O διευθύνων σύμβουλος της Μerrill Lynch Σταν Ο΄ Νιλ είναι το πρώτο «μεγάλο κεφάλι» που θυσιάζεται στον βωμό της καταρρέουσας subprime market στις ΗΠΑ, δηλαδή της καταρρέουσας αγοράς των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου. Πρόκειται για πιστώσεις εντελώς ανυπόληπτων δανειοληπτών στις οποίες στηρίζονταν όλο και περισσότερο το τελευταίο χρονικό διάστημα οι μεγάλες αμερικανικές τράπεζες για να εμφανίζουν ενεργητικό. Οι πιστώσεις αυτές αποκαλούνται «δάνεια των φτωχών», αλλά αστόχως γιατί δημιουργείται σύγχυση με την ιδέα των «μικροδανείων» του νομπελίστα «τραπεζίτη των φτωχών» Μοχάμαντ Γιούνους . Τα δάνεια της subprime αγοράς είναι απλώς «θαλασσοδάνεια», με την έννοια που είχε προ δεκαετίες ο όρος στην Ελλάδα, τη δανειοδότηση δηλαδή χωρίς καμία ελπίδα αποπληρωμής. Ελέω παγκοσμιοποιήσεως στα επισφαλή «προϊόντα» που στηρίζονται στα «θαλασσοδάνεια» αυτά επένδυαν (κατά κανόνα εν αγνοία τους) μέσω των τραπεζών τους επενδυτές αλλά και απλοί καταθέτες σε ολόκληρο τον κόσμο- καθημερινώς αποκαλύπτεται ότι η έκθεση ευρωπαϊκών τραπεζών στην αμερικανική subprime αγορά είναι όλο και μεγαλύτερη…

Ε ν προκειμένω ο Ο΄ Νιλ «πληρώνει» τα «θαλασσοδάνεια» της Μerrill Lynch, που έχουν φθάσει τα 8,4 δισ. δολάριατόσες ήταν οι διαγραφές επισφαλειών που έκανε η γιγαντιαία επενδυτική τράπεζα. Εξαιτίας των επισφαλειών αυτών το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους η Μerrill Lynch εμφάνισε ζημιές 2,24 δισ. δολαρίων ή 2,82 δολαρίων ανά μετοχήήταν το χειρότερο οικονομικό τρίμηνο για την τράπεζα από το 1914 που την ίδρυσε ο Τσαρλς Μέριλ (1885-1956). Επιπλέον οι ζημιές αυτές αποδείχθηκαν εξαπλάσιες από αυτές που είχε παραδεχθεί δημοσίως ο ίδιος ο Ο΄ Νιλ στις 5 Οκτωβρίου. Το δράμα με τη Μerrill Lynch, η οποία βεβαίως εκτός από επενδυτική τράπεζα είναι και χρηματιστηριακή εταιρεία, είναι ότι ουδέποτε στην Ιστορία μια χρηματιστηριακή εταιρεία εμφάνισε χειρότερο οικονομικό τρίμηνο. Και η αποκαρδιωτική αυτή επίδοση συνέπεσε σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία οι αγορές βρίσκονται σε έναν εντυπωσιακά ανοδικό κύκλο και η Wall Street, ειδικότερα, πηδάει από ρεκόρ σε ρεκόρ.

Το δράμα της αποχώρησης Ο΄ Νιλ έχει και συνέχεια. Η Μerrill Lynch δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των χρηματοπιστωτικών και χρηματιστηριακών ομίλων που αλλάζουν τα στελέχη σαν τα πουκάμισα. Τουναντίον, για την πρακτική της να προωθεί μεσαία στελέχη στις ανώτατες διοικητικές θέσεις και να τα κρατάει εκεί ως τη συνταξιοδότησή τους έχει λάβει το προσωνύμιο «Μητέρα Μerrill»! Η αποχώρηση- ακριβέστερα, η εκδίωξη…- του ηλικίας 56 ετών Σταν Ο΄ Νιλ έπειτα από μόλις πέντε χρόνια στο αξίωμα του διευθύνοντος συμβούλου αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο για τη συγκεκριμένη τράπεζα.

Αυτά όσον αφορά την τράπεζα. Το δράμα για τον τραπεζίτη προσωπικά είναι ότι εξηγέρθη εναντίον του το Διοικητικό Συμβούλιο που ο ίδιος είχε διορίσει- για την ακρίβεια, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών απεμάκρυνε 9 από τα 11 μέλη του συμβουλίου και τα αντικατέστησε με δικούς του ανθρώπους. Η πίεση όμως από τους μετόχους ήταν, φαίνεται, ασφυκτική. Και, ως γνωστόν, στη σύγχρονη επιχειρηματική ιστορία «νόμος είναι το δίκιο του μετόχου».

Τέλος, στην υπόθεση Ο΄ Νιλ υπάρχει και… φυλετική παράμετρος. Γιατί ο Σταν Ο΄ Νιλ είναι ένας αυτοδημιούργητος Αφροαμερικανός, γιος φτωχού αγρότη και εγγονός σκλάβου, που κατάφερε να πάει στο σχολείο χάρη στη μεταπήδηση του πατέρα του από τη φάρμα στο εργοστάσιο της General Μotors, που τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ισοδυναμούσε με μεταπήδηση στη μεσαία κοινωνική τάξη. Ωστόσο η «αηδία» που εξέφρασε ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Μerrill Lynch Ντάνιελ Τάλι (από το 1992 ως το 1996) δεν σχετίζεται με την καταγωγή του Ο΄ Νιλ, αλλά με τις διοικητικές επιδόσεις του. Δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τάλι: «Εχω έλθει σε επαφή με πολλούς συναδέλφους και πρώην συναδέλφους. Ολοι μού είπαν ότι αισθάνονται αηδιασμένοι με αυτά που συμβαίνουν στην επιχείρηση. Κι εγώ είμαι αηδιασμένος. Είναι τρομερό…»!