Το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής δεν είναι σπάνια πάθηση. Αφορά κυρίως άτομα μεγάλης ηλικίας, 60 ετών και άνω, γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές συνοδεύεται και από άλλες παθήσεις, κυρίως αγγειακές, όπως καρδιακές, νεφρικές και των κάτω άκρων, αλλά και αναπνευστικές, ή ακόμη συνυπάρχει με κάποια κακοήθη νεοπλασία.
Φάση 1η Τοποθέτηση μοσχεύματος
Η κλινική εικόνα του είναι τις περισσότερες φορές ανύπαρκτη, η δε διάγνωσή του τυχαία, κυρίως όταν ο ασθενής υποβάλλεται σε εξετάσεις για μια άλλη πάθηση. Ευθύς μόλις διαγνωσθεί, θεωρητικά η εξέλιξή του από πλευράς αυξήσεως της διαμέτρου είναι σταθερά αυξητική και η τελική κατάληξη είναι η ρήξη του ανευρύσματος, μια επιπλοκή η οποία τις περισσότερες φορές είναι θανατηφόρος. Ετσι λοιπόν κάθε ανεύρυσμα που ανακαλύπτεται και που παρακολουθούμενο δείχνει τάση αυξήσεως, αν φθάσει τα 4,5-5 cm σε διάμετρο (η φυσιολογική διάμετρος της κοιλιακής αορτής είναι 1,5-2,5 cm), τότε πρέπει οπωσδήποτε να χειρουργηθεί για να προληφθεί η ρήξη του.
Η εγχείρηση συνίσταται στην αντικατάσταση του τμήματος της αορτής που έχει το ανεύρυσμα με ένα ανάλογο τεχνητό μόσχευμα. Η εγχείρηση είναι μακροχρόνια, διαρκεί 2-4 ώρες, γίνεται υπό γενική αναισθησία, είναι επίπονη και αιμορραγική και χρησιμοποιούνται από δύο φιάλες αίματος και άνω. Θεωρείται από τις μεγάλης βαρύτητας εγχειρήσεις και συνήθως ο ασθενής χρειάζεται μετεγχειρητικά να αντιμετωπισθεί για 1-2 ημέρες σε θάλαμο εντατικής νοσηλείας.
Φάση 2η
Δεν είναι σπάνιοι, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, σ’ αυτή την ηλικία οι ασθενείς που συγχρόνως με το ανεύρυσμα παρουσιάζουν και άλλες συνοδές παθήσεις, καρδιακές, όπως προηγηθέντα εμφράγματα, αναπνευστικές, κυρίως από καπνιστές, νεφρικές με έντονη νεφρική ανεπάρκεια ή με προηγηθέντα εγκεφαλικά επεισόδια ή και άλλες παθολογικές καταστάσεις που δεν τους επιτρέπουν να υποβληθούν σε γενική αναισθησία για 2-3 ώρες όσο και να ανεχθούν την επιβάρυνση από μια τόσο βαριά εγχείρηση.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ο χειρουργός βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να παρακολουθεί τον ασθενή του συντηρητικά και να τον αντιμετωπίσει εκτάκτως μόνο σε περίπτωση ρήξης του ανευρύσματος, οπότε τα περιθώρια για να σωθεί ο άρρωστος είναι λιγότερα του 5%.
Σε αυτούς τους αρρώστους αποτείνεται η νέα πρωτοποριακή μέθοδος διαδερμικής ενδοαυλικής τοποθέτησης μοσχεύματος ώστε να αποκλεισθεί το ανεύρυσμα από την κυκλοφορία και έτσι να μην υπάρχει κίνδυνος ρήξεως αλλά και να διατηρηθεί συγχρόνως φυσιολογική η κυκλοφορία προς τα κάτω άκρα διά μέσου του μοσχεύματος. Ως εγχειρητική μέθοδος δεν διαρκεί πάνω από 1-2 ώρες, γίνεται με τοπική αναισθησία, ο ασθενής δηλαδή είναι ξύπνιος και συνεργάζεται με τον χειρουργό, δεν είναι επώδυνη, δεν είναι αιμορραγική, χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο 1-2 φιάλες αίμα, ο ασθενής από την πρώτη ημέρα είναι περιπατητικός και σιτίζεται κανονικά, δεν έχει ανάγκη από ορούς και δεν πονάει. Μετά από 1-2 ημέρες από την επέμβαση εξέρχεται του νοσοκομείου και πηγαίνει σπίτι του με τα πόδια.
Φάση 3 η
Η τεχνική συνίσταται στην παρακέντηση ύστερα από τοπική αναισθησία στη μηροβουβωνική χώρα, όπως γίνεται στη στεφανιογραφία π.χ., και εισάγεται διά της μηριαίας αρτηρίας με έναν καθετήρα το μόσχευμα, το οποίο με τη βοήθεια ειδικού ακτινοσκοπικού μηχανήματος με οθόνες προβολής καταλείπεται στο μέρος του ανευρύσματος στηριζόμενο κεντρικά και περιφερικά του ανευρύσματος σε υγιές τμήμα της αορτής έτσι ώστε να δημιουργείται μέσα στο ανεύρυσμα ένας καινούργιος αυλός όμοιος με αυτόν που είχε η φυσιολογική αορτή και ο οποίος αποκλείει το ανεύρυσμα από την κυκλοφορία, ενώ διατηρείται διά του μοσχεύματος η κυκλοφορία του αίματος προς τα κάτω άκρα. Η επέμβαση συμπληρώνεται με μια αορτογραφία που γίνεται την ίδια στιγμή και η οποία επιβεβαιώνει την επιτυχή τοποθέτηση και λειτουργία του μοσχεύματος. Ο ασθενής δεν έχει ανάγκη περαιτέρω νοσηλείας ή θεραπείας.
Είναι αυτονόητο ότι για τη διενέργεια όλων των ανωτέρω είναι απαραίτητη η εξειδικευμένη εκπαίδευση της ομάδας των χειρουργών αλλά και της ομάδας των νοσοκόμων, των τεχνικών και των αδελφών τόσο του χειρουργείου όσο και της κλινικής, όπως επίσης και η ύπαρξη του ειδικού ακτινοσκοπικού μηχανήματος, μέσα στο χειρουργείο, απαραίτητου για τη διενέργεια των ενδοαυλικών επεμβάσεων.
Φάση 4η Τελικό αποτέλεσμα
Με όλες τις ανωτέρω προϋποθέσεις που πληροί το νοσοκομείο μας (Ε’ Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική, «Ιπποκράτειο» Γ. Π. Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης), είμαστε σήμερα στην ευχάριστη θέση να μπορούμε να επιτελούμε το πρωτοποριακό θεραπευτικό αυτό έργο.
Στον Parodi ανήκει η τιμή της πρώτης στον κόσμο εκτέλεσης παρόμοιας τοποθέτησης ενδοαυλικού μοσχεύματος το 1992. Εκτοτε αυτή εφαρμόζεται σε ελάχιστα νοσοκομεία στον κόσμο, ένα από τα οποία είναι και το δικό μας.
Η πρώτη μας προσπάθεια έγινε στις 12.7.1995 και ανακοινώθηκε στην Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία στις 2.4.1996. Εκτοτε έχουμε αντιμετωπίσει 14 συνολικά ανευρύσματα αορτής, όλα με επιτυχία, χωρίς κανέναν θάνατο ή άλλη σοβαρή επιπλοκή.
Ολοι οι ασθενείς μας παρουσίαζαν συγχρόνως εκτός από το ανεύρυσμα και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας και πολλοί από αυτούς μας είχαν αποσταλεί από άλλους συναδέλφους που έκριναν τις περιπτώσεις τους ανεγχείρητες. Παρακολουθούμε όλους τους ασθενείς μας, οι οποίοι ζουν όλοι τους και κανείς τους δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Ολοι τους έχουν επανέλθει στον προηγούμενο τρόπο ζωής τους και όλοι τους είναι ευχαριστημένοι.
Ο κ. Ορθ. Ν. Παπάζογλου είναι καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
