Θαύμα, θαύμα. Ουχί νεοελληνικόν και πονηρόν, αλλά μεταφυσικό, εξωγήινο, φαντασιακό και… αγγελικό. Το τείχος, τα αναχώματα, τα χαρακώματα των ιδεολογιών κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα και οι λύσεις στέρεψαν. Ο κομμουνισμός απεβίωσε και ο καπιταλισμός βαρβαροποιήθηκε. Επομένως ούτε ήρωες ούτε μαχητές ούτε αμφισβητίες ούτε αντιρρησίες. Τότε; Μάγοι με τα δώρα. Φαντάσματα, εξωγήινοι, άγγελοι και άγιοι. Ο κινηματογράφος σταυροκοπιέται.



Παράδειγμα εξωγήινων λύσεων είναι η ουτοπική κοινωνία που περιγράφει ο Τζιν Μπρούερ στο μυθιστόρημά του «Κ-Pax», το οποίο έγινε ταινία (και προβάλλεται αυτό το επταήμερο) από τον Ιεν Σόφτλι. Αίφνης από το πουθενά, μέσα στο ημίφως κάποιου μεγάλου σταθμού, εμφανίζεται αξύριστος και διοπτροφόρος ­ με γυαλιά ηλίου ­ τύπος, ισχυριζόμενος πως προέρχεται από τον πλανήτη Κ-Pax. Είναι τόσο μακρινός όσο 1.000 έτη φωτός, αλλά… «Εμείς ­ λέει ­ ταξιδεύουμε πιο γρήγορα από το φως διότι εκμεταλλευόμαστε την απίστευτη ενέργεια που περιέχει μια σπιθαμή λάμψη φωτός». Η συνέχεια είναι αυτονόητη. «Α, έτσι λοιπόν, είστε από τον Κ-Pax, τώρα θα δεις». Η αστυνομία τον μπαγλαρώνει και με συνοπτικές διαδικασίες τον αποστέλλει στο Δαφνί του Μανχάταν.


Φρενοκομείο η Γη


Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι η ταύτιση φρενοκομείου και Νέας Υόρκης. Ιδια μελαγχολική ατμόσφαιρα, πανομοιότυπα απλανή βλέμματα, ίδιες σκιές στην ομίχλη. Μέσα σε κάτι λιγότερο από μια εβδομάδα ο αξύριστος αυτός τύπος γκρεμίζει τον μεγαλοψυχίατρο που έχει αναλάβει την περίπτωσή του. «Α, ξέρεις» του λέει με απλότητα και σεμνότητα Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, «εμείς οι Καπαξιανοί δεν έχουμε ανάγκη ούτε ιατρών, ούτε νομομαθών, ούτε ακαδημαϊκών, ούτε οικογενειών, ούτε γάμων». Μα, γίνεται; Ναι, γίνεται. Διότι εμείς οι γήινοι βρισκόμαστε ακόμη στο πρώτο στάδιο εξέλιξης του πολιτισμού (σαν να λέμε βρισκόμαστε στην προσχολική ηλικία), ενώ οι Καπαξιανοί καλπάζουν προς το άπειρο της σοφίας. Καθένας εξ αυτών αποτελεί τη ζωντανή ενσάρκωση της ισονομίας, της δικαιοσύνης, της απόλυτης γνώσης και της ισορροπίας και όλοι τους θεραπεύονται από μόνοι τους. Πώς; Μα, είναι απλό. Το σώμα διαθέτει τους απαραίτητους μηχανισμούς… αυτοθεραπείας. Είναι απλώς ζήτημα χρόνου για να τους βρούμε!


Τελικώς ο μεγαλοψυχίατρος (Τζεφ Μπρίτζες) τραμπαλίζεται στο εξής δίλημμα: Είτε ο τύπος (Κέβιν Σπέισι) είναι η μεγαλύτερη παραγνωρισμένη ιδιοφυΐα του πλανήτη είτε είναι πράγματι εξωγήινος. Τι από τα δύο συμβαίνει; Ουδεμία σημασία. Απλώς ο Μπρούερ (ο συγγραφέας) προτείνει… φως. Μόνο όσοι πιστεύουν σε μια τέτοια ουτοπική κοινωνία ­ αποστάσεως 1.000 ετών φωτός από τη Γη ­ μπορούν να μεταδώσουν φως και να ζεστάνουν το παγωμένο περιβάλλον του απέραντου φρενοκομείου με την ονομασία Γη!


Η άλλη Μήδεια


Αλλο παράδειγμα μεταφυσικών προτάσεων είναι η περίπτωση των φαντασμάτων με την ονομασία «Οι άλλοι». Καταφθάνει στις αθηναϊκές οθόνες από την ερχόμενη Παρασκευή, με σκηνοθέτη τον «άγνωστο» ισπανό πιτσιρικά Αλεχάντρο Αμενάμπαρ και πρωταγωνίστρια τη Νικόλ Κίντμαν σε ρόλο μετανοημένης… Μήδειας. Νεαρή χήρα με δύο μικρά παιδιά σε απομονωμένο αρχοντικό του αμερικανικού Νότου του 1945, παγιδεύονται από περίεργους θορύβους και από αδέσποτα… φαντάσματα. Τι να κάνει η γυναίκα; Για να προστατεύσει τα μικρά της, κλείνει τα παντζούρια του σπιτιού και… απαγορεύει στο φως να χωθεί μέσα από τις γρίλιες. Οσο λιγότερο (γήινο) φως και περισσότερο σκοτάδι, τόσο καλύτερα.


Η ιστορία με τα φαντάσματα είναι τόσο παλιά όση είναι η διαδρομή του κινηματογράφου. Προσφάτως όμως επανήλθε στην κυκλοφορία φορτωμένη με κοινωνική και ιδεολογική αλληγορία. Εμπνευστής ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης της Εκτης αίσθησης» Μ. Νάιτ Σάμαλαν. Κάνοντας μια απλή αλλά και ιδιοφυή αντιστροφή, περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα τον κόσμο των ζωντανών και με τα πιο αγγελικά εκείνο των νεκρών. Τελικώς ­ λέει ο Σάμαλαν ­ αληθινή δικαιοσύνη θα επέλθει στη μετά θάνατον ζωή. Δηλαδή… ποτέ. Καλύτερα νεκρός παρά ζωντανός. Η πιο απελπισμένη «δήλωση» της τελευταίας δεκαετίας!


Πέτα, πουλί μου


Και η βρετανίδα συγγραφέας Τζόαν Ρόουλινγκ σηκώνει τα χέρια ψηλά. Πέρασαν ­ σου λέει ­ δύο αιώνες από την εποχή του Ντίκενς αλλά η ζωή του φτωχού, του κάθε φτωχού Ολιβερ Τουίστ πάει από το κακό στο χειρότερο… Πουθενά φως. Παντού στέρηση, μιζέρια, καταναγκασμοί και ορφάνια. Τι μένει; Μόνο η φαντασία, μόνο οι μάγοι και μόνο η μαγεία. Δηλαδή; Πάρε το μαγικό ιπτάμενο σκουπόξυλο και πέτα, πουλί μου, πέτα. Αφησε τη φαντασία σου να καλπάσει. Το αποτέλεσμα αυτού του πετάγματος είναι κάμποσες εκατοντάδες εκατομμύρια αντίτυπα και κάμποσες εκατοντάδες εκατομμύρια εισιτήρια. Ανάρπαστη η μεταφυσική αισιοδοξία της μίσες Ρόουλινγκ. Ρωτήστε και τα παιδιά σας. Ο «Χάρι Πότερ και η φιλοσοφική λίθος» έγινε πια θεσμός.


Ο σοφός «κάντι»


Το μεταφυσικό στοιχείο έχει τρυπώσει ακόμη και στις φυλετικές διακρίσεις. Επί της ουσίας, ο διαχωρισμός Good White American και Bad Black African παραμένει στον ίδιο βαθμό στασιμότητας και αποτελμάτωσης με εκείνον που βίωνε ο αμερικανικός Νότος της δεκαετίας του ’30. Ετσι τουλάχιστον ισχυρίζεται ο… κατάλευκος και κατάξανθος Ρόμπερτ Ρέντφορντ στην τελευταία του σκηνοθεσία «Ο θρύλος του Μπάγκερ Βανς» (η οποία παρεμπιπτόντως στα ταμεία βυθίστηκε… αύτανδρη). Νεαρός και ταλαντούχος γκόλφερ (Ματ Ντέιμον) από τη σαβάνα του Νότου κατατροπώνει δύο πανίσχυρους πρωταθλητές εξαιτίας της σοφίας του μαύρου προπονητή του (Γουίλ Σμιθ). Ο εν λόγω σοφός προπονητής («κάντι» τον λένε στη γλώσσα του γκολφ) έρχεται απρόσκλητος από το πουθενά και στο τέλος φεύγει για το πουθενά. Σαν τον εξωγήινο κάτοικο του Κ-Pax. Στην πραγματικότητα δεν είναι άτομο, αλλά πνεύμα. Το κατατρεγμένο πνεύμα των σκλάβων που με νύχια και με δόντια προσπαθεί να καθιερωθεί ως ισότιμο στη συνείδηση του λευκού αφέντη. Οχι μόνο δεν είμαστε κατώτεροι, αλλά ενίοτε είμαστε ανώτεροι. Μαύρο πνεύμα και λευκή καρδιά μια αμερικανική γροθιά.


Οι άγγελοι του «Δεκαπενταύγουστου»


Οι μάγοι της γηραιάς ευρωπαϊκής ηπείρου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Τουλάχιστον με τα δεδομένα της τρέχουσας κινηματογραφικής χρονιάς. Ο Γάλλος Ζαν Πιερ Ζενέ, σκηνοθέτης της μεγαλύτερης έκπληξης που ακούει στο όνομα «Αμελί», προτείνει επίγειους αγγέλους. Που απλοελληνικά σημαίνει «παιδιά, δεν μας χωρίζει τίποτα, ας κάνουμε το καλό και ας το ρίξουμε στο γιαλό». Μια στιγμή ευτυχίας την ημέρα κάνει τη δυστυχία και τη ρουτίνα πέρα. Ο Ελληνας Κωνσταντίνος Γιάνναρης, σκηνοθέτης του «Δεκαπενταύγουστου», που θα μας προκύψει από 11 Ιανουαρίου, προτείνει θαύματα, αγίους και πίστη. Οχι για όλους. Α, όλα κι όλα. Μόνο για τους έσχατους, τους φτωχούς, τους πρόσφυγες (αλλοδαπούς και αυτόχθονες) και μόνο για τα παιδιά και τους εφήβους. Οι άλλοι, οι γιάπηδες, οι έχοντες και οι κατέχοντες, ας καούν στα καζάνια της κόλασης. Με τούτα και με τα άλλα, όπως πάει η κατάσταση η φιλελεύθερη, η αιρετική, η αριστερή συνείδηση του κινηματογράφου εγκαταλείπει τον υλισμό για να εγκατασταθεί στη μεταφυσική. Διότι, όπως λέει και ο λαός, «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια»…