Σ τις 17 Ιουλίου 1816 το πλοίο «Μέδουσα» άνοιγε πανιά για τη Σενεγάλη. Σκοπός του ταξιδιού ήταν να επανιδρυθεί η γαλλική αποικία της περιοχής. Ο Ναπολέων από την προηγούμενη χρονιά είχε εξοριστεί στη νήσο της Αγίας Ελένης και η εξουσία στη Γαλλία βρισκόταν στα χέρια των Βουρβόνων. Ο πλοίαρχος του «Μέδουσα» ήταν ένας αριστοκράτης πιστός στους Βουρβόνους αλλά με περιορισμένες γνώσεις περί τη ναυσιπλοΐα. Ετσι από ανοησία, υπεροψία και κακή εκτίμηση έριξε το πλοίο στα ρηχά, έξω από μιαν ακτή της Δυτικής Αφρικής κοντά στη Σαχάρα. Μέσα στον γενικό πανικό το πρώτο που έκαναν ο ίδιος και ο μέλλων διοικητής της αποικίας ήταν να σώσουν το τομάρι τους. Πήραν την καλύτερη βάρκα, τη γέμισαν με τρόφιμα και οι υπόλοιποι 147 επιβάτες στριμώχτηκαν σε μια σχεδία που μετά βίας κατάφερνε να πλέει, χωρίς εφόδια. Μόλις ρίχτηκε η σχεδία στη θάλασσα, ο υποπλοίαρχος έκοψε το σκοινί με το οποίο τη ρυμουλκούσε το πλοίο- η μόνη ελπίδα των ναυαγών – αφήνοντάς τους να χαθούν ακυβέρνητοι. Επί 13 ημέρες η σχεδία πάλευε με τα κύματα. Οταν την ανακάλυψε το πλοίο «Αργος», μόνο 15 από τους 147 επιβάτες είχαν μείνει ζωντανοί. Στις εφιαλτικές ημέρες που μεσολάβησαν πολλοί είχαν δολοφονηθεί από τους κατώτερους αξιωματικούς που επέβαιναν στη σχεδία και άλλοι είχαν πεθάνει από τις κακουχίες. Αυτοί που επέζησαν αναγκάστηκαν να τρέφονται με τις σάρκες των νεκρών συνεπιβατών τους. Ο πιστοποιημένος από τις μαρτυρίες των επιζώντων κανιβαλισμός προκάλεσε σοκ σε όλον τον δυτικό κόσμο αλλά και οργή και αγανάκτηση για την αδιαφορία και την αναλγησία των αρχών. Τρία χρόνια μετά την τραγωδία ο Τεοντόρ Ζερικό παρουσίασε στο σαλόνι των Παρισίων τον σημαντικότερο πίνακά του, στον οποίο είχε δώσει το όνομα του μοιραίου πλοίου, όπου απομνημειώνει τη στιγμή κατά την οποία οι 15 εναπομείναντες ζωντανοί επιβάτες της σχεδίας βλέπουν στον ορίζοντα το πλοίο «Αργος» που θα τους έσωζε. Το αριστούργημα του Ζερικό, που το ζωγράφισε στα 28 του χρόνια, οι κριτικοί της εποχής το υποδέχθηκαν αρνητικά. Αλλά η επίδρασή του υπήρξε τεράστια. Πέρασε στη λογοτεχνία, συγκρίθηκε με έργα της σκοτεινής περιόδου του Γκόγια , ιδιαίτερα με εκείνον τον φοβερό πίνακα όπου ο Κρόνος τρώει ένα από τα παιδιά του, και αναλύθηκε θαυμάσια στο βιβλίο Η ιστορία του κόσμου σε δέκα και μισό κεφάλαια του Τζούλιαν Μπαρνς. Η είδηση των περιστατικών κανιβαλισμού, όπως τα αφηγήθηκαν κάποιοι από τους επιζώντες του «Μέδουσα» , πέρασε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και υπήρξε κατά πάσα πιθανότητα η αφορμή 19 χρόνια αργότερα, το 1938, να χρησιμοποιήσει μια παρόμοια σκηνή ο Ε.Α.Πόου στο μυθιστόρημά του Οι περιπέτειες του Αρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, που λαμβάνει χώρα πάνω στο φαλαινοθηρικό πλοίο «Γράμπος». Μια παρόμοια σκηνή υπάρχει και στο μυθιστόρημα Η σφίγγα των πάγων του Ιουλίου Βερν, το οποίο γράφτηκε ως συνέχεια του βιβλίου του Πόου. Η επίδραση των σκηνών κανιβαλισμού στη λαϊκή φαντασία ήταν τέτοια ώστε να περάσει ακόμη και σε παιδικά τραγούδια, όπως στο πασίγνωστο «Ηταν ένα μικρό καράβι».

Ο Τζόναθαν Μάιλς εντυπωσιάστηκε από τη δύναμη και τα γκροτέσκα στοιχεία της «Μέδουσας» του Ζερικό και έγραψε το Μedusa:Τhe Shipwreck, Τhe Scandal,Τhe Μasterpiece. Από τον τίτλο ακόμη αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για βιβλίο το οποίο αναπαριστά τα περιστατικά της τραγωδίας μέσω της αφήγησης των επιζώντων, όπως πέρασαν στον Τύπο της εποχής, προκαλώντας ένα σκάνδαλο που ξεπέρασε τα σύνορα της Γαλλίας. Ταυτοχρόνως ο Τζόναθαν Μάιλς ερμηνεύει τον πίνακα του Ζερικό και μέσα στην ερμηνεία ενσωματώνει και τις ιστορίες στις οποίες παραπέμπει ο πίνακας. Το βιβλίο του κινείται από το ακατάστατο και βρώμικο στούντιο του νεαρού Ζερικό στους δρόμους του γεωργιανού Λονδίνου, όπου εξετέθη ο πίνακας με την επισημότητα και τους ύμνους που του αξίζουν.

Χρονικό, εκτενές πολιτισμικό σχόλιο, καταδίκη της κατάχρησης εξουσίας αλλά και ανάλυση αρχετύπων τα οποία ταράζουν την ψυχή είναι το βιβλίο του Μάιλς που κυκλοφόρησε πρόσφατα και γνωρίζει εξαιρετική υποδοχή τόσο από τους κριτικούς όσο και από το αναγνωστικό κοινό.

Jonathan Μiles Μedusa: Τhe Shipwreck, Τhe Scandal, Τhe Μasterpiece. Εκδόσεις Jonathan Cape, σελ. 288, τιμή 45,95 δολάρια