Μ όλις το 14% των απορριμμάτων μας ανακυκλώνεται σήμερα στην Ελλάδα, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται στο 33%. Αντίθετα στις αναπτυγμένες χώρες η ανακύκλωση έχει γίνει ο κανόνας στη διαχείριση των σκουπιδιών. Σε ορισμένα κράτη, όπως η Σουηδία, οι πολίτες έχουν δεχθεί να πληρώνουν υψηλότερους φόρους για να καλύψουν οι αρμόδιες υπηρεσίες τις επιπλέον δαπάνες που επιβάλλουν οι κανονισμοί ανακύκλωσης. Τα οφέλη από την ανακύκλωση αφορούν το φυσικό και αστικό περιβάλλον, την ενέργεια, αλλά και τις κλιματικές αλλαγές. Είναι ενδεικτικό ότι με βάση υπολογισμούς της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης και της Greenpeace, το 3% των ελληνικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να αποφευχθεί αν εφαρμοζόταν ένα πλήρες πρόγραμμα ανακύκλωσης. Η ανοχή στην ανεύθυνη διαχείριση των αποβλήτων όπως φαίνεται εξαντλείται, καθώς το θέμα αποτέλεσε, στο πλαίσιο της χάραξης μιας κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής, ένα από τα βασικά σημεία της ημερήσιας διάταξης της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις Βρυξέλλες.
Στην Ελλάδα η διαχείριση των αποβλήτων ακολουθεί ακόμη ξεπερασμένες πρακτικές, οι οποίες αποτελούν σοβαρή απειλή για την υγεία και το περιβάλλον και σπάταλη οικονομική επιλογή, ενώ προβάλλουν την αναποτελεσματική οργάνωση της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αν και στη δεκαετία του ΄90 οι έλληνες πολίτες ευαισθητοποιήθηκαν σε σημαντικό βαθμό, χάρη και στις δράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, η πολιτεία άργησε να αναλάβει τις ευθύνες της. Μόλις το 2001, ύστερα από έξι χρόνια νομοθετικής προεργασίας, διαμορφώθηκε ένα νομοθετικό πλαίσιο ώστε να υπάρξει μια διαφορετική, εναλλακτική διαχείριση ενός σημαντικού ποσοστού αποβλήτων (νόμος 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων). Ωστόσο, παρά τη νομοθεσία, οι διαδικασίες σε επίπεδο πολιτικής, σχεδιασμού και δημιουργίας υποδομών για μια βιώσιμη διαχείριση των στερεών αποβλήτων ήταν εξαιρετικά αργές. Την ίδια ώρα ο όγκος των απορριμμάτων αυξανόταν ραγδαία- από 2.000.000 τόνους/ έτος τη δεκαετία του ΄70 σε 5.000.000 τόνους/ έτος τα τελευταία χρόνια. Ετσι το κράτος βρέθηκε απροετοίμαστο, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης κ. Φ. Κυρκίτσο, «με συνέπεια πολλές περιοχές να βρίσκονται σήμερα σε αδιέξοδο σχετικά με την τελική διάθεση των απορριμμάτων».
Στην Αττική συχνά δημιουργούνται εκρηκτικές καταστάσεις με τη χωματερή στα Λιόσια, αλλά και τη χωροθέτηση των νέων ΧΥΤΑ. Ο προσωρινός χώρος ταφής στη Φυλή είναι ήδη υπερκορεσμένος, με τα σκουπίδια να έχουν ξεπεράσει σε ύψος τα 155 μέτρα. Παρ΄ όλα αυτά καθημερινά οδηγούνται εκεί περίπου 6.000
τόνοι απορριμμάτων, ενώ αδιευκρίνιστες ποσότητες καταλήγουν σε πλήρως ανεξέλεγκτους χώρους σε άλλες περιοχές της Αττικής. «Ακόμη και σήμερα η κεντρική και τοπική διοίκηση επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τουςκυρίως στο να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν Χώρους Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων» επισημαίνει ο κ. Κυρκίτσος. Και προσθέτει: «Οι πολίτες αντιδρούν στη χωροθέτηση ΧΥΤΑ στην περιοχή τους και προτείνουν ακόμη και για τα δικά τους απόβλητανα πάνε κάπου αλλού.Κανείς δεν μιλάει για μείωση,ανακύκλωση και κομποστοποίηση των απορριμμάτων».
Ειδικοί του ΥΠΕΧΩΔΕ εκτιμούν ότι σήμερα στην Ελλάδα ανακυκλώνεται μόλις το 14% των απορριμμάτων μας. Η ανακύκλωση χαρτιού βρίσκεται στο 29% και γυαλιού στο 26%, τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές οδηγίες απαιτούν ανακύκλωση 60% των δύο υλικών ως το 2011. Σοβαρές καθυστερήσεις και λανθασμένες επιλογές βαρύνουν την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ και για την εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων. Εδώ και δυόμισι χρόνια είναι έτοιμο το σχέδιο, αλλά δεν προχωράει το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) για τη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Αλλων Προϊόντων, που θα οργανώνει τα θέματα της ανακύκλωσης. Επίσης δεν προχωράει ούτε το ΠΔ για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από κατεδαφίσεις, εκσκαφές και οικοδομές (μπάζα). Και αυτά την ίδια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει στοιχεία που δείχνουν ότι η ανακύκλωση συνεισφέρει θετικά και στην καταπολέμηση της ανεργίας-δημιουργούνται 250 θέσεις εργασίας ανά 10.000 τόνους αποβλήτων που ανακυκλώνονται, από 20 ως 40 θέσεις αν η ίδια ποσότητα αποτεφρωθεί και 10 αν καταλήξει σε ταφή.
Ανακύκλωση ειδικών απορριμμάτων
▅ Το 2006 συλλέχθηκε περίπου το 9%-10% των μπαταριών που διακινήθηκαν την ίδια χρονιά στην ελληνική αγορά. Σύμφωνα με τη νομοθεσία θα έπρεπε να έχει γίνει η συλλογή τουλάχιστον του 30% των χρησιμοποιημένων ηλεκτρικών στηλών.
▅ Ως το τέλος του 2006 συλλέχθηκε και ανακυκλώθηκε ποσότητα 36.000 ΜΤ χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων, ενώ έπρεπε να έχουν συλλεγεί 60.000 ΜΤ.
▅ Το 2005 συλλέχθηκαν για ανακύκλωση 6.551 οχήματα και το 2006 20.128. Παρά τη μεγάλη αύξηση δεν υπάρχουν σημεία παράδοσης οχημάτων σε όλη τη χώρα.
▅ Αν και λειτουργεί σήμερα μονάδα επεξεργασίας και ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών στους Αγ. Θεοδώρους και έχει δρομολογηθεί η κατασκευή άλλων δύο εργοστασίων ανακύκλωσης, ελάχιστες συσκευές συλλέγονται στους 174 δήμους που έχουν υπογράψει σύμβαση και έχουν τοποθετήσει κοντέινερ.
▅ Το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης στα Λιόσια έπρεπε να λειτουργεί από το 2001 και να επεξεργάζεται ημερησίως 1.200 τόνους απορριμμάτων και 300 τόνους λάσπης από την Ψυττάλεια. Για αρκετό διάστημα λειτούργησε σε πιλοτική βάση και παρήγε μεταξύ άλλων σημαντικές ποσότητες RDF (υλικό για ενεργειακή αξιοποίηση που μπορεί να παράγεται από χαρτί και πλαστικό που δεν ανακυκλώνονται), τις οποίες δεν ήταν εύκολο να διαθέσει. Η μόνη λύση γι΄ αυτό το υλικό είναι να υποκαταστήσει το μαζούτ σε κλιβάνους ειδικών μονάδων.
