Μ ια διεθνούς φήμης αυστριακή εικαστικός και θεωρητικός, η Βάλι Εξπορτ (φωτογραφία), έρχεται στην Αθήνα για να παρουσιάσει μέρος του έργου της στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου (13- 21/5) που διοργανώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος.
Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, η Εξπορτ πειραματίστηκε με την περφόρμανς, τις βιντεοεγκαταστάσεις και τις εγκαταστάσεις φιλμ, τα γλυπτά, τον διευρυμένο κινηματογράφο, την εννοιολογική φωτογραφία και διάφορα άλλα είδη τα οποία καθόρισε ενώ ακόμη αναπτύσσονταν. Καθιέρωσε όρους όπως «φεμινιστικός αξιονισμός» (Feminist Αctionism, το κίνημα με στόχο την μεταμόρφωσης της γυναίκας από θύμα του άνδραδημιουργού σε αυτόνομο δράστη και δημιουργό της ιστορίας της), ενώ τα έργα της διακρίνονταν πάντα για τη φεμινιστική προβληματική τους.
Με στόχο να διαχωρίσει τη γυναικεία υπόσταση από τη σεξουαλική επιθυμία, σε πολλά έργα χρησιμοποίησε το ίδιο της το κορμί. Το 1968 στην περφόρμανς «Τouch Cinema» η Εξπορτ στήθηκε στον δρόμο (κατά τη διάρκεια ενός πανηγυριού) με ένα κουτί το οποίο κάλυπτε το πάνω μέρος του σώματός της αφήνοντάς όμως γυμνό το στήθος της με δύο τρύπες. Οι περαστικοί μπορούσαν να αγγίζουν, αλλά η εμπειρία ήταν εντελώς α-σεξουαλική. Δημιουργίες της φιλοξενούνται σε μεγάλα μουσεία όπως η Τate Μodern στο Λονδίνο, το Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης, ενώ έχει συμμετάσχει σε διάφορες μπιενάλε.
Ενα από τα έργα που θα παρουσιαστούν στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών είναι η βιντεοεγκατάσταση «Τhe voice as performance, act and body» με το οποίο η Βάλι Εξπορτ συμμετείχε στην 52η Μπιενάλε της Βενετίας το 2007. Λίγο πριν από την άφιξή της στην Ελλάδα μίλησε για το έργο της αλλά αρνήθηκε ότι επηρεάστηκε από τον Βιεννέζικο Αξιονισμό που γενικώς πιστεύεται ότι υπήρξε εφαλτήριο που την ώθησε στην ανακάλυψη της δικής της ταυτότητας. Αν λάβουμε υπόψη το αμείωτο ενδιαφέρον των εικαστικών με τις οπτικοακουστικές τέχνες, η Εξπορτ καταλαμβάνει πάντα ιδιαίτερη θέση στη σύγχρονη σκηνή.
– Τη δεκαετία του 1960 χρησιμοποιήσατε τα «Αnti Αrt» και «Νo Αrt» για το έργο σας και για να διαφοροποιηθείτε από το κατεστημένο. Ωστόσο,όταν μιλάμε για μη Τέχνη,τότε γιατί τα έργα αυτά να θεωρούνται υψηλή τέχνη και να εκτιμούνται αναλόγως;
«Ο ορισμός “Αnti Αrt” χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργήσει γόνιμο διάλογο με την κύρια τέχνη της δεκαετίας του 1960 και τη σχέση της με τα new media. Εξακολουθώ να θεωρώ ότι το καλλιτεχνικό μου έργο επικοινωνεί με τις πολιτικές και κοινωνικοπολιτιστικές εξελίξεις και τις νεωτερικές ιδέες της σημερινής εποχής».
– Αν ξεκινούσατε σήμερα θα είχατε την ίδια διάθεση να διαχωρίσετε το γυναικείο σώμα από τον ερωτισμό του, όπως στο «Τouch Cinema»; Πώς αισθάνεστε σήμερα απέναντι στο κίνημα του «φεμινιστικού αξιονισμού»; «Ο ερωτισμός και το γυναικείο κορμί είναι δύο πράγματα άρρηκτα συνδεδεμένα με το έργο μου. Ο ερωτισμός βέβαια διαφέρει από τη σεξουαλικότητα. Η σεξουαλικότητα, πόσο μάλλον η θηλυκή έκφανσή της, αποτελούσε πάντα σημαντική παράμετρο στο έργο μου. Οταν σκέφτομαι τις περασμένες περφόρμανς μου, τις τοποθετώ στο πλαίσιο και σε σύγκριση με τις φεμινιστικές αναζητήσεις της δεκαετίας του 1970. Σήμερα βέβαια αποτελούν ιστορικά ντοκουμέντα της φεμινιστικής τέχνης και των κοινωνικών προβληματισμών της εποχής. Ας πούμε ότι είναι δείκτες της δομικής παρουσίασης της θηλυκής προσέγγισης, ακόμη και της δικής μου φεμινιστικής ταυτότητας στην κοινωνική πραγματικότητα της συγκεκριμένης δεκαετίας που ήταν καταφανώς πατριαρχική».
– Εχετε πει ότι στις αρχές αναζητούσατε μη αισθητικούς τρόπους για να δημιουργήσετε έργα.Γιατί αυτό; «Μπορώ να πω ότι ως κινηματογραφίστρια και φωτογράφος κυρίως στο είδος της εννοιολογικής φωτογραφίας δεν ξέφυγα ποτέ από τα όρια της παραδοσιακής αισθητικής ενασχόλησης».
– Ποιος είναι ο ρόλος των γυναικών στην τέχνη σήμερα; «Αυτός που ήταν πάντα. Να είναι καλλιτέχνες».
– Πόσο άλλαξε η τέχνη με την πρόοδο της τεχνολογίας; «Αλλαξε την ίδια την ενασχόληση με την τέχνη, τον τρόπο με τον οποίο την προσεγγίζεις και εκφράζεσαι μέσω αυτής». – Εχετε αποκαλέσει «υβριδικά» τα έργα στα οποία χρησιμοποιείτε τη μίντια τεχνολογία.Ποια η θέση τους, σε σχέση με «καθαρές» μορφές τέχνης,όπως η ζωγραφική και η γλυπτική;
«Είμαι πεπεισμένη ότι δεν υπάρχουν “καθαρές” μορφές, ούτε στη ζωγραφική, ούτε στη γλυπτική, ούτε στο σινεμά. Αυτή τη στιγμή ποικίλα μέσα εμπλέκονται σε διαφορετικού τύπου καλλιτεχνικές εκφράσεις: υπάρχει κινηματογραφική σκέψη, γλυπτική σκέψη και πάει λέγοντας. Ενα έργο τέχνης μπορεί να συγκεντρώνει πολλές μορφές και είδη. Οι διαχωριστικές γραμμές έχουν πάψει να μας απασχολούν».
Η Βάλι Εξπορτ θα δώσει διάλεξη στο Αμφιθέατρο Δρακοπούλου στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, την Πέμπτη 15 Μαΐου στις 12.30.
