Οι θιασώτες των ανοιχτών και ελεύθερων αγορών επέμεναν μέχρι πρότινος στην αρχή και τη δύναμη της αυτορρύθμισης. Προέβαλλαν, μετά πάθους, τη βεβαιότητα ότι η ανοιχτή και ελεύθερη αγορά, εξελισσόμενη στον χρόνο, αποκτά τη δυνατότητα ανάπτυξης μηχανισμών αυτορρύθμισης, ικανών να ελέγξουν την ανισορροπία και να επαναφέρουν την ισορροπία, χωρίς κλυδωνισμούς και με κόστος αποδεκτό. Η παρούσα διεθνής πιστωτική κρίση – όπως ακριβώς και οι παλαιότερεςαπέδειξε ότι η αγορά πάσχει, ότι η αόρατος χειρ του Ανταμ Σμιθ δεν κινείται όταν το σύστημα ανισορροπεί ή, καλύτερα, δεν αρκεί, δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει κρίσεις που τείνουν να γίνουν συστημικές και να ξεθεμελιώσουν τα πάντα. Τώρα ουδείς αμφιβάλλει ότι σε ανοιχτά συστήματα αγορών, που λειτουργούν χωρίς έλεγχο, εποπτεία, επαρκή διαφάνεια και παρέμβαση από ανεξάρτητες και υπεύθυνες αρχές, αναπτύσσονται δυνάμεις ανεξέλεγκτα καταστροφικές, οι οποίες προϊόντος του χρόνου δεν τιθασεύονται. Και οι όποιοι αυτοματισμοί, όπως της προσφοράς και της ζήτησης, χάνουν τη σημασία τους, υπερνικώνται σε βάθος χρόνου, χάνονται στον κύκλο των μεγεθών και των στρεβλώσεων που η μεγέθυνση και η αλληλεξάρτηση τέτοιων ανοιχτών συστημάτων διαμορφώνει.
Στην παρούσα λοιπόν συγκυρία οι θιασώτες της αυτορρύθμισης ηττήθηκαν και τώρα είτε σιωπούν, είτε εκλιπαρούν την κρατική παρέμβαση. Ακόμη και οι πιο φανατικοί της ελευθερίας αγορών, οι τραπεζίτες, οι μάνατζερ, τα μεγαλοστελέχη και οι χρηματιστές, αισθάνονται το βάρος, αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο, προσαρμόζονται στις συνθήκες κρίσης που οι αντιλήψεις τους διαμόρφωσαν και μεταβάλλουν στάση. Στρέφονται προς το κράτος, προς τις κεντρικές τράπεζες, ζητούν κεφαλαιακές ενισχύσεις, πτώση των επιτοκίων, κάθε είδους διευκολύνσεις που σταθερά αρνούνται σε τρίτους, ταπεινούς και αδύναμους.
Παντού πλέον στον κόσμο, ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου η αγορά είχε θεοποιηθεί, άπαντες αναζητούν μέτρα και πολιτικές ελέγχου. Σταθερά πλέον κατευθύνονται προς πιο μεικτά συστήματα, όπου θα υπάρχουν λογοδοσία, διαφάνεια και τελικώς παρέμβαση.
Με δυο λόγια η «ζούγκλα» απέτυχε και τώρα το παγκόσμιο σύστημα αναζητεί μια νέα ισορροπία, η οποία κατά τα φαινόμενα θα κατατείνει σε πιο μεικτή οικονομία και σε ένα νέο κράτος. Αλήθεια, τέτοιου τύπου αναζήτηση θα επιχειρήσει η εγχώρια πολιτική τάξη;
