Τα γαλλικά λεξικά μάς πληροφορούν ότι η λέξη noir σημαίνει μαύρος, σκοτεινός, σκούρος, πένθιμος. Ωστόσο στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο η έννοιά της διευρύνεται και από τo 1946 και μετά (εξαιτίας της μαύρης λογοτεχνικής σειράς των εκδόσεων Gallimard), συνοδεύοντας τις λέξεις roman και film, αντιστοίχως, μπορεί να εκφράζει ποικίλες έννοιες, όπως μοναξιά, φόβο, ενοχή, σεξουαλική εμμονή, κοινωνική μιζέρια, πάθος, απόγνωση. Επομένως, σε ένα νουάρ μυθιστόρημα δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν εγκλήματα, δολοφόνοι και αστυνομικοί· αρκεί οι ήρωες να βιώνουν ακραίες καταστάσεις και στον περίγυρό τους να πλανώνται απειλές, τρέλα ή θάνατος. Τούτος ο πρόλογος είναι αναγκαίος στην παρουσίαση του μικρού μυθιστορήματος Σχετικά με τον Ροδερέρ του Αργεντινού Γκιγέρμο Μαρτίνες (1962), μαθηματικού, συγγραφέα του ευπώλητου (και στην Ελλάδα) αστυνομικού Η ακολουθία της Οξφόρδης, αλλά και του τόμου δοκιμίων Ο Μπόρχες και τα μαθηματικά. Πρόκειται για ένα βιβλίο όπου ο ανώνυμος αφηγητής, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Αϊρες, προτού πάει στην Αγγλία για μεταπτυχιακά, μιλάει για τον Γουστάβο Ροδερέρ, ένα νεαρό συμμαθητή του στο γυμνάσιο, αλλά και συμπαίκτη του στο σκάκι.
Η γνωριμία ανάμεσα στους δύο νέους γίνεται στο παραλιακό χωριό όπου ζουν, το Πουέντε Βιέχο, σε ένα κακόφημο μπαρ, στο οποίο συμβιώνουν αρμονικά τζογαδόροι, πότες και καπνιστές με μαθητές που θεωρούν τη σκακιστική παρτίδα διασκέδαση, αλλά και ευκαιρία για επίδειξη της ευφυΐας τους. Ο ήρωάς μας στη μονομαχία με τον Ροδερέρ ηττάται, χωρίς να μπορεί να φανταστεί ότι το παιχνίδι τους θα είναι το προοίμιο μιας σταθερής φιλίας και ταυτόχρονα η αρχή μιας επώδυνης σχέσης με δραματική έκβαση. Δίπλα σε αυτούς τους πρωταγωνιστές κινούνται πρόσωπα. Πρώτα πρώτα οι γονείς και η αδελφή του αφηγητή, η Κριστίνα, η οποία γοητεύεται από την προσωπικότητα του Ροδερέρ, κατόχου μιας πλούσιας βιβλιοθήκης, εμφανώς πιο ιδιοφυούς από τους άλλους και ίσως γι’ αυτό πιο απόμακρου. Στη συνέχεια, οι συμμαθήτριες, με πρώτη την Ντανιέλα με τα χοντρά πόδια, την οποία η επιθυμία της να σαγηνεύσει τον Ροδερέρ την οδηγεί στην αυστηρή δίαιτα και στον θάνατο από ασιτία. Τέλος, οι καθηγητές, ιδίως ο γιατρός δόκτωρ Ράγο, ο οποίος έχασε τη θέση του επειδή κατηγορήθηκε ότι χειρούργησε υπό την επήρεια ναρκωτικού.
Τα ναρκωτικά, οι ουσίες γενικότερα, και το πώς επιδρούν στον άνθρωπο αποτελούν τον βασικότερο παράγοντα στο ξετύλιγμα της ιστορίας. Δευτερευόντως τα βιβλία, δηλαδή η λογοτεχνία με τα φιλοσοφικά νοήματά της, τους ήρωες, τα σύμβολα, τις αλληγορίες, αλλά και η επιστήμη με τις θεωρίες και τα συστήματα. Πρώτα πρώτα ο Φάουστ του Γκαίτε, ο Διάβολος και ο Θεός· μετά Η εικόνα στο χαλί του Χένρι Τζέιμς, ο Τόμας Ντε Κουίνσι, ο Εντγκαρ Αλαν Πόε, ο Ζαν Κοκτό, ο Τσόσερ, ο Κόλεριτζ, ο Γκοτιέ, ο Ντοστογέφσκι, ο Μαλρό (άνθρωποι με πάθη, ορισμένοι εθισμένοι στα ναρκωτικά), αλλά και ο Αριστοτέλης, ο Αϊνστάιν, ο Λάιμπνιτς, ο Εγελος, ο Σπινόζα, ο Μαρξ. Το Σχετικά με τον Ροδερέρ είναι ένα βιβλίο με σασπένς, δηλαδή προκαλεί στον αναγνώστη αγωνία για τα μελλούμενα· θέμα του είναι η αναζήτηση της γνώσης, το όραμα που καταδίωκε τον Νίτσε, και η κατάρα της ευφυΐας, η ζοφερή κατάσταση του ανθρώπινου μυαλού που ενίοτε καταλήγει στην τρέλα ή στην αυτοκτονία.
Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.
