1. Ο Φρανκ Μίλερ είναι ίσως ο σημαντικότερος εν ζωή δημιουργός των κόμικς ­ μιας τέχνης που την έχουμε παρεξηγήσει, αφού όλοι νομίζουμε ότι αφορά εικονογραφήσεις με απλοϊκά «γκανγκ» για παιδιά. Στο ενεργητικό του, μεταξύ άλλων, ένας Μπάτμαν γερασμένος και βαθύτατα πολιτικός («Ο σκοτεινός ιππότης»). Τελευταία επιστρέφει με τη σειρά «300», πέντε ολιγοσέλιδα βιβλία, που έχει θέμα της τη μάχη των Θερμοπυλών! Αν ήθελε κανείς να την παρομοιάσει με κάτι αντίστοιχο από τον κινηματογράφο, δεν θα κουραζόταν να αναφερθεί στον «Σπάρτακο» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Και ο Μίλερ άλλωστε έχει την τελειοθηρία, την τρέλα και τη βίαιη τρυφερότητα του Κιούμπρικ. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μαμούθ ­ και είναι η ενήλικη απάντηση στην παιδικότητα που στοίχειωσαν τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα».


2. Η βιογραφία του Βιτγκενστάιν από τον Αγγλο Ρέι Μονκ. Μια ζωή σαν μυθιστόρημα, όπως τη σφράγισε η φιλοσοφία. Η άλλη όψη του δημιουργού του «Tractatus», όπως δεν την έδειξε ο άγγλος σκηνοθέτης Ντέρεκ Τζάρμαν. Εκδόσεις Scripta.


3. Τα κόμικς του «καλού σχεδιαστή των παπιών», του σχεδόν αιωνόβιου Καρλ Μπαρκς, που έδωσε χαρακτήρα στον Ντόναλντ, στον Σκρουτζ, στη Μάτζικα ντε Σπελ… Στο μηνιαίο περιοδικό «Κόμιξ» ­ για να μαθαίνουν και οι παλιότεροι, που κάποτε πίστευαν (παρασυρμένοι από ιδεολογικές αναγνώσεις του Ντίσνεϊ) ότι ο Ντόναλντ ήταν ένας… απατεώνας.


4. Ο Ματιέ Λεντόν, που έγραψε τη «Δίκη του Ζαν-Μαρί Λεπέν», είναι κριτικός βιβλίου της «Liberation». Μην κάνετε όμως τον κόπο να φαντασθείτε τον γάλλο ακροδεξιό στο εδώλιο. Αντίθετα, διαβάστε οπωσδήποτε το επίμετρο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου, γραμμένο από τον Ανδρέα Πανταζόπουλο. Θα καταλάβετε πώς έχει διαμορφωθεί το σύγχρονο πρόσωπο του ρατσισμού ­ και, όσοι διαβάζετε γαλλικά, ίσως παρακινηθείτε να γνωρίσετε τον προβληματισμό του γάλλου αναλυτή του φαινομένου Π.-Α. Ταγκυέφ. Εκδόσεις Πόλις.


5. «Μικρή Λουλού». Θα μπορούσε να είναι προγονή της Μαφάλντα ­ αλλά οι πιο ώριμοι την έχουμε «θάψει» στην ανεπιθύμητη παιδική αθωότητα. Οι εκδόσεις Modern Times κάθε μήνα μάς βοηθούν να την επανεπικαιροποιήσουμε. Πάντα έχει κάτι να μας πει.


6. Ο Ούγκο Πρατ λείπει κάτι χρόνια τώρα από κοντά μας ­ τον εκπροσωπεί επαξίως όμως το alter ego του, ο ήρωάς του Κόρτο Μαλτέζε. Προσωπικά, διάβασα τώρα τα τρία βιβλία της περιπέτειας «Το χρυσό σπίτι της Σαμαρκάνδης» ­ έχει εκδοθεί δύο χρόνια πριν. Εκτός από εξωτισμό και μια καταβύθιση στην καθαρή περιπέτεια, άρχισα να καταλαβαίνω και τι είναι το περίφημο Ανατολικό Ζήτημα. Επιπλέον, ο ναύτης με το σκουλαρίκι έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα τηλεφωνική συνομιλία με τον… Στάλιν ­ πολλά χρόνια προτού ανακαλυφθούν τα κινητά τηλέφωνα. Εκδόσεις Μαμούθ.


7. «Μοιάζει με άνθρωπο(ς)». Ο Θανάσης Μουτσόπουλος, αψίκορος, στη μελέτη του για τον ανθρωπομορφισμό στην τέχνη. Απαντήσεις για τους βρικόλακες στο σινεμά και για τα ζώα που έγιναν οι αγαπημένοι ήρωες των παιδικών κόμικς. Εκδόσεις futura.


8. Τον Τεντέν (που ξανακυκλοφορεί) αρκεί να τον επισημάνω ­ και να υπενθυμίσω το δημοσίευμα της περασμένης Κυριακής.


9. Οι «Ιστορίες από την κρύπτη» κυκλοφορούν κάθε μήνα στα περίπτερα ­ και είναι συνδυασμός της pulp κουλτούρας τρόμου, της λιθογραφίας (με τα τέσσερα βασικά πλακάτα χρώματα να δεσπόζουν), μιας μπρουταλιστικής ανάγνωσης του Εντγκαρ Αλαν Πόε και των συγγενών του και ενός ιδιόμορφου χιούμορ που ξορκίζει τον θάνατο. Το συνιστώ μόνο σε όσους καταφέρνουν να αποστασιοποιούνται από ό,τι διαβάζουν.





10. Για το τέλος, στα διαλείμματα των κόμικς μου, ένα ογκωδέστατο βιβλίο που αναξέει μνήμες και θέλει πολλή υπομονή και πολλή προσοχή για να σε αποζημιώσει. Είναι το κλασικό έργο του Μαρσέλ Προυστ «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο». Προσωπικά, πολλά χρόνια τώρα, κουβαλάω στην παραλία τους τόμους του Ηριδανού, έτσι όπως το είχε μεταφράσει ο Παύλος Ζάννας. Η ίδια εκείνη μετάφραση ξανακυκλοφορεί από το Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου, με επιμέλεια Π. Πούλου. Ο άτυχος έρωτας του Σουάν για την Οντέτ έχει γίνει και κόμικς, πρόσφατα ξαναέγινε ταινία από τον Ραούλ Ρουίζ ­ αλλά προσωπικά θα μένω πιστός στο πρωτότυπο. Είναι ανάγνωσμα για μια ζωή.