Η Λατινική Αμερική συνεχίζει να μας στέλνει μυθιστορήματα, με μικρό ή μεγάλο ενδιαφέρον, ανάλογα με το θέμα, τη δεξιοτεχνία και τις συγγραφικές ικανότητες του δημιουργού τους. Ή ακόμη και με την ιδεολογία του, αφού κατά κανόνα η πλειονότητα των σημαντικών συγγραφέων της είναι ή υπήρξαν αριστεροί. Χώρες ιδιαίτερα παραγωγικές σε αυτό τον τομέα είναι κυρίως η Αργεντινή, το Μεξικό και η Κούβα από όπου έρχονται τα περισσότερα και σημαντικότερα έργα. Από την Αργεντινή είναι και το Τη χρονιά που δραπέτευσε το λιοντάρι του άγνωστου στην Ελλάδα Κάρλος Σαμπάγιο (Μπουένος Αϊρες, 1943), σεναριογράφου, κριτικού λογοτεχνίας και μουσικής, αλλά και ποιητή (έχει στο ενεργητικό του τη συλλογή Tango y milonga). Εξόριστος στην Ευρώπη από τη δεκαετία του ’70, εποχή όπου η πατρίδα του βρισκόταν υπό στυγνό δικτατορικό καθεστώς, μετέφερε στις αποσκευές του μνήμες από τη νεότητά του, τις οποίες έχει μετατρέψει σε λογοτεχνία που εκδίδεται στην Ισπανία, τόπο όπου ζει σήμερα.


Η ιστορία διαδραματίζεται στο Μπουένος Αϊρες τον Μάιο του 1957, όταν ο κόσμος αναστατώνεται από τη δραπέτευση ενός λιονταριού – το λένε Κασιμίρο -, από το τσίρκο Φερράρι που περιπλανιέται στην πόλη και τρομοκρατεί άθελά του τους κατοίκους. Παρά τις φήμες, το υπερήφανο και πεινασμένο ζώο είναι ακίνδυνο. Επικίνδυνοι, αντίθετα, είναι οι δίδυμοι δολοφόνοι, Αλεξ και Αδόλφο, μέλη μιας ομάδας που στο πλαίσιο «εξυγίανσης» της κοινωνίας σκοτώνει μικροκακοποιούς και σκοπεύει να επεκτείνει τη δράση της, εξολοθρεύοντας πόρνες, προαγωγούς και τοκογλύφους (επειδή είναι εβραίοι). Ενας πιθανός στόχος τους είναι ο Λεόν Φερράρα, άκακος πορτοφολάς, χορευτής του τανγκό, συνδεδεμένος αισθηματικά με μια κομμώτρια, τη Μαρτίτα. Επικίνδυνοι είναι οι ελεύθεροι σκοπευτές που μετά την εκδίωξη του δικτάτορα Χουάν Περόν πυροβολούν επί δικαίους και αδίκους, τα όργανα του καθεστώτος που σφαγιάζουν συνδικαλιστές και αντιπάλους, οι κλίκες μέσα στην αστυνομία που ρυθμίζουν τη ζωή των πολιτών, ο θρήσκος και αντικομμουνιστής αστυνόμος Μαργαρίδα στον οποίο έχει ανατεθεί ο έλεγχος της δημόσιας ηθικής και αυτός μπουκάρει στις ερωτικές φωλιές των ζευγαριών προκειμένου να διαπιστώσει τη νομιμότητα των σεξουαλικών περιπτύξεων, κάτι ναζί δικτυωμένοι με ανθρώπους του καθεστώτος, τους οποίους κυνηγούν τρεις ανατολικοευρωπαίοι πράκτορες: ο Βάλτερ, ο Φ. και μια όμορφη νεαρή γυναίκα, η Σαμπίν, την οποία ερωτεύεται ο Λεόν.


Στο μυθιστόρημα Τη χρονιά που δραπέτευσε το λιοντάρι πρωταγωνιστεί το Μπουένος Αϊρες, μια κοσμοπολίτικη Βαβέλ, χτισμένη στις όχθες του ποταμού Λα Πλάτα, υμνημένη τόσο από συγγραφείς όπως ο Μπόρχες, όσο και από τραγουδοποιούς όπως ο Κάρλος Γαρδέλ. Εδώ φαίνεται αποδιοργανωμένη, την κυβερνούν διεφθαρμένες αρχές, η προσωπική ελευθερία και η ζωή απειλούνται. Η δράση είναι τοποθετημένη στο μετρό, στα τραμ, στο λούνα παρκ, σε καφενεία και χορευτικά κέντρα, στο περίφημο πάρκο Ρετίρο, και σε μια πανσιόν, όπου τυχαίνει να κατοικούν οι περισσότεροι από τους ήρωες, οι οποίοι λίγο – πολύ συνδέονται ερωτικά. Ωστόσο, την ώρα που στην πρωτεύουσα της Αργεντινής – κάποιος τη χαρακτηρίζει με καμάρι «σιτοβολώνα του κόσμου» και άλλος «σφαγείο» – συμβαίνουν διάφορα σοβαρά, μα και φαιδρά, κάπου βορειότερα, στα βουνά της Κούβας, μια χούφτα αντάρτες με επικεφαλής έναν δικηγόρο ονόματι Φιντέλ Κάστρο αγωνίζονται εναντίον του δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα, του λοχία που έγινε στρατηγός, ενώ στο Διάστημα εκτοξεύεται από τους Σοβιετικούς ο τεχνητός δορυφόρος Σπούτνικ και στην Αλγερία χιλιάδες γάλλοι στρατιώτες προσπαθούν να θέσουν υπό έλεγχο τους άραβες εθνικιστές, χύνοντας αίμα αθώων.


Το μυθιστόρημα μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολιτικό νουάρ, αλλά και ως μαύρη κωμωδία. Ο αναγνώστης βρίσκεται σε αδυναμία να το κατατάξει, δεδομένου ότι ο Σαμπάγιο είτε προσπαθεί να τον μπερδέψει είτε δεν ήξερε εξαρχής τι ακριβώς ήθελε να κάνει. Κοντολογίς, είναι λίγο άνισο. Μερικοί ήρωες είναι σοβαροί, όπως ο μοναχικός και έντιμος αστυνόμος Κασάρες, άλλοι αξιαγάπητοι, όπως η ομάδα των κομμουνιστών πρακτόρων, άλλοι συμπαθητικοί, όπως ο ονειροπόλος Λεόν και το λιοντάρι (στα ισπανικά leοn σημαίνει λιοντάρι), και άλλοι γελοίοι στα όρια της καρικατούρας, όπως ο Μαργαρίδα, ο οποίος έχει έναν μύκητα από αφροδίσιο που του στερεί το σεξ με τη σύζυγό του. Η αφήγηση αρχίζει πολύ καλά ως γκανγκστερικό ανάγνωσμα με τους βασικούς ήρωες, τον πορτοφολά Λεόν, τον Μαργαρίδα, τον Βάλτερ, τον παλιό κομμουνιστή, συνεχίζεται ως φάρσα με τις σεξουαλικές στιγμές των ομοφυλόφιλων αιμομικτών διδύμων αδελφών-δολοφόνων Αλεξ και Αδόλφο και τα εξωσυζυγικά κατορθώματα της Σάρας, της γυναίκας του Μαργαρίδα, σοβαρεύει με την εξιστόρηση της ζωής των ιδεαλιστών πρακτόρων, πρώην οπαδών του Στάλιν που κυνηγούν τους ναζιστές, αλαφραίνει με τη σύγκρουση του ζεύγους και την αναφορά σε αιμορροΐδες, μπιντέ, κοιλιακά αέρια και χαρτιά υγείας, και κορυφώνεται με μια τραγωδία.


Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.