Η Διάσκεψη της Κρήτης που αρχίζει αύριο είναι το τέλος μιας εξάμηνης διπλωματικής προσπάθειας του πρωθυπουργού κ. Κ. Σημίτη. Η αναδιαμόρφωση της ελληνικής βαλκανικής πολιτικής και η επανατοποθέτηση της Ελλάδας στον ιστό των σχέσεων της περιοχής ήταν ένα σταθερό μέλημά του. Ο όλος σχεδιασμός επικεντρώθηκε τελικά σε μια πολυμερή συνάντηση που με τη σύνθεσή της και τις αποφάσεις της θα άνοιγε μια νέα περίοδο. Η ταυτόχρονη παρουσία στην Κρήτη των κκ. Μεσούτ Γιλμάζ, πρωθυπουργού της Τουρκίας, Ιβαν Κόστοφ, πρωθυπουργού της Βουλγαρίας, Κίρο Γκλιγκόροφ, προέδρου της πΓΔ Μακεδονίας, Βίκτορ Τσόρμπεα, πρωθυπουργού της Ρουμανίας, και Φάτος Νάνο, πρωθυπουργού της Αλβανίας, αποτελεί μια σημαντική επιτυχία, ιδιαίτερα όταν διοργανωτής είναι μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα.
Το κοινό ανακοινωθέν, το σχέδιο του οποίου έχει πάρει πια την οριστική του μορφή, επαναλαμβάνει πολλές από τις προβλέψεις που είναι αυτονόητες σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο αλλά δεν έχουν ακόμη κατοχυρωθεί, όπως δείχνει η πράξη, στην περιοχή μας. Ο σεβασμός των σημερινών συνοριακών διαμορφώσεων, η επίλυση των διμερών διαφορών με ειρηνικά μέσα και, στη βάση του διεθνούς δικαίου, η διευθέτηση των προβλημάτων με τρόπο που να γίνονται σεβαστά τα συμφέροντα όλων των ενδιαφερομένων αποτελούν αρχές των οποίων η εφαρμογή στις σχέσεις των κρατών της περιοχής θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Στην ίδια κατεύθυνση βρίσκεται και η θεσμική κατοχύρωση της επιχειρηματικής και οικονομικής συνεργασίας. Οι διαβουλεύσεις για το τελικό κείμενο θα συνεχιστούν, σε διπλωματικό επίπεδο, τις επόμενες ώρες αλλά έστω και με διάφορες προσθαφαιρέσεις το αναμενόμενο είναι ότι θα διατηρήσει τον χαρακτήρα και το πνεύμα του.
Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο είναι ότι οι διαφαινόμενες αποφάσεις των ηγετών των έξι χωρών θα διαμορφώσουν ένα σύστημα τακτικών διαβουλεύσεων και ανταλλαγών απόψεων, το οποίο θα μεταφέρει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη τα πρότυπα της διπλωματικής συνεργασίας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οταν οριστικοποιηθούν οι προτάσεις για Συνόδους Κορυφής ανά εξάμηνο, τακτικές συναντήσεις των υπουργών Εξωτερικών, την πολιτική συνεργασία καθώς και την καθιέρωση της ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στις αρχές ασφαλείας για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, τότε οι έξι χώρες θα έχουν διαμορφώσει ένα σύνολο κοινών συμφερόντων που θα δημιουργεί νέα δεδομένα στις διμερείς και πολυμερείς σχέσεις.
Το ίδιο θα συμβεί και στο οικονομικό πεδίο. Η καθιέρωση της λογικής των δικτύων στις υποδομές και ο συντονισμός της δράσης των έξι χωρών σε μεταφορές, τηλεπικοινωνίες και ενέργεια αν φυσικά επιτευχθεί διαμορφώνει ένα νέο δεδομένο στην παγκόσμια αγορά. Η θεσμική υποστήριξη μιας τέτοιας πορείας, με τη σύσταση του Βαλκανικού Οικονομικού Συμβουλίου, το οποίο θα διασυνδέεται με την Ευρωπαϊκή Ενωση, υποδεικνύει ότι όλα αυτά δεν θα είναι ένα ακόμη «πυροτέχνημα» αλλά θα έχουν σταθερότητα και συνέχεια μέσα στον χρόνο. Παράλληλα, οι συμφωνίες για την αποφυγή διπλής φορολογίας και για την προστασία των επενδύσεων θα γίνουν τώρα πλέον ευχερέστερες και θα επιτρέψουν την ταχύτερη ανάπτυξη της διασυνοριακής συνεργασίας. Το παρασκήνιο των επαφών
Ο πρωθυπουργός κ. Κ. Σημίτης έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ικανοποιημένος με τη Διάσκεψη της Κρήτης. Οταν το εγχείρημα άρχισε να συγκεκριμενοποιείται, πριν από μερικούς μήνες, συνάντησε αρκετές αντιδράσεις. Ολοι οι μεγάλοι έδειχναν πως είχαν κάποιο λόγο να είναι δυσαρεστημένοι. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες απέφευγαν και να το υπολογίσουν στον σχεδιασμό τους, υποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο την εναντίωσή τους σε μια περιοχική πρωτοβουλία. Αλλες απλά το παρακολουθούσαν καχύποπτα, κυρίως λόγω της παρουσίας του κ. Σ. Μιλόσεβιτς. Αλλοι, τέλος, πίστευαν ότι δεν χρειάζεται άλλη μια πρωτοβουλία σε μια περιοχή όπου υπάρχουν τρεις ακόμη πρωτοβουλίες, έστω και αν αυτές βρίσκονται εν υπνώσει. Παρά τις αρχικές αντενδείξεις ο Πρωθυπουργός επέμεινε στην επιλογή του και τελικά κατόρθωσε να πείσει ότι πρόκειται για κίνηση που βοηθάει τη σταθερότητα στα Βαλκάνια χωρίς να ανταγωνίζεται άλλες πρωτοβουλίες με τις οποίες μπορεί να συνυπάρχει και να αλληλοσυμπληρώνεται. Η επιτυχία βέβαια δεν μπορεί να θεωρείται βέβαιη προτού ακόμη σβήσουν τα φώτα του δείπνου που παραθέτει ο κ. Σημίτης στους ομολόγους του το βράδυ της Τρίτης. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις όμως που πείθουν ότι οι βαλκανικές χώρες έχουν την πολιτική βούληση να εγκαταλείψουν την παράδοση των αντιπαραθέσεων και να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον πιο θετικό και εποικοδομητικό. Οι αντιπροσωπείες
ΑΛΒΑΝΙΑ
Φάτος Νάνο, πρωθυπουργός. Πασκάλ Μίλο, υπουργός Εξωτερικών.
ΒΟΣΝΙΑ
Μίχοβιλ Μαλμπάσικ, βοηθός υπουργός Εξωτερικών (θα μετάσχει μόνο στις συσκέψεις, γεύματα κλπ. των ομολόγων του υπουργών).
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Ιβαν Κόστοφ, πρωθυπουργός. Ναντέσντα Μιχαήλοβα, υπουργός Εξωτερικών.
ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ
Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, πρόεδρος. Μίλαν Μιλουτίνοβιτς, υπουργός Εξωτερικών.
ΕΛΛΑΔΑ
Κώστας Σημίτης, πρωθυπουργός. Θεόδωρος Πάγκαλος, υπουργός Εξωτερικών, Γεώργιος Παπανδρέου, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Γιάννος Κρανιδιώτης, υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Ρέππας, υπουργός Τύπου και ΜΜΕ.
ΠΓΔ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Κίρο Γκλιγκόροφ, πρόεδρος. Μπλάγκο Χαντζίσκι, υπουργός Εξωτερικών, Βίκτορ Ντιμόβσκι, βοηθός υπουργός Εξωτερικών.
ΡΟΥΜΑΝΙΑ
Βίκτορ Τσόρμπεα, πρωθυπουργός. Αντριάν Σεβερίν, υπουργός Εξωτερικών, Καλίν Ποπέσκου – Ταρισεάνου, υπουργός Βιομηχανίας, Τραϊάν Μπασέσκου, υπουργός Μεταφορών.
ΤΟΥΡΚΙΑ
Μεσούτ Γιλμάζ, πρωθυπουργός. Ισμαήλ Τζεμ, υπουργός Εξωτερικών, Τσαβίτ Καβάκ, υπουργός Τύπου και Πληροφοριών, Ριφάτ Σερντέρογλου, υπουργός.
