Το 1955 η 34χρονη Πατρίσια Χάισμιθ – πασίγνωστη πλέον μετά την προβολή της ταινίας του Χίτσκοκ Ξένοι στο τρένο που βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημά της -, έχοντας διαβάσει ανάμεσα σε άλλα βιβλία και το Εγκλημα και τιμωρία του Ντοστογέφσκι, εξέδωσε στη Νέα Υόρκη το Ο ταλαντούχος κ. Ρίπλεϋ. Πρόκειται για την ιστορία ενός νεαρού απατεώνα που πηγαίνει από την Αμερική στην Ιταλία, σκοτώνει έναν πλούσιο συμπατριώτη του και ξεφεύγει από τα χέρια της αστυνομίας. Στη συνέχεια, η συγγραφέας έγραψε και άλλα μυθιστορήματα με τον ίδιο ήρωα, τον Τομ Ρίπλεϋ· το πέμπτο και τελευταίο κυκλοφόρησε το 1991, τέσσερα χρόνια πριν από τον θάνατό της. Το τέταρτο βιβλίο της πενταλογίας, Το αγόρι που ακολουθούσε τον Ρίπλεϋ, εκδόθηκε το 1980 και σε αυτό η Χάισμιθ παρουσιάζει έναν διαφορετικό ήρωα – όχι τον χωρίς τύψεις για τα ατιμώρητα εγκλήματα που έχει διαπράξει συμπαθητικό απατεώνα, αλλά έναν σίγουρο για τον εαυτό του μπον βιβέρ που διακατέχεται από ειλικρινή αισθήματα φιλίας για ένα αγόρι με ένοχη συνείδηση.


Σε αυτό ο Ρίπλεϋ ζει ανέμελα στη Γαλλία, κοντά στο Παρίσι, με τη σύζυγό του Ελοΐζ και μια αφοσιωμένη οικονόμο, παίζοντας τσέμπαλο και ασχολούμενος με το εμπόριο πλαστών πινάκων. Ξαφνικά, μπαίνει στον δρόμο του ένας 16χρονος Αμερικανός, ο Φρανκ Πήρσον, ο οποίος έχει εγκαταλείψει την πλούσια οικογένειά του στη Νέα Υόρκη, ταξίδεψε με ψεύτικο όνομα και ξένο διαβατήριο και κάνει τον κηπουρό. Εφυγε εξαιτίας μιας κοπέλας που την αγάπησε χωρίς ανταπόκριση, αλλά και επειδή σκότωσε τον ανάπηρο πατέρα του. Ο Ρίπλεϋ αισθάνεται αλληλέγγυος μαζί του και όταν οι δικοί του βάζουν έναν ντετέκτιβ να ψάξει να τον βρει, προσπαθεί να τον σώσει από τα χέρια μιας ομάδας κακοποιών που ετοιμάζονται να τον απαγάγουν για να εισπράξουν λύτρα. Ετσι, ταξιδεύουν στο Βερολίνο (περιπλανώνται στις εξαθλιωμένες συνοικίες με τους τούρκους μετανάστες και τα ύποπτα μπαρ), στο Αμβούργο, αλλά και στη Νέα Υόρκη.


Η πλοκή του μυθιστορήματος, παρά το δραματικό και αναπάντεχο τέλος, εκτυλίσσεται αργά, πολύ αργά, η αγωνία, το σασπένς – το περίφημο σασπένς της Χάισμιθ – σχεδόν απουσιάζει· η δράση αρχίζει λίγο πριν από τη μέση. Ωστόσο οι σκηνές βίας έχουν ένταση, ίσως για να ικανοποιηθεί ο απαιτητικός αναγνώστης. Εδώ αντικρίζουμε έναν διαφορετικό Ρίπλεϋ: ανθρώπινο, αλτρουιστή, γενναιόδωρο. Στην ουσία το μυθιστόρημα έχει ως θέμα την ανδρική φιλία, την απαλλαγμένη από ερωτισμό και ιδιοτέλεια. Ο Φρανκ μοιάζει του Ρίπλεϋ, είναι το ίδιο κακός και τρυφερός μαζί – τα ομώνυμα έλκονται. Ταυτόχρονα, η Χάισμιθ εκθέτει τις απόψεις της για την αγάπη και την ερωτική απογοήτευση, τις οικογενειακές σχέσεις που δεν είναι ρόδινες (στα βιβλία της η αρμονική οικογένεια είναι σχεδόν ανύπαρκτη). Παράλληλα, μιλάει για την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν το Τείχος του Βερολίνου κόβει την πόλη στα δύο και το ανατολικό τμήμα της το φρουρούν χιλιάδες σοβιετικοί στρατιώτες. Μερικές αναφορές σε ονόματα (Ζισκάρ ντ’ Εστέν, Ζακ Σιράκ, Τζίμι Κάρτερ, Χριστίνα Ωνάση, Μπιτλς) δίνουν το στίγμα της εποχής, ενώ οι «μπηχτές» κατά της Σοβιετικής Ενωσης αλλά και των ένοπλων αριστερών ομάδων της Γερμανίας που προβαίνουν σε βίαιες αιματηρές ενέργειες αποκαλύπτουν την πιθανή απομάκρυνση της συγγραφέως από τις νεανικές μαρξιστικές ιδέες της.


Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.