι του δολαρίου… Οι νέες συνθήκες οδηγούν ήδη πολλές εταιρείες στην απόφαση του «επαναπατρισμού» των παραγωγικών μονάδων τους και του «παγώματος» των σχεδίων για τη δημιουργία νέων εργοστασίων στην Ασία. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Τhe Wall Street Journal» θέσεις εργασίας «επιστρέφουν» πλέον στις ΗΠΑ, για πρώτη φορά ύστερα από τρεις δεκαετίες στη διάρκεια των οποίων οι αμερικανικές εταιρείες αναζητούσαν «φθηνή» εργασία στην Ανατολή.

«Το κόστος της μεταφοράς διά θαλάσσης ενός κοντέινερ από την Κίνα αυξάνεται συνεχώς και δεν βλέπω τέλος σε αυτή την ιστορία» υποστηρίζει ο Τσαρλς Χέιζ, επικεφαλής του τμήματος λιανικών πωλήσεων της εταιρείας DΕSΑ, η οποία κατασκευάζει συσκευές για τη θέρμανση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων. Υποστηρίζει ότι το κόστος μεταφοράς έχει αυξηθεί κατά 15% από τον περασμένο Ιανουάριο. Πρόσφατα η εταιρεία επανέφερε το μεγαλύτερο τμήμα της παραγωγής της από την Κίνα στο Κεντάκι των ΗΠΑ. Και όπως εξηγεί ο κ. Χέιζ, αισθάνονται πολύ τυχεροί που διατήρησαν και δεν κατέστρεψαν τον μηχανολογικό εξοπλισμό των εργοστασίων τους. Διότι τα μηχανήματα που θεωρούνταν παλιά πριν από ενάμιση χρόνο ξαναμπαίνουν τώρα στην παραγωγή…

Το κόστος της μεταφοράς ενός κοντέινερ 40 ποδών από την Ασία στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ έχει τριπλασιαστεί από το 2000. «Καθώς η τιμή του πετρελαίου οδεύει προς τα 200 δολάρια το βαρέλι,το κόστος θα διπλασιαστεί εκ νέου» υποστηρίζει ο Τζεφ Ρούμπιν, επικεφαλής οικονομολόγος της εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών CΙΒC World Μarkets στο Τορόντο του Καναδά. Εκτιμά ότι το κόστος μεταφοράς αντιπροσωπεύει μια επιβάρυνση της τάξεως του 9% στο κόστος παραγωγής των προϊόντων. Η αντίστοιχη επιβάρυνση ήταν 3% το 2000, όταν η τιμή του πετρελαίου ήταν μόλις 20 δολάρια το βαρέλι. Και ασφαλώς το κόστος μεταφοράς δεν είναι ο μοναδικός πληθωριστικός παράγοντας για τις βιομηχανίες, σε μια εποχή όπου το κόστος της ενέργειας αλλά και η τιμή βασικών υλικών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων (όπως ο χάλυβας) κινούνται επίσης στα ύψη.

Η μεταφορά των παραγωγικών μονάδων σε χώρες της Ασίας έγινε η κυρίαρχη τάση των αμερικανικών επιχειρήσεων εδώ και τρεις δεκαετίες. Η εξέλιξη είχε σημαντικό κοινωνικό κόστος, καθώς οι αποφάσεις των εταιρειών για το κλείσιμο των εργοστασίων τους επί αμερικανικού εδάφους οδήγησαν σε μαζικές απολύσεις εργαζομένων. Παράλληλα οδήγησε σε μείωση του κόστους παραγωγής και των τιμών για τα «made in China» προϊόντα στα ράφια των καταστημάτων και των σουπερμάρκετ στις ΗΠΑ. Ως γνωστόν, η ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών σε πολλές χώρες της Δύσης στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στο «φθηνό» εργατικό δυναμικό των ασιατικών χωρών αλλά και στην ανυπαρξία νομοθεσίας για τις συνθήκες και το ωράριο εργασίας των εργαζομένων στις χώρες αυτές. Ωστόσο και οι δύο αυτοί παράγοντες δεν είναι πλέον το ίδιο ευνοϊκοί για τις αμερικανικές εταιρείες όσο ήταν στο πρόσφατο παρελθόν.

Ειδικά στην Κίνα, το κόστος της παραγωγής προϊόντων αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθώς οι εργαζόμενοι ζητούν πλέον υψηλότερες αμοιβές και το κράτος επιβάλλει αυστηρότερους ελέγχους (από ό,τι στο παρελθόν) στις επιχειρήσεις. Εκτός από τις συνθήκες εργασίας, το Πεκίνο αναγκάζεται με αργούς ρυθμούς να επιβάλει αυστηρότερους ελέγχους για τη μόλυνση του περιβάλλοντος από τις βιομηχανίες. Και οι δύο αυτοί παράγοντες αυξάνουν το κόστος των παραγωγικών μονάδων. Παράλληλα η ανατίμηση του γουάν έναντι του δολαρίου «ακριβαίνει» τα προϊόντα που παράγονται στην Κίνα για την αμερικανική αγορά.

Ο Εντουαρντ Ζανινέλι, αντιπρόεδρος του τομέα θαλάσσιων μεταφορών (μέσω Ειρηνικού Ωκεανού) της αμερικανικής εταιρείας Οrient Οverseas Container Lines, υποστηρίζει ότι πολλοί πελάτες του μεταφέρουν την παραγωγή πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Εκτιμώ ότι σημαντικό τμήμα της παραγωγής θα επιστρέψει στις ΗΠΑ κατά τα επόμενα πέντε χρόνια,όχι όμως το σύνολο» σημειώνει ο κ. Ζανινέλι. Ωστόσο δεν θεωρεί ότι το κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς θα είναι ο μοναδικός καθοριστικός παράγοντας: «Τα διάφορα κόστη που προστίθενται στην παραγωγική διαδικασία αυξάνονται συνεχώς το τελευταίο διάστημα και οι εταιρείες συνειδητοποιούν ότι διατηρούν πολύ καλύτερο έλεγχο της παραγωγής όταν βρίσκεται κοντά τους».

Ωστόσο για πολλούς επιχειρηματίες των ΗΠΑ, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου πάνω από τα 140 δολάρια το βαρέλι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Η εταιρεία ηλεκτρικών ειδών Εmerson, με έδρα το Σεντ Λιούις , μετέφερε πρόσφατα την παραγωγή ορισμένων αντικειμένων (όπως τα ηλεκτρικά μοτέρ ορισμένων συσκευών) από την Ασία στο Μεξικό, αλλά και στο έδαφος των ΗΠΑ. Κυρίως για να αποφύγει το δυσβάστακτο κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς, αλλά και για να βρίσκεται πολύ πιο κοντά στους καταναλωτές των προϊόντων της στη Βόρεια Αμερική. Ο επικεφαλής λειτουργιών της εταιρείας Εντουαρντ Μόνσερ υποστηρίζειότι το κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς ήταν το κύριο θέμα συζήτησης στην εταιρεία, όταν η τιμή του πετρελαίου βρισκόταν ακόμη σε επίπεδα κάτω από τα 100 δολάρια το βαρέλι.

Εκτός από τις εταιρείες που επαναφέρουν την παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχουν και εκείνες που παγώνουν τα σχέδια για τη μεταφορά μονάδων τους στην Ασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εταιρεία κατασκευής επίπλων Craftmaster Furniture, με έδρα τη Νότια Καλιφόρνια. Η εταιρεία προγραμμάτιζε να μεταφέρει το 40% της παραγωγής στην Κίνα ως το τέλος του έτους. Η μεταφορά είχε ολοκληρωθεί κατά το ήμισυ, όταν η εταιρεία αποφάσισε πριν από λίγες εβδομάδες να διακόψει την «έξοδο» προς την Ανατολή.