Από τον Καραμανλή σε Καραμανλή

Κάποιος άλλαξε την καρέκλα! Από την εποχή που ο ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής άφησε τη θέση του αρχηγού (τον Μάιο του 1980) για να γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η καρέκλα που άφησε πίσω του άλλαξε. Και από απλή πολυθρόνα έγινε καρέκλα… ηλεκτρική!

Εφαγώθησαν κατά σειράν ο Γεώργιος Ράλλης, ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Μιλτιάδης Εβερτ ­ ενώ άδηλον είναι το μέλλον του τωρινού αρχηγού, του Κώστα Αλέκου Καραμανλή, ανιψιού του «πατρός» της ΝΔ.

Τον σημερινό αρχηγό της ΝΔ πολλοί από τους «κοντινούς» του τον επιβουλεύονται (ακόμη τινές και από τους παραδοσιακούς αυλοκόλακες, δήθεν… βαρόνους). Τον επιβουλεύονται πιστεύοντας ότι, αν χάσει τις εκλογές, μπορεί αυτοί να κληθούν να… σώσουν τη Νέα Δημοκρατία. Αν, αντιθέτως, κερδίσει τις εκλογές, μπορεί να του ζητήσουν να τους… διορίσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Ο μόνος που δεν τον επιβουλεύεται με τον τρόπο αυτόν είναι ο προ-προκάτοχός του, ο Κ. Μητσοτάκης, που ανοιχτά απλώς διεκδικεί την Προεδρία της Δημοκρατίας.

Τι θα πράξει ο Κώστας Καραμανλής; Ουδείς μπορεί να πει ότι γνωρίζει. Ο ίδιος ο θείος του, λίγο καιρό μετά την εκλογή του ανιψιού του, είχε πει σε στενό συνεργάτη του:

­ Είναι κρυψίνους!

Κανείς τότε δεν κατάλαβε αν αυτό ήταν ψόγος ή επισήμανση προσόντος ηγετικού!!

Οπωσδήποτε λίγους μήνες πριν από τις εκλογές του έτους 2000 χρήσιμο είναι να θυμηθούμε την ιστορία του δεύτερου σημερινού κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας, που εναλλάσσεται στην εξουσία με το ΠαΣοΚ τα τελευταία 25 χρόνια. Ενα τέταρτο αιώνος καλύπτει το ιστορικό αφήγημα που μπορεί να τιτλοφορηθεί Το Μυθιστόρημα της Νέας Δημοκρατίας ­ Από τον Καραμανλή σε Καραμανλή.

Το πρωί της Πέμπτης 8 Μαΐου 1980 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ζήτησε από τον διευθυντή του πολιτικού του γραφείου πρέσβη Πέτρο Μολυβιάτη να τον συνοδεύσει για έναν περίπατο στον Εθνικό Κήπο. Περπάτησαν οι δυο τους αμίλητοι κάμποση ώρα στα μονοπάτια με τα χαλίκια, κάτω απ’ τα δέντρα. Ο Καραμανλής ήταν πολύ νευρικός και άνοιξε τη συζήτηση για ορισμένες λεπτομέρειες που έπρεπε να ρυθμιστούν αμέσως: σε μία εβδομάδα ορκιζόταν ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Φαινόταν πολύ ανήσυχος και προβληματισμένος. Τον εξόργιζε η ιδέα ότι η εκλογή του στο ανώτατο αξίωμα, λίγες ημέρες νωρίτερα, τη Δευτέρα 5 Μαΐου, είχε γίνει με δυσκολία. Μονολογούσε λέγοντας ότι δεν το φανταζόταν. Λίγα χρόνια μετά την επική επιστροφή του στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1974 και ύστερα από δύο εκλογικές νίκες, είχε ουσιαστικά ζητήσει τη συνδρομή βουλευτών της ακροδεξιάς Εθνικής Παρατάξεως (που τόσο τον είχε πολεμήσει στις εκλογές του 1977) και του κεντρώου βουλευτή Λαρίσης Δ. Καρδάρα για να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας!

Το προηγούμενο βράδυ είχε κοιμηθεί ελάχιστα στο διαμέρισμά του επί της οδού Ηρώδου Αττικού και ξύπνησε πολύ νωρίς, όπως το συνήθιζε άλλωστε. Εκείνο το πρωί της Πέμπτης 8 Μαΐου 1980, στην αίθουσα της Γερουσίας, στον πρώτο όροφο της Βουλής, η κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας θα εξέλεγε νέο αρχηγό του κόμματος. Θα εξέλεγε τον πρώτο διάδοχό του! Είχε άγχος και αγωνία ο Καραμανλής για αυτή την ψηφοφορία. Αν η διαδοχή εξελισσόταν ομαλά και το κόμμα προχωρούσε ενωμένο προς τις εκλογές του Οκτωβρίου 1981, κανείς δεν θα τον κατηγορούσε ότι εγκατέλειψε την αρχηγία της παράταξης μπροστά στον κίνδυνο του ΠαΣοΚ! Ηδη στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο της Τρίτης 7 Μαΐου είχε νιώσει στα βλέμματα πολλών υπουργών του κάποια μομφή. Και όπως έμαθε αργότερα, ορισμένοι μετά τη συνεδρίαση διερωτήθηκαν μεγαλοφώνως: «Πού μας αφήνει 40 ανθρώπους μοναχούς;».

Ο Κ. Μητσοτάκης μάλιστα σε συνέντευξή του σε γυναικείο περιοδικό της εποχής είχε προβλέψει ότι η ΝΔ θα διαλυθεί αν ο Καραμανλής μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας. «Θα ανοίξει την πόρτα στον Αντρέα αν φύγει» έλεγε και σε ανθρώπους από το καραμανλικό περιβάλλον. «Φαντάζεσαι τον Καραμανλή να χάνει τις εκλογές;» απαντούσαν εκείνοι. «Μα, γιατί; Και ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Τσόρτσιλ έχασαν εκλογές!» ανταπαντούσε ο Κ. Μητσοτάκης. (Ο Κ. Μητσοτάκης, όπως θα δούμε εν συνεχεία, είχε μια εντελώς ιδιαίτερη σχέση με τον Καραμανλή. Το 1980 βρέθηκε υπουργός επί του Συντονισμού στην κυβέρνηση Καραμανλή, παρά το ότι στις εκλογές που είχαν προηγηθεί, το φθινόπωρο του 1977, είχε κατέλθει ως αρχηγός κόμματος – των Νεοφιλελευθέρων – που εξέλεξε μόνον δύο βουλευτές, τον ίδιο και τον μακαρίτη Παύλο Βαρδινογιάννη. Παρά το ότι είχε εκλεγεί με σκληρή συνθηματολογία κατά του Καραμανλή, λίγους μήνες αργότερα, την άνοιξη του 1978, προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία, γενόμενος υπουργός. Εκτοτε παραμένει στη ΝΔ, της οποίας διετέλεσε και αρχηγός.)

*Η μάχη της διαδοχής

Ακόμη και ο Γ. Ράλλης(κορυφαιο στελεχος και θεωρουμενος ως ενας εξ εκεινων που υπακουουν τυφλα στις εντολες Καραμανλη) είχε στείλει την Πρωτοχρονιά του ιδίου έτους επιστολή στον αρχηγό του και πρωθυπουργό και του εξηγούσε ότι ήταν αντίθετος με την αποχώρησή του (του Καραμανλή) από την ηγεσία της ΝΔ. Ο Καραμανλής δεν του είχε ποτέ απαντήσει. Ο αρχηγός της ΝΔ δεν ήθελε να παραδεχθεί ότι το πρόβλημα της διαδοχής του υπήρξε η πρώτη, η κύρια και πιθανώς η μοναδική αιτία της κρίσης στη ΝΔ.

Η μάχη της διαδοχής στη Νέα Δημοκρατία όμως είχε αρχίσει αμέσως μετά τις εκλογές του 1977 και η κυβέρνηση είχε παραλύσει, αλλά παρά τα εμφανή προβλήματα ο Καραμανλής είχε πάρει ήδη την απόφασή του να κινηθεί προς την Προεδρία της Δημοκρατίας και να αποχωρήσει από το κόμμα με τη λήξη της θητείας του Κωνσταντίνου Τσάτσου τον Μάιο του 1980. Ισως πίστευε ότι η ΝΔ, το κόμμα που δημιούργησε τον Σεπτέμβριο του 1974, θα έπρεπε κάποτε να πάψει να είναι ένα βάρος γι’ αυτόν ­ ένα κόμμα στο οποίο μόνον αυτός θα έπρεπε να δίνει δύναμη.

Οσην ώρα περπατούσε στον Εθνικό Κήπο ο Καραμανλής δεν έκρυβε την ανησυχία του. Ηξερε ότι οι δύο υποψήφιοι για τη διαδοχή του στη ΝΔ, ο Γεώργιος Ράλλης και ο Ευάγγελος Αβέρωφ, μισούσαν ο ένας τον άλλον. Δεν είχε ποτέ παρέμβει προσωπικά για να σβήσει τη φωτιά. Μόνο την τελευταία στιγμή, το βράδυ της ημέρας της εκλογής του στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Καραμανλής αναγκάστηκε να φωνάξει τους δύο υποψηφίους στο σπίτι του. Ζήτησε και από τον στενό του φίλο και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωνσταντίνο Παπακωνσταντίνου να είναι παρών στη συνάντηση. Ο Παπακωνσταντίνου ήταν ένας από τους λίγους ανθρώπους τους οποίους ο Καραμανλής εμπιστευόταν πλήρως και επίσης ο μοναδικός άνθρωπος που ήξερε να κατευνάζει τα πνεύματα.

Εφθασαν και οι δύο στο διαμέρισμα της οδού Ηρώδου Αττικού σε προχωρημένη ώρα. Τελευταίος έφθασε ο Ράλλης, που βρήκε τον Αβέρωφ να περιμένει ήδη στο σαλόνι.

Χωρίς περιστροφές ο Καραμανλής τους ρώτησε αν θα ήταν προτιμότερο να γίνει η διαδοχή με απόφασή του: «Ισως αν ορίσω εγώ κάποιον, θα πάψετε να τρώγεστε!» είπε επιτιμητικά.

Η πρόταση του πρωθυπουργού να διορίσει τον διάδοχό του δεν ερχόταν σε αντίθεση με τα πολιτικά ήθη της παράταξης. Η ΝΔ δεν εξέλεγε ούτε τον αρχηγό ούτε τα κομματικά της όργανα εκείνη την εποχή. Ο Ράλλης, ο οποίος φοβόταν ότι αν γινόταν διορισμός θα προτιμάτο ο Αβέρωφ, δεν το δέχθηκε. «Τότε ας αποφασίσει η κοινοβουλευτική ομάδα» κατέληξε ο Παπακωνσταντίνου και όλοι αποδέχθηκαν αυτόν τον τρόπο εκλογής που για πρώτη φορά θα εφαρμοζόταν στη ΝΔ. Και ο Αβέρωφ συγκατένευσε να γίνει η διαδοχή με εκλογή, γιατί πίστευε ότι ούτως ή άλλως θα κέρδιζε. Ο Καραμανλής όρισε την Πέμπτη 8 Μαΐου για την εκλογή και ρυθμίστηκαν οι λεπτομέρειες για τη μυστική ψηφοφορία.

«Θα στείλω αύριο κιόλας την παραίτησή μου από την αρχηγία στον Γραμματέα της κοινοβουλευτικής ομάδας Κωστή Στεφανόπουλο για να είναι όλα εντάξει» είπε ο Καραμανλής, και κάλεσε τον Ράλλη κατ’ ιδίαν στο διπλανό δωμάτιο, που ήταν η κρεβατοκάμαρά του. «Ο ηττημένος θα γίνει αντιπρόεδρος της νέας κυβέρνησης και έτσι δεν θα δημιουργηθεί κανένα θέμα» του είπε.

Ο Ράλλης αρνήθηκε λέγοντας ότι δεν επιθυμεί να είναι μέλος στην κυβέρνηση Αβέρωφ. «Αν δεν εκλεγώ αρχηγός, θα παραιτηθώ από το βουλευτικό αξίωμα και θα δηλώσω ότι θέτω οριστικό τέρμα στην πολιτική σταδιοδρομία μου» προσέθεσε μάλιστα εκβιάζοντας τα πράγματα. Ο Καραμανλής έγινε έξαλλος. «Σε νόμιζα καλό παίκτη. Φαίνεται ότι γελάστηκα. Ο Βαγγέλης δέχεται να είναι αντιπρόεδρος στη δική σου κυβέρνηση και να συνεργαστεί τίμια μαζί σου, εσύ γιατί αρνείσαι να κάνεις το ίδιο;» του είπε, και έκλεισε τη συζήτηση εκεί.

«Διαισθάνομαι ότι θα έχουμε άσχημες εξελίξεις μ’ αυτούς τους δύο» είπε ο Καραμανλής στον Παπακωνσταντίνου μόλις οι δύο υποψήφιοι έφυγαν από το σπίτι.

*Το θρίλερ της ψηφοφορίας

Ο πρωθυπουργός και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης έμειναν για αρκετή ώρα να σχολιάζουν τη συζήτηση που είχε προηγηθεί. Ο Κ. Παπακωνσταντίνου ήταν στενά συνδεδεμένος με τον Καραμανλή από την πρώτη οκταετία και υπήρξε υπουργός στην κυβέρνησή του. Ηταν ένας από τους λίγους εκλεκτούς που είχαν το ελεύθερο να τον επισκέπτονται στο Παρίσι, στο σπίτι του επί του Μπουλβάρ Μονμορανσύ, και χρησίμευε ως σύνδεσμος με την Ελλάδα. Γεροντοπαλίκαρο, ζούσε στην οδό Ιθάκης με την αδελφή του και είχε αφιερωθεί αποκλειστικά στον Καραμανλή. Ενα ειδύλλιο το 1961 με τη Σοφία Ρέντη, αδελφή του βουλευτή Χ. Ρέντη, δεν κατέληξε σε γάμο. Ηταν δικηγόρος το επάγγελμα και ο Καραμανλής του είχε αναθέσει από το Παρίσι τα διαδικαστικά για το διαζύγιό του με την Αμαλία Κανελλοπούλου. Μια από τις σπάνιες φωτογραφίες του τον δείχνει να περπατά με τον ιδρυτή της ΕΡΕ στο δάσος της Βουλώνης και να του εξηγεί κάτι χειρονομώντας με πάθος. Ο Κ. Παπακωνσταντίνου δεν είχε βλέψεις για την αρχηγία της ΝΔ, και τούτο παρά το ότι μια ομάδα δέκα βουλευτών υπό τον Π. Μποκοβό τον είχε προσεγγίσει και τον είχε πιέσει να θέσει υποψηφιότητα για αρχηγός. Εκείνος θα απαντήσει στους υποστηρικτές του: «Δεν γίνεται. Πρέπει να ξέρει ο καθένας ως πού μπορεί να φτάσει…».

Αν όμως ο Κ. Παπακωνσταντίνου δεν είχε φιλοδοξίες για τη διαδοχή, είχε ένας άλλος: ο Κ. Μητσοτάκης είχε συναντήσει τότε τον Καραμανλή και τον ρώτησε «Να θέσω υποψηφιότητα;». «Τι ελπίζεις να πάρεις;» τον βολιδοσκόπησε ο αρχηγός της ΝΔ. «Καμιά δεκαριά» ήταν η απάντηση. «Αν αρχίζεις από δέκα, δεν γίνεσαι αρχηγός» τον έκοψε ο Καραμανλής.

Η συμφωνία της Ηρώδου Αττικού προέβλεπε πάντως να τηρηθεί ένα δημοκρατικό τυπικό και να προταθούν οι υποψήφιοι για την αρχηγία από πέντε βουλευτές. Επελέγησαν πρόσωπα που δεν βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή και δεν θα είχαν φόβο να εκτεθούν. Ετσι, τον Γεώργιο Ράλλη πρότειναν οι βουλευτές Ι. Κοντοβράκης, Θ. Κονίτσας, Ε. Ελευθεριάδης, Δ. Γρίβας, Ζ. Παπαλαζάρου. Τον Ευάγγελο Αβέρωφ πρότειναν οι βουλευτές Α. Κονταξής, Κ. Μαυρίδης, Α. Ταχυρίδης, Φ. Πιτούλης, Χ. Ιωάννου.

Ενώ ο Καραμανλής βρισκόταν ακόμη στον Εθνικό Κήπο, ένας άνδρας της προσωπικής του φρουράς ήρθε τρέχοντας από το διπλανό κτίριο της Βουλής και ζήτησε να μιλήσει στον Πέτρο Μολυβιάτη. «Η ψηφοφορία είναι στα μισά αλλά βγαίνει ο Ράλλης» του είπε. Ο Μολυβιάτης, που είχε στηρίξει τον Αβέρωφ και ήταν βέβαιος για την εκλογή του, κοντοστάθηκε εμβρόντητος. Ο Καραμανλής δεν έκανε κανένα σχόλιο. «Πάμε αμέσως στο γραφείο μου στη Βουλή» είπε στον έμπιστο διευθυντή του γραφείου του και ξεκίνησε πρώτος.

Επισήμως ο Καραμανλής δεν είχε δείξει προτίμηση για τον έναν ή τον άλλον υποψήφιο. Από τον Π. Μολυβιάτη και τον αδελφό του, υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Αχ. Καραμανλή είχε μάλιστα ζητήσει να μείνουν ουδέτεροι. «Δεν θα εκδηλώνεστε» τους είπε «ακόμη κι αν οι βουλευτές σάς πιέζουν». Δεν του άρεσε του Καραμανλή να λέγεται ότι παρεμβαίνει στα κομματικά. Ισως δεν ήθελε να επωμισθεί και την ενδεχόμενη αποτυχία του νέου αρχηγού.

Γρήγορα όμως από το καραμανλικό περιβάλλον αρχίζει να διαμορφώνεται κλίμα υπέρ του Ράλλη. Οταν ο υφυπουργός Γ. Μούτσιος, ο οποίος καταγόταν από την Πρώτη Σερρών (μακρινός συγγενής της οικογενείας Καραμανλή), κινήθηκε υπέρ του Ράλλη, όλοι κατάλαβαν ότι είχε δοθεί ανεπίσημα «εντολή». Ακόμη και ο Μ. Εβερτ ­ ο οποίος δεν είχε ποτέ καλές σχέσεις με τον Γ. Ράλλη από την εποχή που ο πατέρας του, διευθυντής της Ασφαλείας Αγγελος Εβερτ είχε συλλάβει τον πρωθυπουργό Ι. Ράλλη επί Κατοχής ­ παίρνει εντολή να τον στηρίξει και μαζεύει γύρω του μια ομάδα από 17 βουλευτές, οι περισσότεροι παλιά στελέχη της ΕΡΕΝ, γνωστοί ως «Ομάδα του Χίλτον» όπως θα δούμε αργότερα.

*Διαφορά μιας ψήφου

Ως την παραμονή της ψηφοφορίας ο Μ. Εβερτ, υπουργός Βιομηχανίας τότε, άφηνε τον Αβέρωφ να πιστεύει ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητά του. Μία ημέρα πριν από την κρίσιμη εκλογή, ο Αβέρωφ διαισθάνεται ότι το κλίμα αλλάζει υπέρ του Ράλλη και στέλνει στο υπουργείο Βιομηχανίας τον ανιψιό του, βουλευτή Τρικάλων Σωτήρη Χατζηγάκη για να διερευνήσει τις προθέσεις του Εβερτ. «Το απόγευμα έχω συνάντηση εδώ στο υπουργείο με μερικούς βουλευτές. Πάρε με στις 7.00 και θα σου απαντήσω» είπε στον Χατζηγάκη ο υπουργός Βιομηχανίας. Στις 7.00 το απόγευμα ο Χατζηγάκης του τηλεφωνεί στο υπουργείο, αλλά το τηλέφωνο βουίζει συνεχώς. Παίρνει και ξαναπαίρνει επί ώρα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ο Χατζηγάκης υποψιάζεται ότι η ομάδα Εβερτ συνεδριάζει και έχουν κατεβάσει επίτηδες το τηλέφωνο. Γύρω στις 8.00 το βράδυ το τηλέφωνο παύει να βουίζει, αλλά δεν απαντά κανείς στο υπουργείο Βιομηχανίας. Ο Χατζηγάκης με τον Αντώνη Σαμαρά, το άλλο πιστό πρωτοπαλίκαρο του Αβέρωφ, σπεύδουν στην Κηφισιά και μεταφέρουν τις ανησυχίες τους. «Οι καραμανλικοί δεν θα μας στηρίξουν» προειδοποιούν τον Ευ. Αβέρωφ. «Μην είστε ανόητοι, έχω διαβεβαιώσεις και θα πάρω μίνιμουμ 102 ψήφους» τους απαντά εκείνος. Πράγματι ο Κ. Τσάτσος και ο Π. Μολυβιάτης, δύο από τους στενότερους ανθρώπους του πρωθυπουργού, τον διαβεβαίωναν ως την τελευταία στιγμή ­ και το πίστευαν ­ ότι έπρεπε να θεωρεί την εκλογή του βέβαιη.

Από τον πρώτο όροφο όπου γινόταν η ψηφοφορία, μια κοπέλα κατέβηκε γοργά τα σκαλοπάτια γύρω στη 1.00 το μεσημέρι και έφθασε στο ισόγειο της Βουλής όπου βρίσκονταν οι δημοσιογράφοι. «Βγήκε ο Ράλλης με τέσσερις ψήφους διαφορά» είπε. Ο Ράλλης εξελέγη αρχηγός με 88 ψήφους, τις μισές συν μία. Ο Αβέρωφ πήρε 84 ψήφους, ενώ τρία ψηφοδέλτια ευρέθησαν λευκά. Ο Γ. Ράλλης θα αντιληφθεί αργότερα ότι αρχηγός με μία ψήφο διαφορά από τον αντίπαλό του δεν στέκεται.

*Κλίμα έντασης

Με την αναγγελία του αποτελέσματος από τον Παπακωνσταντίνου, οι φίλοι του νέου αρχηγού ξέσπασαν σε ζητωκραυγές μέσα στην αίθουσα ενώ οι αβερωφικοί πάγωσαν. Δεκάδες κομματικά στελέχη, παράγοντες και πολιτευτές γνωστοί για τα φιλοαβερωφικά τους αισθήματα, που είχαν συγκεντρωθεί στο ισόγειο της Βουλής από νωρίς το πρωί, κινήθηκαν απειλητικά προς τον πρώτο όροφο και χρειάστηκε η παρέμβαση στελεχών του κομματικού μηχανισμού για να σταματήσουν.

«Ο Καραμανλής έδωσε εντολή να βγει ο Ράλλης» φώναξαν ορισμένοι οπαδοί του υπουργού Εθνικής Αμυνας, που είχαν συγκεντρωθεί στους διαδρόμους της Βουλής και κινήθηκαν προς το γραφείο του Αχ. Καραμανλή όταν είδαν ότι πρόσωπα που συνδέονταν μαζί του πανηγύριζαν ­ με επικεφαλής τον ανιψιό του Καραμανλή Μιχάλη Λιάπη. Αρκετοί άρχισαν να υβρίζουν τον ιδρυτή της παράταξης. Ανάμεσά τους, οι πρώην βουλευτές Ελ. Καλογιάννης και Β. Σούλας, καθώς και ο πολιτευτής Χανίων Γ. Βολουδάκης. Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Γεωργίας Ζ. Φούφας, εξ απορρήτων του Αβέρωφ και γραμματέας του, είναι ο πιο εκδηλωτικός και πνέει μένεα κατά του Καραμανλή.

Σε λίγο άρχισαν να βγαίνουν από την αίθουσα της Γερουσίας υπουργοί, υφυπουργοί και βουλευτές. Σχεδόν πετούσε απ’ τη χαρά του για την εκλογή Ράλλη ο υφυπουργός Παιδείας Β. Κοντογιαννόπουλος, ενώ χαμογελούσαν ο υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών Σ. Δοξιάδης, ο υπουργός Γεωργίας Ι. Μπούτος, ο υπουργός για τις σχέσεις με την ΕΟΚ Ι. Κοντογιώργης και ο υφυπουργός Γ. Μούτσιος. Περιχαρείς ήταν οι τρεις του υπουργείου Συντονισμού Κ. Μητσοτάκης, Σ. Δήμας και Ι. Παλαιοκρασσάς, ενώ ικανοποιημένος έδειχνε και ο υπουργός Προεδρίας Κ. Στεφανόπουλος. Την υποψηφιότητα Ράλλη στήριξε επίσης (παρασκηνιακά) και ο πρώην πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Ολο το «κατεστημένο» της ΝΔ είχε στηρίξει και ψηφίσει τον Γ. Ράλλη.

Αντίθετα οι Δ. Νιάνιας, Ι. Βαρβιτσιώτης, Χ. Στράτος, Ν. Ζαρντινίδης, Αθ. Τσαλδάρης, Α. Συνοδινού, Γερ. Αποστολάτος, Αθ. Γκελεστάθης, Α. Παπαδόγγονας, που θεωρούσαν σχεδόν βέβαιη την εκλογή του Αβέρωφ, αμίλητοι σχεδόν μπήκαν βιαστικά στα αυτοκίνητά τους και έφυγαν. Λίγη ώρα αργότερα, στο γραφείο του υφυπουργού Προεδρίας Αθ. Τσαλδάρη διάφοροι υπάλληλοι της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών φώναζαν ότι «η εκλογή Ράλλη είναι αίσχος και απαράδεκτη». Την απογοήτευσή του από την εκλογή Ράλλη δεν έκρυβε μετά την ψηφοφορία και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης Αν. Μπάλκος, ο οποίος, σε ψυχική κατάρρευση, πλησίασε κάποιον αξιωματικό και του είπε να φύγουν οι μοτοσικλετιστές που προορίζονταν για τον «μελλοντικό πρωθυπουργό». Εννοούσε φυσικά τον Αβέρωφ. Οσο για τον νέο αρχηγό Γ. Ράλλη, ο οποίος θα ορκιζόταν πρωθυπουργός σε λίγες ημέρες, έφθασε με τα πόδια στο σπίτι του επί της οδού Κανάρη, χωρίς τη συνοδεία αστυνομικών.

Ποτέ δεν μπόρεσε να συγχωρήσει ο Ράλλης στους Βαρβιτσιώτη και Ζαρντινίδη, τους οποίους θεωρούσε «στενούς φίλους» του, ότι ψήφισαν τον Αβέρωφ. «Τον Βαρβιτσιώτη τον είχα πολύ βοηθήσει να εκλεγεί για πρώτη φορά βουλευτής στη Β’ περιφέρεια Αθηνών. Πολλά μου όφειλε» θα πει αργότερα ο Γεώργιος Ράλλης, και θα χαρακτηρίσει φαιδρή τη δικαιολογία του Ζαρντινίδη, που του είπε «Δεν μπορώ να σε ψηφίσω γιατί σε στηρίζει ο Μητσοτάκης»! Βαρβιτσιώτης, Ζαρντινίδης, Νιάνιας, Παπαδόγγονας και Μπάλκος «τιμωρήθηκαν» από τον νέο αρχηγό και έμειναν εκτός κυβέρνησης.

Στη Βουλή, ο Καραμανλής περιμένει να τελειώσει η ψηφοφορία και παρακολουθεί με ανησυχία το κλίμα που επικρατεί στους διαδρόμους. Από τους ανθρώπους του μαθαίνει ότι μπροστά στο γραφείο του αλλά και στον πρώτο όροφο της Βουλής κομματικά στελέχη έχουν αρχίσει να φωνάζουν υβριστικά συνθήματα εναντίον του μόλις έγινε γνωστή η ήττα του Αβέρωφ. Ο Καραμανλής ζητάει αμέσως να συναντήσει τους δύο «μονομάχους» και ο Κ. Παπακωνσταντίνου αναλαμβάνει να τους πείσει να έλθουν στο γραφείο του. Εκεί, συγχαίρει τον έναν για την εκλογή του και τον άλλον για τη στάση του. Ο Αβέρωφ σταματάει γρήγορα τη συζήτηση και κατευθύνεται προς την έξοδο. Στον προθάλαμο βρίσκονται ο Σ. Χατζηγάκης, ο Αντ. Σαμαράς αλλά και ο αδελφός του Μισέλ Αβέρωφ. «Εγώ σου το ‘λεγα από καιρό ότι ο Καραμανλής θα μας πουλήσει» θα του πει εκείνος, έξαλλος από θυμό. Αναστατωμένη στέκεται στον προθάλαμο και η σύζυγός του Ντίνα Αβέρωφ: «Πάμε να φύγουμε, Βαγγέλη, δεν βλέπεις ότι σε κοροϊδεύουν;» του λέει, και τον τραβάει θυμωμένη προς την έξοδο της Βουλής.

*Αρχίζει η πτώση

Κατ’ ιδίαν στο γραφείο του ο Καραμανλής ζήτησε από τον Ράλλη να επισκεφθεί το ίδιο απόγευμα στο σπίτι του στην Κηφισιά τον Αβέρωφ, ως «κίνηση καλής θελήσεως». «Να συζητήσετε και να του ανακοινώσεις εσύ ο ίδιος ότι αναλαμβάνει την αντιπροεδρία της κυβέρνησης, όπως συμφωνήσαμε» του είπε. Είχε καταλάβει ο Καραμανλής ότι ο Αβέρωφ πήρε πολύ βαριά την ήττα και διέκρινε στη στάση του απειλητικές διαθέσεις. Ο Ράλλης συγκατένευσε και έφυγε. Το σκέφθηκε όμως μία ώρα και άλλαξε γνώμη. Το ίδιο μεσημέρι ανακοίνωσε ότι η κυβέρνησή του θα έχει δύο αντιπροέδρους, τον Αβέρωφ και τον Παπακωνσταντίνου. Και αντί να μεταβεί στην Κηφισιά, όπως είχε υποσχεθεί στον Καραμανλή, ανακοίνωσε ότι η κρίσιμη συνάντηση θα γινόταν στο σπίτι του Στεφανόπουλου στο Ψυχικό, «για να καταρτίσουμε τη νέα κυβέρνηση».

Ο Αβέρωφ δεν πήγε βεβαίως σ’ αυτό το ραντεβού. Εσπευσμένα φθάνει στο σπίτι του το ίδιο απόγευμα ο φίλος του Πέτρος Μολυβιάτης, με τον οποίο ήταν και γείτονες στην Κηφισιά. Περπάτησαν για ώρα στους γύρω δρόμους και ο Αβέρωφ παραπονέθηκε για τις ψεύτικες διαβεβαιώσεις και τις υποσχέσεις. «Εγώ τον έφερα στην Ελλάδα και ιδού πώς μου το ανταποδίδει» θα πει για τον Καραμανλή. «Και όπως καταλαβαίνεις, Πέτρο, δεν μπορώ να δεχθώ θέση αντιπροέδρου σε κυβέρνηση Ράλλη» καταλήγει. Το ίδιο ανακοινώνει και στους βουλευτές που έχουν συγκεντρωθεί και τον περιμένουν στο σπίτι του. Είναι όλοι εξοργισμένοι με τον ιδρυτή της ΝΔ και προτείνουν στον υπουργό Εθνικής Αμυνας να ανεξαρτητοποιηθεί την ίδια στιγμή, να αποχωρήσει, να δημιουργήσει νέο κόμμα, να αντιδράσει επιτέλους! Ο Αβέρωφ δεν ήθελε να ακούσει για αποχώρηση και διάσπαση. Αργά το βράδυ θα κάνει όμως μια δήλωση η οποία έκρυβε έναν απειλητικό υπαινιγμό: «Πιστεύων στην ανάγκη ενότητος της Νέας Δημοκρατίας παραμένω στις τάξεις της και εφόσον μου ανατεθεί θα διατηρήσω το υπουργείο Εθνικής Αμύνης» έγραφε στην ανακοίνωση.

Από εκείνη την ημέρα επισημοποιείται και η «κατάρα» της ΝΔ. Το κόμμα θα χάσει τις εκλογές του 1981, θα αλλάξει έκτοτε τέσσερις αρχηγούς και θα μείνει για πολλά χρόνια στην αντιπολίτευση. Ισως φταίει ότι η ΝΔ είχε μια έντονη αίσθηση ορφάνιας αφότου ο Καραμανλής μεταπήδησε στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Αλλά και εκείνος είχε μιαν αρκετά σαφή αίσθηση απογοητευμένου πατέρα. «Εσύ τουλάχιστον άφησες μαθητές» θα πει αργότερα, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στον Κάρολο Κουν, που ήταν ένας από τους κυριακάτικους συνδαιτυμόνες του. «Είσαι τυχερός. Εγώ δεν άφησα».