Εδώ και μία δεκαετία οι αλλαγές στο λιανεμπόριο είναι ραγδαίες έστω και κατά στάδια. Κατ’ αρχάς οι μεγάλες εταιρείες του κλάδου των σουπερμάρκετ επέλεξαν τη στρατηγική της επέκτασής τους δημιουργώντας νέα καταστήματα με κύριο όπλο τη συμπίεση των τιμών και τις προσφορές. Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης ήταν αφενός μεν η εξαφάνιση όλων σχεδόν των μικρομπακάλικων από την αγορά, αφετέρου δε η σμίκρυνση των κερδών, καθώς τα χρήματα που εδίδοντο για τις αναγκαίες επενδύσεις ανέρχονταν σε υψηλά επίπεδα. Αμέσως μετά άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες ξένες αλυσίδες καταστημάτων που αναδιένειμαν την τράπουλα, με όπλα τις σκληρές εκπτώσεις και τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Οι έλληνες μεγαλομπακάληδες που έβλεπαν το παιχνίδι να χάνεται μέσα από τα χέρια τους αντέδρασαν αμέσως με συνεργασίες και εξαγορές μικρών αλυσίδων από τις μεγαλύτερες. Μέσα σε ένα χρόνο η Carrefour συγχωνεύθηκε με τον Μαρινόπουλο και η ΑΒ Βασιλόπουλος ΑΕ εξαγόρασε τις εταιρείες Τροφό ΑΕ και Ενα ΑΕ. Τώρα έρχεται ο Βερόπουλος να πάρει την αλυσίδα Πανεμπορική. Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν τα πάνω κάτω στην αγορά καθώς παρατηρείται μια συγκέντρωση μεριδίων στην κορυφή και η συνέχεια προδιαγράφεται ενδιαφέρουσα. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι τρεις ηγέτιδες εταιρείες της αγοράς θελήσουν να συγκρουστούν για την αναδιανομή της. Σε μια τέτοια περίπτωση θα έχουμε έναν νέο πόλεμο τιμών με σίγουρα κερδισμένους τους καταναλωτές.
Ηταν πριν από δύο μήνες όταν άρχισαν να κυκλοφορούν οι πρώτες φήμες στην αγορά ότι η εταιρεία Αφοί Βερόπουλοι ΑΕΒΕ πρόκειται να εξαγοράσει την Πανεμπορική ΑΕ. Η φήμη, αφού έκανε τον γύρο των επιχειρήσεων του κλάδου των σουπερμάρκετ αλλά και των προμηθευτών, τελικώς πριν από έναν περίπου μήνα διαψεύστηκε με μια λακωνική ανακοίνωση μόλις δύο γραμμών. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που μέσα στην ευρύτερη «πιάτσα» των σουπερμάρκετ θεώρησαν ότι η λακωνική διάψευση ήταν… επιβεβαιωτική των προχωρημένων συζητήσεων και απλώς υπαγορεύθηκε για κάποιους μάλλον προσωρινούς λόγους σκοπιμότητας. Εγκυρες πληροφορίες του «Βήματος» αναφέρουν ότι τα δύο μέρη έχουν υπογράψει τη συμφωνία εξαγοράς και είναι προφανές ότι το γεγονός αυτό θα έχει τις ανάλογες επιπτώσεις στη διαμόρφωση των συνθηκών ανταγωνισμού στον κλάδο. Πρόκειται για την τρίτη μεγάλη επιχειρηματική κίνηση στη διάρκεια μόλις ενός χρόνου. Προηγήθηκε συγχώνευση Carrefour και Μαρινόπουλου και η εξαγορά των εταιρειών Τροφό ΑΕ και Ενα ΑΕ από την ΑΒ Βασιλόπουλος ΑΕ.
Η Πανεμπορική ΑΕ, των ευρυτάνων αδελφών κκ. Ευάγγελου και Κωνσταντίνου Χονδρού, είναι μία από τις «αθόρυβες» αλλά νοικοκυρεμένες, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, επιχειρήσεις του κλάδου των σουπερμάρκετ, με ευρεία διασπορά, ικανοποιητικό μέγεθος καταστημάτων και παρουσία σε αρκετές πόλεις εκτός της Αττικής· και βρίσκεται ένα μόλις βήμα πριν από την κατηγορία των μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου. Ο κ. Κ. Χονδρός μάλιστα έχει θητεύσει κατ’ επανάληψη στο διοικητικό συμβούλιο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Σουπερμάρκετ Ελλάδος.
* Ποιοι είναι οι ιδιοκτήτες
Η εταιρεία δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε τις δεκαετίες του 1980 και 1990 και είναι από τους παλαιότερους και βασικούς εταίρους της προμηθευτικής οργάνωσης Κυψέλη ΣΠΕ. Βέβαια δεν είναι η μόνη επιχειρηματική δραστηριότητα των αδελφών Χονδρού, οι οποίοι αποτελούν κλασική περίπτωση αυτοδημιούργητων επιχειρηματιών και ασχολούνται, εκτός των άλλων, και με τουριστικές επιχειρήσεις, διαθέτοντας δύο τουλάχιστον ξενοδοχειακές μονάδες (μία στη Ζάκυνθο και μία υπό ανέγερσιν στο Καρπενήσι).
Από την άλλη πλευρά, η εταιρεία Αφοί Βερόπουλοι ΑΕΒΕ, η οποία στη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών κατόρθωσε να αντιστρέψει μια μάλλον καθοδική πορεία και να ανασυνταχθεί διεκδικώντας εκ νέου έναν άλλο πιο διευρυμένο ρόλο στο νέο τοπίο της αγοράς, διανύει περίοδο επιθετικής ανάπτυξης, εντός και εκτός των ελληνικών συνόρων.
Το τελευταίο στοίχημα που έχει θέσει η διοίκηση της εταιρείας στον εαυτό της είναι η επιτυχής παρουσία της στην αγορά του Βελιγραδίου, η οποία μετά την περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι η δεύτερη εκτός Ελλάδος αγορά στην οποία διεισδύει. Κατέχει με βάση τα δεδομένα του 2000, την τέταρτη θέση στον κλάδο, με εξαιρετικά μεγάλη όμως απόσταση από τον τρίτο, που είναι η Ι. & Σ. Σκλαβενίτης ΑΕΕ απόσταση ύψους περίπου 40 δισ. δρχ.
Υπενθυμίζεται εξάλλου ότι η πρόταση οιασδήποτε μορφής συνεργασίας που έκανε στην Πέντε ΑΕ ήταν ανεπιτυχής. Στόχος της είναι, όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές, «να είμαστε μέσα στο παιχνίδι». Με την εξαγορά της Πανεμπορικής βελτιώνει αποφασιστικά τη θέση της στην ομάδα των τεσσάρων μεγαλυτέρων εταιρειών της αγοράς.
Αναλυτικότερα πάντως η Πανεμπορική ΑΕ δημιουργήθηκε το 1982 και σήμερα διαθέτει 43 καταστήματα, εκ των οποίων τα 19 λειτουργούν στην περιοχή της Αττικής και τα υπόλοιπα 23 σε δέκα άλλες πόλεις, με σημαντικότερη παρουσία στον Βόλο, όπου έχει πέντε καταστήματα (άλλα τέσσερα διαθέτουν οι Αφοί Βερόπουλοι), στη Ζάκυνθο, στον Πύργο, στη Λευκάδα, στην Κεφαλλονιά, στο Καρπενήσι και στην Αμαλιάδα.
Στη διάρκεια του 2000 οι πωλήσεις της εταιρείας ήταν περίπου 29 δισ. δρχ., με ελάχιστο όμως περιθώριο κερδοφορίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος όρος των χώρων πώλησης ανά κατάστημα υπερβαίνει τα 700 τ.μ. και τα σημεία πώλησης που διαθέτει είναι μάλλον συμπληρωματικά παρά ανταγωνιστικά των καταστημάτων Βερόπουλος. Είναι πάντως προφανές ότι η Πανεμπορική θα αποχωρήσει από την Κυψέλη ΣΠΕ, όπου και η κατάσταση θα διαφοροποιηθεί, δεδομένου ότι η Πανεμπορική ΑΕ είναι η δεύτερη σε μέγεθος, μετά την Ατλάντικ ΑΕ, εταιρεία που συμμετέχει στον προμηθευτικό οργανισμό.
* Και άλλες εξαγορές
Η εταιρεία Αφοί Βερόπουλοι ΑΕ ανήκει στην πρώτη γενιά των επιχειρήσεων του κλάδου και η ιστορία της αρχίζει στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η σχέση της όμως με το εμπόριο τροφίμων είναι αρκετά παλιά, αρχίζει από τη δεκαετία του 1930, όταν η οικογένεια Βερόπουλου ήλθε κατεστραμμένη οικονομικά από τη Σμύρνη. Η εμφάνισή της στον νεότευκτο κλάδο των σουπερμάρκετ γίνεται το 1973 και το πρώτο τους κατάστημα οι αδελφοί Κώστας και Αλέκος Βερόπουλος το ανοίγουν στο Περιστέρι. Παρακολούθησε με δυναμικό τρόπο την ανάπτυξη του κλάδου και έχουν μείνει παροιμιώδεις οι συγκρούσεις της με τους προμηθευτές. Οι αφοί Βερόπουλοι ήταν από τους πιο σκληρούς διαπραγματευτές του λιανεμπορίου.
Τη δεκαετία του 1990 πραγματοποίησε δύο σημαντικές εξαγορές, πρώτα της εταιρείας Αθηνά, συνεταιριστικής αλυσίδας καταστημάτων, και ακολούθως τη Μ. Χαλκιαδάκης ΑΕ (κατά 60%) στο Ηράκλειο κατορθώνοντας έτσι να αναπτυχθεί δυναμικά στην περιοχή της Κρήτης. Το 1997 αποφασίζει να διεισδύσει στη γειτονική αγορά της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, ανοίγοντας το πρώτο κατάστημα στα Σκόπια, όπου σήμερα διαθέτει τέσσερα καταστήματα με 8 δισ. δρχ. πωλήσεις το 2000 , και εντός του Ιουνίου θα εγκαινιάσει το πέμπτο της σουπερμάρκετ, ενώ στις αρχές του 2001 απέκτησε ακίνητο 18 στρεμμάτων στο νέο Βελιγράδι και υπολογίζει ότι λίγο πριν από την εκπνοή του τρέχοντος έτους θα κατορθώσει να λειτουργήσει η ύψους 1,5 δισ. δρχ. πρώτη επένδυσή της στη Γιουγκοσλαβία.
Στη διάρκεια του 2000 οι πωλήσεις του ομίλου, ο οποίος διαθέτει 164 καταστήματα, ανήλθαν σε 162 δισ. δρχ. και μετά τη νέα κίνησή της οι εκτιμώμενες πωλήσεις του 2001 θα πλησιάσουν τα 200 δισ. δρχ., αφού θα διαθέτει πλέον 207 σημεία πώλησης σε 40 πόλεις της Ελλάδας.
ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ Η τρίτη κίνηση σε έναν χρόνο
Από τον ΜάΪο του 2000 η προαναφερόμενη επικείμενη εξαγορά είναι η τρίτη κατά σειράν σοβαρή εξέλιξη στον κλάδο των σουπερμάρκετ. Η πρώτη ήταν η συνεργασία των ομίλων Carrefour και Μαρινόπουλου και η δημιουργία της Carrefour – Μαρινόπουλος ΑΕ, ακολούθησε στα τέλη του προηγουμένου έτους η εξαγορά των εταιρειών Τροφό ΑΕ και Ενα ΑΕ από την ΑΒ Βασιλόπουλος ΑΕ και τώρα επίκειται η εξαγορά της Πανεμπορικής ΑΕ από την Αφοί Βερόπουλοι ΑΕΒΕ. Δημιουργείται κατ’ αυτόν τον τρόπο στην κορυφή του κλάδου μια ισχυρή ομάδα τεσσάρων εταιρειών με ετήσιες πωλήσεις 200 δισ. δρχ. και άνω, ενώ η πέμπτη κατά σειρά εταιρεία βρίσκεται σε απόσταση, με διαφορά άνω των 70-80 δισ. δρχ.
Οι εξελίξεις πλέον στο κλάδο των σουπερμάρκετ είναι ραγδαίες και σίγουρα επώδυνες για κάποιους. Η ρευστότητα του τοπίου εντείνει τον ανταγωνισμό, ο οποίος πλέον είναι αδυσώπητος και επιτείνει την ανησυχία για το «τι μέλλει γενέσθαι» κυρίως στις μικρομεσαίου μεγέθους αλυσίδες, οι οποίες προς το παρόν «αμύνονται» οχυρωμένες σε διάφορους προμηθευτικούς οργανισμούς.
