▅ Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, παρακάμπτοντας συλλογικές συμβάσεις και Σύνταγμα, στρατολογούν ανέργους και τους ενοικιάζουν
▅ Τον χορό άνοιξε η Εθνική Τράπεζα, η οποία ξεκίνησε να επιστρατεύει δανεικούς υπαλλήλους, χωρίς να έχει οποιαδήποτε δέσμευση απέναντί τους
▅ Στη χώρα μας λειτουργούν ήδη αρκετές επιχειρήσεις ενοικίασης εργαζομένων, καθώς πολλές εταιρείες καταφεύγουν στη λιγότερο δαπανηρή λύση της ενοικίασης
«Ε νοικιάζεται εργαζόμενος σε τιμή ευκαιρίας. Χαμηλές απολαβές,μηδαμινά δικαιώματα, ελάχιστες δεσμεύσεις». Θα μπορούσε να είναι πραγματική αγγελία ευρέσεως εργασίας, αν έπεφταν τα προσχήματα και τα μισόλογα, που συσκοτίζουν τις νέες τάσεις στην προσφορά εργασίας, οι οποίες «καλπάζουν» σε μια αγορά που προσπαθεί να περισώσει ό,τι μπορεί από τα «εύκολα», στο πλαίσιο της αύξησης της παραγωγικότητας και της μείωσης του κόστους.

Ο παράδεισος του εργοδότη
Τριάντα πέντε χιλιάδες συμπατριώτες μας εργάζονται υπό καθεστώς «ενοικίασης» σε μεγάλες ιδιωτικές, αλλά και κρατικές επιχειρήσεις, εντός και εκτός Ελλάδας. Και το χειρότερο είναι ότι αυτή η τάση βαίνει αυξανόμενη ιλιγγιωδώς, καθώς μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι παρακάμπτοντας τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, αλλά και το ίδιο το Σύνταγμα, προχωρούν σε ιδρύσεις θυγατρικών εταιρειών, στρατολογούν μακροχρόνια ανέργους και τους ενοικιάζουν στους εαυτούς τους, επιτυγχάνοντας «ευελιξία» και χαμηλό εργασιακό κόστος. Αυτή τη ζοφερή εργασιακή πραγματικότητα, που φάνταζε μακρινό σενάριο τις περασμένες δεκαετίες, περιγράφει στο «Βήμα» ο αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΝ κ. Δ.Στρατούλης .

Η συζήτηση για τις εταιρείες παροχής προσωρινής εργασίας επανήλθε στο προσκήνιο μετά τον άδικο χαμό του αμμοβολιστή Νίκου Ασλαμαζίδη, λίγες στιγμές αφότου πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα, έχοντας επιστρέψει ύστερα από έξι μήνες εργασίας σε γαλλικό ναυπηγείο, όπου βίωσε τις εσχατιές της «ευελιξίας». Η υπόθεση των τριών αμμοβολιστών που βρέθηκαν να κάνουν απεργία πείνας επί 19 ημέρες στην άλλη άκρη της Ευρώπης, σε συνδυασμό με την εξέγερση των «ειλώτων» της Ηλείας- οι μετανάστες δεν περιλαμβάνονται καν στους… τυχερούς του καθεστώτος ενοικίασης εργαζομένων, καθώς βρίσκονται σε ακόμη χειρότερη εργασιακή μοίρα, με ακόμη λιγότερα δικαιώματα-, δείχνει ότι πλέον η αποδόμηση των κοινωνικών συνθηκών βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Το θέμα έχει έρθει τόσο στη Βουλή όσο και στην Ευρωβουλή πολλές φορές το τελευταίο διάστημα, με πιο πρόσφατη την παρέμβαση της ευρωβουλευτού του ΠαΣοΚ κυρίας Μαίρης Ματσούκα. «Αν θέλουμε να αποτίσουμε φόρο τιμής στη μνήμη του απεργού πείνας των ναυπηγείων του Σεν Ναζέρ, Νίκου Ασλαμαζίδη, πρέπει να θέσουμε εκ νέου το ζήτημα της προστασίας των εργαζομένων από το σύγχρονο δουλεμπόριο» είπε στην ομιλία της στο Στρασβούργο. «Να μιλήσουμε για την ανεργία, την υποαπασχόληση, τις επισφαλείς θέσεις εργασίας, αλλά και τα γραφεία ενοικίασης ή, καλύτερα, υπερεκμετάλλευσης εργαζομένων» σημείωσε. Εν αρχή ην το κράτος
Εταιρείες παροχής απασχόλησης: υπό αυτόν τον κόσμιο τίτλο λειτουργούν στη χώρα μας περίπου δώδεκα επιχειρήσεις ενοικίασης εργαζομένων, οι οποίες προσλαμβάνουν με μισθούς πείνας μακροχρόνια ανέργους και τους «ενοικιάζουν» σε τρίτους. Αν και πριν από λίγα χρόνια οι τάξεις τους δεν φιλοξενούσαν παρά μερικές εκατοντάδες εργαζομένων, εν τούτοις η προσπάθεια για τη μείωση του εργασιακού κόστους οδηγεί όλο και περισσότερες εταιρείες (άρα και πολλαπλάσιους εν δυνάμει εργαζομένους) στη λιγότερο δεσμευτική και ακόμη λιγότερο δαπανηρή λύση της ενοικίασης. Το χαρακτηριστικό αυτής της μορφής εργασίας είναι η τριγωνική σχέση μεταξύ εργαζομένου, πραγματικού και εικονικού εργοδότη.

«Το κράτος ήταν ο πρώτος διδάξας» αναφέρει ο κ. Στρατούλης. Τον χορό των ενοικιάσεων άνοιξε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία ξεκίνησε να επιστρατεύει δανεικούς υπαλλήλους, χωρίς όμως να έχει οποιαδήποτε δέσμευση απέναντί τους, καθώς η σύμβαση του οργανισμού ήταν με την επιχείρηση στην οποία ήταν καταγεγραμμένοι. Οι πρώτες τέτοιες κινήσεις εκμεταλλεύθηκαν την απουσία νομοθετικού πλαισίου για «προχωρημένες» μορφές εργασίας. Το 2001 ο τότε υπουργός Εργασίας κ. Δ. Ρέππας με τον νόμο 2956/2001 αποπειράθηκε να θέσει κανόνες σε αυτή την ανεξέλεγκτη διαδικασία, με λιγοστά όμως αποτελέσματα. Οι δανεικοί εργαζόμενοι αμείβονται βάσει των εκάστοτε συμφωνιών μεταξύ του «αληθινού» και του «τυπικού» εργοδότη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, καθώς οι «πάροχοι» κρατούν ένα σημαντικό τμήμα των αμοιβών του προσωπικού ως κέρδος.

Από τις μεγάλες κρατικές εταιρείες (Ολυμπιακή, ΟΤΕ, ΕΛΤΑ, ΕΤΕ) ως πολλές ιδιωτικές τράπεζες, σουπερμάρκετ, αλυσίδες φαστ φουντ, βενζινάδικα, πολυκαταστήματα, εργοστάσια, ακόμη και υπηρεσίες καθαριότητας και ασφαλείας, η μέθοδος της ενοικίασης καλά κρατεί. Ακόμη και η ΗΕLΕΧΡRΟ (θυγατρική της κρατικής ΗΕLΕΧΡΟ) είχε εκτεθεί σοβαρότατα πρόσφατα, όταν βγήκε στη δημοσιότητα τιμολόγιο που κοστολογούσε με διαφορετικές τιμές τα «εμφανίσιμα» ή «ιδιαίτερα εμφανίσιμα» promo girls που παρείχε. Στις ΔΕΚΟ, αυτό το μοντέλο εργασίας εφαρμόζεται για έναν ακόμη λόγο, καθ΄ ότι επιτυγχάνεται η παράκαμψη του ΑΣΕΠ, ενώ η τυχόν μονιμοποίησή τους «σκοντάφτει» πάνω στη συνταγματική απαγόρευση μετατροπής των συμβάσεων σε αορίστου χρόνου.

«Είναι κατά βάση νέοι, απελπισμένοι από τη μακροχρόνια ανεργία, συνήθως απόφοιτοι λυκείου, ΤΕΙ ή ακόμη και ΑΕΙ, και κάνουν την πρώτη βουτιά στην αγορά εργασίας» αναφέρει ο κ. Στρατούλης. Μάλιστα, πολλοί μεταφέρονται από εταιρεία σε εταιρεία, δουλεύοντας με «μπλοκάκι», δηλαδή δελτίο παροχής υπηρεσιών, ως αυτασφαλισμένοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί «ενοικιασμένοι» εργαζόμενοι που διεκδίκησαν τα αυτονόητα βρέθηκαν απολυμένοι με συνοπτικές διαδικασίες. «Σε δύο-τρία χρόνια ενδεχομένως να ξεπεράσουν και τις 80.000» σημειώνει ο αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ. Σημαντικό ρόλο στη διόγκωση του φαινομένου διαδραματίζει και η ουσιαστική απουσία ελέγχων, καθώς έλεγχοι γίνονται μόνο σε Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο, ενώ στην Επιθεώρηση Εργασίας το προσωπικό είναι μόλις το μισό από το προβλεπόμενο.

«Ευέλικτοι» εργοδότες
Το Εφετείο Αθηνών, κρίνοντας προσφυγή εργαζομένων της Shell, όπου εργάζονταν ως δανεικοί για περισσότερο από δύο χρόνια, απεφάνθη ότι η ενοικίαση μπορεί να έχει διάρκεια μόνο 18 μήνες, με το πέρας των οποίων οι υπάλληλοι αυτομάτως περνούν στη «δανειολήπτρια» εταιρεία, καλύπτονται από το εργατικό δίκαιο και όλες οι υποχρεώσεις βαραίνουν τον «αληθινό εργοδότη». Η απόφαση έθεσε κάποια τυπικά όρια στους δανεισμούς, όμως στην αγορά πολλοί προσαρμόστηκαν γρήγορα, διά της απόλυσης στους 17 μήνες και της επαναπρόσληψης λίγο καιρό αργότερα ή, ακόμη χειρότερα, διά της σύναψης δύο «σπαστών» συμβάσεων (7+1 μήνες), προς αποφυγήν κατοχύρωσης οποιουδήποτε δικαιώματος. Ενδεικτικό της διόγκωσης του φαινομένου είναι ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες το Πρωτοδικείο της Αθήνας, με προσωρινή διαταγή του, υποχρέωσε τον ΟΤΕ να απορροφήσει στις τάξεις του εργαζομένους της πρώην θυγατρικής του Ιnfote, οι οποίοι απολύθηκαν όταν η επιχείρηση πουλήθηκε σε ιδιώτες.

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης και μέλος του ΔΣ του Εργατικού Κέντρου Πειραιά κ. Γ.Δεληγιάννης επιβεβαιώνει στο «Βήμα» το μέγεθος του φαινομένου. «Είναι πάγια τακτική εδώ και πολλά χρόνια τα γραφεία υπενοικίασης να στέλνουν εργάτες στο εξωτερικό» αναφέρει και προσθέτει: «Πάρα πολλές φορές οι εταιρείες βρέθηκαν ανακόλουθες,χωρίς να τηρούν τα υπεσχημένα,γι΄ αυτό και υπήρχαν παρεμβάσειςαλλά και κινητοποιήσεις εκ μέρους των εργαζομένων».