Ο Ολυμπιακός ιδρύθηκε το 1924-1925 και η πρώτη περίοδος του σωματείου, ως τον πόλεμο, ήταν αυτή που διαμόρφωσε και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό τη μετέπειτα πορεία του, αλλά και τη φυσιογνωμία του, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Το σημαντικό είναι όμως ότι ο Ολυμπιακός ταυτίστηκε με τον Πειραιά, τόσο σε πραγματικό όσο και σε φαντασιακό επίπεδο, όπως σημειώνει ο συγγραφέας του βιβλίου, ιστορικός Βάσιας Τσοκόπουλος, συγγραφέας επίσης ενός «πορτρέτου» του Πειραιά κατά τον 19ον αιώνα.
Ο Πειραιάς ως το τέλος του 19ου αιώνα ήταν μια ξεχωριστή, μοντέρνα ελληνική πόλη. Η βιομηχανική ανάπτυξη, η πρότυπη διοίκηση, το δυναμικά αναπτυσσόμενο λιμάνι αποτελούσαν το τρίπτυχο της πειραϊκής υπεροχής. Ο Πειραιάς σχεδιάστηκε για να γίνει απλό επίνειο της πρωτεύουσας, στη συνέχεια όμως εξελίχθηκε και αυτονομήθηκε, αποκρούοντας τις επεκτατικές διαθέσεις της Αθήνας. Στην εξέλιξή του δημιουργήθηκε ένας τοπικισμός, ο οποίος λειτούργησε ως συνεκτικός ιστός της τοπικής κοινωνίας. Οι κάτοικοί του, λόγω των εγκατεστημένων εκεί βιομηχανιών και ναυτικών επιχειρήσεων, τον θεωρούσαν ως μοντέλο παραγωγικής πόλης, σε αντίθεση με την Αθήνα, πόλη παρασιτική, έδρα των υπηρεσιών και της πολιτικής. Τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, όμως, ο Πειραιάς βρισκόταν στην κορυφή της εγκληματικότητας, της χρήσης ναρκωτικών, της πορνείας και γενικότερα των περιθωριακών κοινωνικών φαινομένων. Ηταν η πρωτεύουσα του ρεμπέτικου τραγουδιού και της μαγκιάς. Η οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1930 έπληξε την Ελλάδα συνολικά και πολλαπλασίασε την εγγενή κρίση του Πειραιά. Τότε, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η περιφρόνηση για την Αθήνα μετατράπηκες σε μίσος.
Εν μέσω της κρίσης ανδρώθηκε ο Ολυμπιακός, που γεννήθηκε το 1924-1925 από τη συγχώνευση ενός κομματιού του «Αθλητικού και Ποδοσφαιρικού Συλλόγου Πειραιώς» με τον «Ομιλο Φιλάθλων Πειραιώς» και πρόσφερε στη νεολαία της πόλης όχι μόνο τη δυνατότητα για σωματική έκφραση, αλλά και μια νέα συλλογικότητα, μια καινούργια δυναμική. Αρχικά, υπήρξαν κάποια εμπόδια στην επιλογή του ονόματος και στη νομική του κατοχύρωση, αφού αντέδρασε αρνητικά η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό ξεπεράστηκε και οι ιδρυτές του συλλόγου διεκδίκησαν την εμπλοκή της ομάδας στη ζωή της πόλης. Η Λέσχη του Ολυμπιακού έγινε γρήγορα μια ζωντανή κυψέλη, στην οποία εκτός από τις συναθροίσεις των αθλητών και των μελών, δίνονταν φιλολογικές διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, μαθήματα ζωγραφικής και μουσικής. Η απήχησή του ήταν τέτοια που το 1929, εποχή παντοδυναμίας του Ελευθερίου Βενιζέλου, η Φιλελευθέρα Νεολαία, δυναμική πολιτική οργάνωση, του πρότεινε συνεργασία πάνω σε κοινωνικά ζητήματα.
Η ομάδα έγινε γρήγορα δημοφιλής, συσπείρωσε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και κατάφερε να κερδίσει την αγάπη του πειραϊκού λαού σε βάρος του Εθνικού Πειραιώς, που ιδρύθηκε σχεδόν ταυτόχρονα, και του Πειραϊκού Συνδέσμου, σωματείου αθλητικού και εκπαιδευτικού (από εκεί αποφοίτησαν οι πρώτοι μηχανικοί του Εμπορικού Ναυτικού). Η τοπική κοινωνία, θέλοντας να δημιουργήσει έναν σοβαρό πόλο απέναντι στην Αθήνα και στον Παναθηναϊκό, βοήθησε όσο μπορούσε τον Ολυμπιακό. Κάθε νίκη επί της αθηναϊκής ομάδας ήταν και ένας θρίαμβος των «παρακατιανών» του επινείου έναντι των «υπερφίαλων» πρωτευουσιάνων. Αυτό οδήγησε στο να γίνει ο Ολυμπιακός επίκεντρο της κοινωνικής και της κοσμικής ζωής, μα και μοναδικό σημείο αναφοράς. Σύντομα, κοινωνικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές οργανώσεις άρχισαν να προσφεύγουν σ’ αυτόν, ζητώντας οικονομική ενίσχυση, στήριξη και στέγη. Το 1927-1928 διοργανώθηκε το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, το οποίο συνεχίστηκε με διακοπές ως τον πόλεμο. Ο Ολυμπιακός κατέκτησε έξι πρωταθλήματα σε σύνολο ένδεκα διοργανώσεων, ο Παναθηναϊκός ένα, και από δύο η ΑΕΚ και ο Αρης. Ετσι, μέσα στη δεκαετία του 1930, χάρη στις αγωνιστικές επιτυχίες, η απήχησή του εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα, οπότε μετατράπηκε σε πανελλήνια ομάδα με οπαδούς σε κάθε γωνιά της χώρας. Στο ρίζωμά του, σημειώνει ο συγγραφέας, λειτούργησαν κοινωνικές παράμετροι, μα και η εγκατάσταση μικρασιατών προσφύγων σε αγροτικές περιοχές. Τα αθλητικά σωματεία της περιφέρειας, ορμώμενα από την αντίθεσή τους προς την Αθήνα, απευθύνονταν στον Ολυμπιακό για οικονομική στήριξη και αθλητικό εξοπλισμό, μάλιστα για να τον τιμήσουν δανείζονταν το όνομά του. Σήμερα, ο Ολυμπιακός εξακολουθεί να κρατάει τα σκήπτρα του ελληνικού ποδοσφαίρου, ενώ η αντιπαλότητά του προς τον Παναθηναϊκό, που κατά πολλούς εκφράζει το κατεστημένο, εξακολουθεί να είναι ισχυρή.
