Το πιθανότερο είναι οι φήμες για δήθεν στημένους διαιτητές στην Ελλάδα να ξεκίνησαν με την εμφάνιση του πρώτου διαιτητή. Αλλωστε και το περίφημο ΠΟΚ (ο οργανισμός ελέγχου της ΕΠΟ και του ελληνικού πρωταθλήματος, τον οποίον είχαν συστήσει ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ) διαλύθηκε το 1963 γιατί ο καθένας από τους τρεις εταίρους διεκδικούσε τον έλεγχο της διαιτησίας για λογαριασμό του. Ως ένα σημείο οι φήμες αυτές υποδαυλίζονται και από τη ματαιοδοξία των παραγόντων καθώς στην Ελλάδα κάθε πρόεδρος δεν είναι παρά ένας «υποψήφιος σωτήρας», ο οποίος βαυκαλίζεται να ακούει τους οπαδούς της ομάδας να υποστηρίζουν ότι πίσω από τις επιτυχίες κρύβεται αυτός (και μόνο). Μαζί με τις φήμες πληθαίνουν και οι καταγγελίες οι οποίες έρχονται από κάθε κατεύθυνση. Πριν από επτά ημέρες ο υφυπουργός Αθλητισμού κ. Γιώργος Φλωρίδης έκανε λόγο «για μια συμμορία η οποία ελέγχει τη διαιτησία δρώντας παρασκηνιακά». Μερικά χρόνια πριν, το 1997, ο τότε πρόεδρος της ΕΠΑΕ και πρώην ΓΓΑ κ. Στέλιος Σφακιανάκης μιλώντας για τον ρόλο των προέδρων (τους οποίους θεωρητικά εκπροσωπούσε) και τις όποιες παρεμβάσεις τους στον κόσμο της διαιτησίας είχε χαρακτηρίσει τη λίγκα «Οργανισμό Ηνωμένων… λαμόγιων»! Ανάλογες επιθέσεις όχι μόνο στους προέδρους αλλά και στους παράγοντες της διαιτησίας έκανε ως υφυπουργός Αθλητισμού και ο κ. Ανδρέας Φούρας (σ.σ. «θα συντρίψω το παρακράτος» είχε δηλώσει τον Μάρτιο του 1998) καθώς και πολλοί άλλοι πολιτικοί, κανείς όμως ποτέ δεν κατάφερε να κόψει τα κεφάλια της «Λερναίας Υδρας». Ολοι συμφωνούν ότι το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι αλλά και κανείς δεν κατάφερε να το αποκεφαλίσει.
Η τελευταία καταγγελία για δωροδοκία έγινε το 1989 από τον διαιτητή Κώστα Ακρίδα. Οσοι γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στον χώρο του παρασκηνίου της διαιτησίας υποστηρίζουν ότι στο τέλος της δεκαετίας του ’80 τα κυκλώματα άλλαξαν τρόπους δράσης. Κατάλαβαν μετά το πέρασμα του Γιώργου Κοσκωτά, που έψαχνε και χρηματοδοτούσε συμμάχους οι οποίοι θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν (η απόπειρα δωροδοκίας του τότε τερματοφύλακα της ΑΕΚ Θεολόγη Παπαδόπουλου είναι ενδεικτική των προθέσεων), ότι πάντοτε θα υπάρχει κάποιος πρόεδρος ή μεγαλοπαράγοντας που θα ενδιαφερθεί για τις προσφερόμενες υπηρεσίες τους. Από την καταγγελία του Ακρίδα πέρασαν 11 χρόνια χωρίς κανείς από τότε να παρουσιάσει αποδείξεις και στοιχεία.
Κάποιοι μιλάνε για διαιτητές που εισπράττουν χρήματα από άσχετα δικηγορικά γραφεία τα οποία χρηματοδοτούν τις υπηρεσίες τους εξασφαλίζοντάς τους ανωνυμία και κάλυψη. Αλλοι κάνουν λόγο για καταθέσεις στο εξωτερικό, εμβάσματα και επιταγές σε όνομα τρίτων. Η καχυποψία και οι φήμες ποτέ δεν έλειψαν και για δεκαετίες ολόκληρες βασανίζουν το ελληνικό ποδόσφαιρο, χωρίς ωστόσο να είναι εντελώς αστήρικτες.
Η ιστορία του ούγγρου διαιτητή κ. Παλοτάι, στον οποίον οι άνθρωποι του αείμνηστου Νίκου Γουλανδρή έταξαν χρήματα (τα οποία δεν του έδωσαν ποτέ) για να βοηθήσει τον Ολυμπιακό να αποκλείσει την Αντερλεχτ, αλλά και η περίπτωση του σέρβου κ. Σόσταριτς, ο οποίος την παραμονή του αγώνα του Ολυμπιακού με την Μπενφίκα το 1983 ξενυχτούσε στο ξενοδοχείο με συντροφιά δεσποινίδων που είχαν πληρωθεί από αγνώστους για να ικανοποιήσουν τα βίτσια του, είναι περιπτώσεις που επιλέξαμε τυχαία και οι οποίες, αν μη τι άλλο, καταμαρτυρούν μια κάποια νοοτροπία. Τη δεκαετία του ’80 οι πάντοτε αδιασταύρωτες φήμες ήθελαν τους μισούς έλληνες διαιτητές να διατηρούν επαγγελματικές σχέσεις με την αυτοκρατορία της οικογένειας Βαρδινογιάννη ενώ και τα χρυσά χρόνια της ΑΕΚ (1989-96) συνδυάστηκαν όχι μόνο με τις προπονητικές ικανότητες του Ντούσαν Μπάγεβιτς αλλά και με την επιρροή πρώτα του Στράτου Γιδόπουλου και στη συνέχεια του Δημήτρη Μελισσανίδη στον κόσμο της διαιτησίας.
Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα σε ό,τι έγινε στο παρελθόν και σε αυτά που συμβαίνουν σήμερα είναι ότι κάποτε οι όποιες υποψίες αφορούσαν διαιτητές φίλα προσκείμενους σε κάποιες ομάδες («ανθρώπους ειδικών αποστολών» τους χαρακτήρισε πρώην διαιτητής) ενώ σήμερα γίνεται ανοιχτά λόγος για ολόκληρα κυκλώματα τα οποία εγγυώνται αποτελέσματα και ειδικές βοήθειες σε κάθε κατηγορία.
«Μου είχαν ζητήσει 100 εκατομμύρια για να ξεπεράσω τον σκόπελο της Δ’ Εθνικής» είχε δηλώσει μιλώντας στο «Βήμα» ο ιδιοκτήτης των Λύκων Κώστας Ηλιάδης, ο οποίος είχε εξηγήσει ότι «το κύκλωμα εκβιάζει «εξυπηρετήσεις» από τους διαιτητές έχοντας παρακαταθήκη την υπόσχεση ότι αυτοί θα φθάσουν γρήγορα να σφυρίξουν στην Α’ Εθνική κατηγορία».
* Το «φάντασμα» του Θωμά
Από το 1990 και έπειτα οι καταγγελίες πληθαίνουν. Ο αγαπημένος στόχος όσων καταγγέλλουν πρόσωπα και πράγματα είναι ο Θωμάς Μητρόπουλος, η παρουσία του οποίου στον χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου έχει δαιμονοποιηθεί. Το 1997 ο αδερφός του Βίκτωρα Μητρόπουλου κέρδισε τις εκλογές της ΕΠΟ παρά τις κομματικές και κυβερνητικές παρεμβάσεις στέλνοντας ένα μήνυμα της παντοδυναμίας του. «Η διαιτησία ελέγχεται από την ποδοσφαιρική ομοσπονδία και όποιος ελέγχει την ΕΠΟ ελέγχει και τη διαιτησία» λένε οι αντιπολιτευόμενοι των πρακτικών του Μητρόπουλου οι οποίοι ορκίζονται ότι αυτός και οι άνθρωποί του όχι μόνο ελέγχουν τους περισσότερους διαιτητές αλλά και τους παρατηρητές και όσους τους κρίνουν!
Οι καταγγελίες του κ. Διονύση Ψωμιάδη, προέδρου της Ενωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Μακεδονίας, αλλά και του κ. Χρήστου Σμυρλή στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής οδήγησαν τον εισαγγελέα Πειραιά Γρηγόρη Πεπόνη να ασκήσει ποινική δίωξη στον Θωμά Μητρόπουλο, ο οποίος φυσικά δήλωσε αθώος. Φρόντισε μάλιστα να μηνύσει κρατικό κανάλι, την ΕΤ3, και την εκπομπή «Η δίκη» γιατί, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, «έδωσε βήμα στους συκοφάντες του». Στη συγκεκριμένη εκπομπή, η οποία διακόπηκε γιατί το κανάλι τρόμαξε προφανώς από τις συνεχείς αγωγές και τις ασταμάτητες μηνύσεις, αναφέρθηκε για πρώτη φορά και ο όρος «παράγκα», ο οποίος κατάντησε συνώνυμο του υποτιθέμενου κέντρου του παρασκηνίου που ελέγχει τη διαιτησία.
Ως συνεργάτης του Θωμά Μητρόπουλου «φωτογραφίζεται» από όλους ο πρώην διαιτητής και νυν πρόεδρος του Συλλόγου Διαιτητών Πειραιά Γιάννης Σπάθας. Στην εύλογη ερώτηση τι χρειάζεται ο πρόεδρος ενός απλού συνδέσμου σε κάποιον που υποτίθεται ότι κατευθύνει ένα ολόκληρο κύκλωμα η απάντηση η οποία δίνεται είναι ότι οι διαιτητές του συγκεκριμένου συνδέσμου είναι αυτοί που αναλαμβάνουν τις δύσκολες αποστολές, οι εντολοδόχοι των ανθρώπων που κυβερνούν την… παράγκα. «Οι υπόλοιποι διαιτητές» μας έλεγε διατηρώντας την ανωνυμία του κορυφαίο στέλεχος της διαιτησίας «απλώς ξέρουν ποιον δεν πρέπει να αδικήσουν, ενώ τα «αστέρια» του Σπάθα ξέρουν τι πρέπει και πώς πρέπει να το κάνουν».
Ο 45χρονος Γιάννης Σπάθας πάντως παραλίγο να πληρώσει με την ίδια του τη ζωή τις όποιες παρασκηνιακές ενέργειές του καθώς το καλοκαίρι του 1999 (συγκεκριμένα στις 22 Ιουλίου) άγνωστοι τον πυροβόλησαν στο Κερατσίνι. Ο κάποτε εισαγωγέας κατεψυγμένων και σήμερα άνεργος Σπάθας δέχθηκε έξι σφαίρες στα πόδια και, παρ’ όλο που είδε το πρόσωπο αυτών που τον πυροβόλησαν, δεν είπε κουβέντα και δεν έδωσε την περιγραφή τους στην Αστυνομία. Ολες τις ημέρες που πέρασε νοσηλευόμενος στο νοσοκομείο φάνηκε ιδιαίτερα ήρεμος «σαν άνθρωπος που γνώριζε ότι πλήρωσε τον λογαριασμό και τώρα δεν έχει να φοβηθεί τίποτε» δήλωσε χαρακτηριστικά ένας από τους γιατρούς που τον παρακολουθούσαν. Περιττό είναι να υπογραμμίσουμε ότι την πρώτη από τις ανθοδέσμες με τις οποίες οι φίλοι του εκδήλωσαν τη συμπαράστασή τους στα όσα του συνέβησαν την έστειλε ο καλός φίλος του Θωμάς Μητρόπουλος…
* Ξύλο και εμπρησμοί
Ο Σπάθας δεν είναι ο πρώτος άνθρωπος ο οποίος δέχεται επιθέσεις. Μαζί με τις καταγγελίες τα τελευταία χρόνια άρχισαν και οι αντεκδικήσεις, πράγμα που παλιότερα δεν μπορούσε ούτε να το διανοηθεί κανείς. Ο πρώτος ο οποίος έφαγε ξύλο και μάλιστα από τέσσερις(!) αγνώστους ήταν ο Θεσσαλονικιός Φίλιππος Μπάκας, ο οποίος το 1989 είχε την ατυχία να σφυρίξει σε τελικό Κυπέλλου Ελλάδος ένα πέναλτι εναντίον της ΑΕΚ στο 89′. Το χτύπησε ο Κριστόφ Βαζέχα και έδωσε το Κύπελλο στον Παναθηναϊκό αλλά την πλήρωσε ο διαιτητής, ο οποίος ξυλοκοπήθηκε άγρια από αγνώστους σε περιοχή πλησίον του αεροδρομίου του Ελληνικού και εγκατέλειψε τη διαιτησία για να ασχοληθεί με το… πατσατζίδικό του.
Την επόμενη χρονιά σειρά πήρε ο Γιώργος Σπανέας, ο οποίος είχε την ατυχή έμπνευση να δώσει πέναλτι υπέρ των Πρασίνων και εναντίον του Πανιωνίου όταν μέσα στην περιοχή «γλίστρησε» ο Γιώργος Γεωργιάδης. Λίγες ημέρες αργότερα το μαγαζί με λάστιχα αυτοκινήτων το οποίο ο πρώην διαιτητής διατηρεί στο Μπραχάμι άρπαξε φωτιά και, όπως είπε και ο ίδιος, ευτυχώς που ήταν βράδυ και δεν υπήρχαν θύματα. Τον ίδιο καιρό έφαγε ξύλο και ο διαιτητής Νίκος Αγγελάκης, ο ίδιος όμως θεώρησε την επίθεση του αγνώστου άνευ ποδοσφαιρικής αιτίας…
Τα δύο τελευταία επεισόδια στο σίριαλ του παραλόγου τα είχαμε την περυσινή ποδοσφαιρική περίοδο. Λίγες ημέρες μετά τη διαιτησία του Γιώργου Δούρου στον αγώνα Κυπέλλου Αρη – Παναθηναϊκού (1-1) άγνωστοι έσπασαν τα τζάμια του καθαριστηρίου που διατηρεί στο Βέλο Κορινθίας και πέταξαν βόμβες μολότοφ. Μία εβδομάδα προτού φθάσει το Πάσχα άγνωστοι έκαψαν στον Αγιο Νικόλαο Λασιθίου το ΙΧ αυτοκίνητο του Μανόλη Γιανναδάκη, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες ήταν ο διαιτητής του αγώνα Παναθηναϊκού – ΟΦΗ (3-2).
Ολα αυτά δείχνουν ότι, αν υπάρχει ένα κύκλωμα το οποίο υπόσχεται στους διαιτητές καταξίωση και γρήγορη πρόσβαση στους πίνακες της Α’ Εθνικής, πράγμα που εξασφαλίζει φήμη, καλές αμοιβές και επαγγελματική αποκατάσταση, υπάρχουν πολλοί και διάφοροι νονοί της νύχτας έτοιμοι να προσφέρουν υπηρεσίες δέρνοντας και τιμωρώντας όσους διαιτητές τολμούν να αδικήσουν όσους δεν πρέπει. Ολα αυτά συνθέτουν μια εικόνα νοσηρότητας και θλίψης την οποία η σύλληψη του πρώτου αντιπροέδρου του Συνδέσμου Διαιτητών Αθήνας και καθηγητή Διαιτησίας Παναγιώτη Μανδάλη την περασμένη Κυριακή απλώς επιβεβαιώνει.
Ο έλληνας διαιτητής του 2000 είναι ένας αβοήθητος άνθρωπος. Ξεκινάει πολύ μικρός την ενασχόλησή του με κάτι που πιθανόν θεωρεί λειτούργημα ή χόμπι και ανακαλύπτει ότι πρόκειται για… κάτι άλλο. Είναι αβοήθητος από τον τοπικό σύνδεσμό του, ξέρει ότι δεν υπάρχει αμεροληψία στις κρίσεις και είναι εύκολο να πουλήσει την ψυχή του στον… διάβολο που του υπόσχεται ότι θα κάνει καριέρα αν και εφόσον ασπάζεται τις εντολές του. Στην πραγματικότητα το πρόβλημα είναι θέμα λειτουργίας του συστήματος και αυτό η επίσημη πολιτεία καλό θα είναι να το γνωρίζει. Το όποιο κύκλωμα ξέρει να επιβάλλει τους κανόνες του, πράγμα που η πολιτεία και η ίδια διοικητικά αυτόνομη διαιτησία δεν μπορούν να κάνουν…
